Пәні: Абайтану. Сыныбы: 9-сынып. Абай мұрасын зерттеушілер

Кү ні: 24. 11. 2016

Пә ні: Абайтану

Сыныбы: 9-сынып

Сабақ тақ ырыбы: Абай мұ расын зерттеушілер

Сабақ мақ саты:
1. Білімділік: Абай Қ ұ нанбаевтың мұ расын зерттеушілер жә не олардың ең бектері туралы оқ ушыларғ а толық тү рде тү сінік беру;

2. Дамытушылық: ой-ө рісін, ойлау белсенділігін, сө йлеу шеберлігін, тіл мә дениетін дамыту, сө здік қ орын молайту, шығ армашылық ізденіске баулу.

3. Тә рбиелік: елін, жерін, Отанын қ адірлеуге, адамгершілікке, адалдық қ а,
ең бексү йгіштікке тә рбиелеу.

Сабақ тың тү рі: лекция сабақ.
Сабақ тың ә дісі: тү сіндіру, суреттеу, салыстыру, сұ рақ -жауап, бағ алау, бекіту, қ орытындылау.

Сабақ тың кө рнекілігі: кө ркем ә дебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бү ктемелер.

Сабақ тың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұ жымымен жұ мыс жү ргізу..

Сабақ тың барысы:

І Ұ йымдастыру кезең і:

1. Оқ ушылармен амандасу, тү гелдеу;

2. Оқ у қ ұ ралдарын, сабақ қ а дайындығ ын тексеру;

3. Сыныптың тазалығ ына кө ң іл бө лу;

4. Оқ ушылардың зейінін сабақ қ а аудару;

5. Cабақ тың мақ сатымен таныстыру.

ІІ Ү й тапсырмасын тексеру:

1. Абай мұ расының орыс жә не ө зге тілдерде танылуы туралы тү сінік.

2. Реферат жазу.

ІІІ Жаң а сабақ ты тү сіндіру:

Абай мұ расын зерттеушілер

20 ғ асырдың 40–60-жылдарында Абай ө мірі мен шығ армашылығ ын зерттеу ісі кең кө лемде жү ргізіліп, жаң а белеске кө терілді. Абайдың қ оғ амдық, эстетикалық, философиялық кө зқ арасын, психологиялық жә не педагогикалық пікірлерін, ақ ындық тілін, композиторлық ө нерін, аудармаларын терең деп тексерген ең бектер жарық кө рді. Солардың ішінде С. Мұ қ анов, Қ. Жұ малиев, Б. Кенжебаев, М. С. Сильченко, Қ. Мұ қ амедханов, Ы. Дү йсенбаев, Т. Тә жібаев, Б. Г. Ерзакович, Х. Сү йіншә лиев секілді ғ алымдардың ең бектерін атасақ та жеткілікті.

Абайдың ө мірі мен шығ армалары туралы жазылғ ан зерттеу ең бектерді, монографияларды, диссертацияларды тү гелдей алғ анда Абайтану сан алуан маң ызды мә селелерді қ амтитын, кө п салалы ғ ылым болып қ алыптасты. Басты мә селелер қ атарында алдымен Абайдың ө мір жолын зерттеу, оның шығ армашылық жолының халық тық негіздерін, ұ лттық сипатын айқ ындау, лирикалық шығ армаларының, дастандары мен қ ара сө здерінің тақ ырыптық, идеялық, жанрлық, тілдік ерекшеліктерін, ақ ындық тұ лғ асын, суреткерлік ә дісін, кө ркемдік шеберлігін терең деп ашып кө рсетуге қ атысты мә селелерді, сондай-ақ ұ лы ойшыл ақ ынның дү ниетанымын, қ оғ амдық, философиялық, эстетикалық кө зқ арастарын зерттеу мә селесі жатады. Бұ ларғ а қ оса Абайдың шығ ыс, орыс, еуропа ә дебиетімен шығ армашылық байланысы, ақ ын шә кірттері, ө нерпаздық дә стү рлерінің қ азақ ә дебиетінде жалғ асуы секілді мә селелерге де ү немі назар аударылып келеді.

