5. Биологиядағы негізгі теориялар, заңдылықтар мен заңдарды талдап, көрсетіңіз

Вернадскийдің бірінші заң ы 1. Биосфера туралы тү сінік; 2. Тірі материяның негізгі қ асиеттері; 3. Биоценоздар; 4. Биосфера, атмосфера, гидросфера жә не литосфера;

5. Жердегі заттардың айналымы; 6. Ө мірді глобальды қ ұ былыс ретінде тү сіну; 7. Консументтер тобы.

Организмдердің биомассасынан қ ұ ралғ ан органикалық дү ние планетарлық жұ қ а қ абық ты жә не жер қ ыртысының геологиялық қ ұ рылысына, ө сімдіктер мен тірі микроорганизмдердің эволюциясына, адамзаттың пайда болуы мен оның ө мір сү руіне себепші болғ ан, оның ө мір сү ру ортасы – биосфераны қ ұ райды. Биосфера терминін ең алғ аш австриялық геолог Э. Зюсе 1875 жылы ұ сынғ ан болатын. Бұ л тү сінікке ол Жердің барлық тірі ағ заларды жатқ ызды. Бұ л ұ ғ ымды орыс ғ алымы В. И. Вернадский «Биосфера» (1926) атты кітабында егжей-тегжей тоқ талып, оны жетілдіріп, толық тырды. Бұ л кітапта Жердің бірден-бір тіршілігі бірінсіз бірі ө сіп-ө ң бейтіні, оның ү демелі орын тепкен жү йе екені баяндалды.

Табиғ и сұ рыптау немесе Дарвин заң ы: 1. Тіршілік ү шін кү рес; 2. Тү р туралы тү сінік;

3. Популяция туралы тү сінік; 4. Морфологиялық процесс; 5. Табиғ и сұ рыптау тү рлері

Ә рбір тү р популяциясының (тарқ алымының ) қ ұ рамы тұ қ ымқ уалаушылық ө згермелілік процесінің арқ асында генетикалық жағ ынан біркелкі болмайды. Бұ л ә ртү рлілік арқ ылы особтардың, оның кейінгі ұ рпақ тары ортасының нақ ты жағ дайына бірдей бейімделе алмауынан келіп шығ ады.

Тірі заттың химиялық қ ұ рамы немесе ЭнгельСтің бірінші заң ы

1. Ф. Энгельстің ең бектері; 2. Ассимиляция жә не диссимиляция; 3. Биохимиялық тіршіліктің негізі; 4. Прокариоттар; 5. Эукариоттар; 6. Жануарлар мен ө сімдіктер; 7. Тыныс алу жә не ашу. Ассимиляция жә не диссимиляция процесстерінің жиынтығ ы ағ заның зат алмасуын немесе метоболизм процесін қ ұ райды. Зат алмасу процесінде басты рө л ақ уыз-ферменттерге жә не биохимиялық реакциялардың регуляторларына байланысты. Сонымен қ атар, ақ уыз қ озғ алыс, транспррттық, иммунологиялық жә не энергетикалық қ ызмет атқ арады.

Ақ уыз биосинтезі нуклеин қ ышқ ылдарының қ атысуымен жү реді.

Ақ уыз жә не нуклеин қ ышқ ылдарынан басқ а, тірі денеде кө птеген басқ а органикалық қ осылыстар бар. Олар липидтар мен кө мірсулар. Липидтер мен кө мірсулар қ ұ рылымдық жә не знергетикалық функциялар атқ арады. Сонымен қ атар АТФ. Тірі дененің бейорганикалық затына су жатады. Энгельс биохимиялық тіршіліктің негізі ретінде ақ уыздың рө лін ашып кө рсеткен болатын.

Вернадскийдің 2-ші заң ы: 1. Биосфера; 2. Биогеоценоз; 3. Агробиоценоз; 4. Ө неркә сіптік дамуы. Адамзат қ оғ амын қ алыптастыру жә не дамыту барысында жә не адамдардың шаруашылық қ ызметін дамытуда оның биосферағ а жә не биогеоценозғ а ық палы кү шейіп, терең дей тү седі. Бұ л ық пал табиғ и тү рде кө рініс табады. Яғ ни орман алқ аптары жыртылып, жер қ ыртыстары қ ұ рғ ай тү седі.

Швед жаратылыс зерттеушісі Карл Линней заң дылық тары(1707-1778) «Табиғ ат жү йесі» ең бегі 1735 жылы жарық қ а шығ ып, Онда ө сімдіктер мен жануарлар ағ заларын жіктеудегі негізгі қ ағ идалары сипатталды, сондай-ақ оларды жарыса бағ ынғ ан жү йелік санаттарғ а: класс, отряд, туыс жә не тү рлерге бө лді. Осы проблемағ а арналғ ан тағ ы бір ең бегі: «Ботаника философиясы» кейінірек жарық кө рді. К. Линней ағ залардың қ осарланғ ан атауын - қ осарлы атаутізімді ғ ылымғ а енгізді.

\Ж. Б. Ламарктың эволюциялық теориясы

Биологияда XVII ғ асырдың ө зінде-ақ трансформизм деп аталатын бағ ыт пайда болды. Трансформистер тіршіліктің ө згергіштігіне, трансформацияғ а сенді. Жан Жан Батист Ламарк (1744-1829) ең кө рнекті трансформист деп есептелді. Ол алғ ашкы тұ тас эволюциялық теория жасады. Оның «Зоология философиясы» (1809) ең бегі биологияда эволюцияның тү сініктерінің басымдылығ ына бағ ытталғ ан жолда маң ызды қ адам болды.

Линней тә різді Ламарк та жү йелеумен шұ ғ ылданды.

Эволюциялық теория – бұ л Чарльз Дарвиннің 1859 жылы «Тү рлердің пайда болуы» деген атаумен жарияланғ ан ең бегінің негізі. Бұ л кітапта Дарвин бү кіл ә лемді шарлағ ан бес жылдық саяхаты кезінде жинастырғ ан едә уір зерттеу материалдарының талдауына сү йене отырып, ө з тұ жырымдарын келтірді.

⇐ Предыдущая 24 25 26 27 282930 31 32 33 Следующая ⇒