Кейінгі жылдарда Абай шығ армаларын Шә кә рім Қ ұ дайбердіұ лы, Мағ жан Жұ мабаев, Ахмет Байтұ рсынұ лы, Міржақ ып Дулатов секілді терең зерттеле бастағ ан ә дебиетіміздің ірі ө кілдерінің ө нерпаздық жолымен жалғ астыра қ арастыруғ а мү мкіндік туды. Мұ ны ақ ынның 150 жылдық мерекесі қ арсаң ында жарық кө рген ең бектерден анық байқ ауғ а болады. Осы мереке тұ сында басылып шық қ ан ондағ ан іргелі зерттеулер Абайтанудың ғ ылыми-теориялық дең гейі бұ рынғ ыдан да биіктей тү скенін айқ ын танытты. 1995 ж. жарық кө рген «Абай» энциклопедиясында ұ лы ақ ынның ө мірі мен шығ армашылық жолына қ атысты қ ыруар деректер, қ ұ нды ой-пікірлер жинақ талып, жү йелі тү рге тү сірілген. Абай шығ армаларының ғ ылыми толық жинағ ы басылып шық ты. Р. Сыздық ова, Т. Ә лімқ ұ лов, А. Нұ рқ атов, М. Мырзахметов, Ж. Ысмағ ұ лов, З. Ахметов, З. Қ абдолов, Ғ. Есім, Т. Қ ожакеев, Ғ. Мұ қ анов жә не басқ а да ғ алымдардың зерттеулері Абайтану ғ ылымына елеулі ү лес болып қ осылды. Абай шығ армаларын жариялау, зерттеу ісіне шет елдерде айрық ша мә н берілді. Қ ытайда профессоры Қ абайдың «Абай жә не Абай шығ армашылығ ы» атты ең бегі (Пекин, 1987), кейін Су Чжоусюннің зерттеу ең бегі мен Абайдың қ ара сө здерінің аудармасы жарияланды. Чех ғ алымы П. Гржебичек Абайдың ақ ындық жолын арнайы зерттеді. 1995 ж. ұ лы ақ ынның 150 жылдық мерейтойы барысында шет елдердің кө птеген ә дебиетшілері, қ оғ ам қ айраткерлері Абай шығ армалары жайлы мақ алалар, баяндамалар жасады. Парижде, Тү ркия қ алаларында, Мә скеуде, Санкт-Петербургте, Киевте, Минскіде, Вильнюсте, Ташкентте, Бішкекте, Қ азанда ұ лы ақ ынғ а арналғ ан салтанатты мә жілістер мен ғ ылыми конференциялар ө ткізілді. Абай шығ армалары Тү ркияда, Пә кстанда, Иранда, Қ ытайда басылды, француз, ағ ылшын, неміс жә не басқ а тілдерге аударылды.

Абайтану тарихы – бү гінде ү дере дамып, ө су, ө ркендеу жолында қ ызу тү рдегі пікірталас ү стінде қ алыптасқ ан Абайтанудың іргелі саласының біріне айналды.

Абайтану жө ніндегі ой-пікірлер арнайы тү рде зерттеу нысанасына алынбаса да зерттеушілер тарапынан Абай мұ расының бір саласын зерттеу ү стінде жанама тү рде айтылса, екіншілері оғ ан арнайы тоқ талып пікір айтса, ү шіншілері Абайтану саласының жалпы қ алыптасу жолына орай қ арастырса, соң ғ ылары Абай мұ расының жариялану тарихына орай пікір қ озғ ады. Ал Абайтанудың негізін салушы Ә уезов болса Абайтану жө ніндегі ой-пікірін елуінші жылдар ішінде Абайтанудан оқ ығ ан дә рістерінде сө з ете бастағ ан еді.

Абайтану тарихында хронологиялық, тақ ырыптық жү йедегі дербес библиотекалық кө рсеткіштерді қ ұ растыру айрық ша мә нге ие болуы себепті де 1946 ж. Н. Сә битовтің тақ ырыптық жү йеге негізделген «Абай», 1965 ж. хронологиялық жү йедегі Мырзахметов, тағ ы басқ алардың «Абай Қ ұ нанбаев», 1998 ж. тақ ырыптық жү йеде жасалғ ан «Абайтану», 1995 жылы «Абай Қ ұ нанбаев» деген атпен тө рт рет дербес толық библиографиялық кө рсеткіштер жарияланды. Осыларғ а негізделе отырып, Абайтанудың тақ ырыптық, кезең дік мезгілдері анық талды:

1. Абайды танудың алғ ашқ ы кезең інде Абай мұ расының Қ азан тө ң керісіне дейінгі жариялану, танылу, таралу жолдарын қ амтумен бірге алғ аш рет ақ ын мұ расын танып насихаттаушылар мен ол мұ раның орыс тілінде танылу мә селесі қ арастырылғ ан.

2. Абай мұ расының жаң а заманда зерттелуі, яғ ни 1918–1926 жә не 1926–1940 ж. аралығ ында зерттеліп тану жолы негізінен таптық, партиялық принцип тұ рғ ысынан қ аралып, тұ рпайы социологиялық дү ниетанымның ү стемдік етуі бұ л кезең де басым жатты.

3. Абайдың 100 жылдық мерекесіне орай 1940–1945 жж. аралығ ында жазылғ ан зерттеу ең бектері мен насихаттық тұ рғ ыдан Ә уезовтің «Абай» романы мен Абай оқ у орындарында Абайтанудың арнайы курсы мен семинар сабақ тарын ө ткізу жә не ө зге де зерттеушілердің монографиялық ең бектері айғ ақ тай тү седі.

Абайтанудың Ә уезовтен кейінгі дә уірдегі даму жолы 1995 жылғ ы Абайдың 150 жылдық мерейтойы мен Ә уезовтің 100 жылдық мерейтойы қ арсаң ында жарияланғ ан ғ ылыми монографиялық зерттеулер мен ә р тү рлі тақ ырыптарғ а жазылғ ан кітаптарда ө з кө рінісін толық берді.

Жү з жылдан астам Абайтану тарихи ғ ылыми-зерттеу жұ мыстарының нысанасына алынып, қ орытындылану ү стінде. Абайтану бү гінде арнайы курс пен арнайы семинар сабағ ы ретінде жоғ ары оқ у орындарында, орта білім беретін мектептерде оқ ытылады.

IV Сабақ ты бекіту:

Сұ рақ тар мен тапсырмалар:

1. Абайтану ғ ылымының зерттелу кезең деріне талдау жасаң дар.

2. 20 ғ асырдың 40–60-жылдарында Абай ө мірі мен шығ армашылығ ын зерттеуде ғ алымдардың ең бектері жарық кө рді?

3. Ақ ынның 150 жылдық мерекесі қ арсаң ында қ андай ең бектер жарық кө рді?

4. Абай шығ армалары қ андай тілдерге аударылды?

5. Абайтану бү гінде қ андай пә н ретінде жоғ ары оқ у орындарында, орта білім беретін мектептерде оқ ытылады?

6. Абайтанудың тақ ырыптық, кезең дік мезгілдерін атаң дар.

V Бағ алау: оқ ушылардың берген жауаптарына қ арай білімдерін бағ алаймын.

VI Ү йге тапсырма:

1. Абай мұ расын зерттеушілер туралы тү сінік.

2. Реферат жазу.

Тексерілді:

⇐ Предыдущая 17 18 19 20 212223 24 25 26 Следующая ⇒