Пәні: Абайтану. Сыныбы: 9-сынып. Ақын шығармаларының басылымдары. Кәкітай Ысқақұлы

Сабақ тың мақ саты:

1. Білімділік:     оқ ушыларғ а ақ ын шығ армаларының басылымдары туралы тү сінік беру;
    2. Дамытушылық: ой-ө рісін, ойлау белсенділігін, сө йлеу шеберлігін, тіл мә дениетін дамыту, сө здік қ орын молайту, шығ армашылық ізденіске баулу;

3. Тә рбиелік: елін, жерін, Отанын қ адірлеуге, адамгершілікке, адалдық қ а, ең бексү йгіштікке тә рбиелеу.

Сабақ тың тү рі:          лекция сабақ.

Сабақ тың ә дісі:                   тү сіндіру, суреттеу, салыстыру, сұ рақ -жауап, сө здікпен жұ мыс, бағ алау, бекіту, қ орытындылау.

Сабақ тың кө рнекілігі: кө ркем ә дебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бү ктемелер.

Сабақ тың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұ жымымен жұ мыс жү ргізу.

Сабақ тың барысы:

І Ұ йымдастыру кезең і:

1. Оқ ушылармен амандасу, тү гелдеу;

2. Оқ у қ ұ ралдарын, сабақ қ а дайындығ ын тексеру;

3. Сыныптың тазалығ ына кө ң іл бө лу;

4. Оқ ушылардың зейінін сабақ қ а аудару;

5. Cабақ тың мақ сатымен таныстыру.

ІІ Ү й тапсырмасын тексеру:                

    Ө лең дерді жаттау, қ ұ рылысына қ арай талдау.

ІІІ Жаң а сабақ:

Ақ ын шығ армаларының басылымдары

Кә кітай Ысқ ақ ұ лы

Революцияғ а дейінгі дә уірде Абайдың ө мірі мен ә деби мұ расын танытуда елеулі ең бек еткендердің ішінде Кә кітай Ысқ ақ ұ лының орны бө лекше. Кә кітайдың Абай мұ расын танытудағ ы басты ең бегі де Абай шығ армаларының тұ ң ғ ыш жинағ ын қ ұ растырып жариялауы мен ақ ын ө мірі туралы алғ аш рет мә лімет беруінде жатыр. Кә кітай Абай мұ расын жинастырып, бастырудағ ы тарихи ең бегі жайлы Абай мұ расын зерттеушілер ең бегінде молынан айтылды да бірақ М. Ә уезовтың монографиялық ең бегінде болмаса, басқ а зерттеулерде Кә кітай ең бегі сын кө зімен қ аралмағ ан. Сондық тан да Абайдың дү ниеге кө зқ арасының қ алыптасуына Е. П. Михаэлистің ә сері басым болды деген Кә кітай пікірі абайтану саласында кө пке дейін орын алып келді.
    Кә кітай бастырғ ан 1909 жылғ ы жинақ қ а дейін баспасө зде жарияланғ ан бірлі-жарымды Абай ө лең дерінің бә рі де асыл тү пнұ сқ а қ алпында сақ талмады. Тіпті, В. А. Кудашев жазып алғ ан қ олжазбаның ө зінде де Абай шығ армалары текстологиялық ө згерістерге ұ шырағ аны мә лім. Кә кітай кұ растырғ ан Абай ө лең дері (56 ғ ана) революцияғ а дейінгі дә уірде тү пнұ сқ аның табиғ и қ алпын сақ тап қ алды, тү рлі текстологиялық бұ рмалаушылық тар болғ ан жоқ. Сө йтіп, бү кіл қ азақ елін тұ ң ғ ыш рет Абай шығ армасының асыл тү пнұ сқ а қ алпымен таныстырады.
    Кә кітай олқ ылығ ы – Абай шығ армаларын тү гел қ амти алмауы демесек, Абай ө лең дерін тү рлі тақ ырыптарғ а бө ліп, жіктеуі сол дә уір жағ дайына байланысты қ арағ анда орынды да. Кә кітай мә дениет пен білімнен кенже қ алғ ам қ азак қ ауымының ой-ө рісін еске алып, тақ ырыптык принципке сү йенуді жө н кө рген. Бү кіл қ азақ ақ ындары Абай шығ армалары мен ө мірбаяны жайлы дерекпен тү ң ғ ыш рем Кә кітай арқ ылы ғ ана танысты. Кә кітай Абай ө мірі мен творчествосына жалпы тоқ талғ анымен, сол дә уірдің ө зінде-ақ. Абай жө нінде ойлы пікірлер айта білді.
    Кә кітай Абайды шын мә ніндегі ақ ындық ө нерге сексенінші жылдары басында бет бұ руының себебі оның орыс халқ ының озық ойлы ә дебиетімен танысуында жатыр деп кө рсетуі, Абай творчествосы мен ө міріндегі елеулі қ ұ былыстардың тө ркінің дұ рыс аң ғ ара білгенін байқ атты. Ақ ындық дарыны асып туғ ан Абайдың осы ө нерге қ олын кеш сермеуі, Кә кітай пікірінше ө скен ортасына тікелей байланысты қ аралады. Аталы ортаның ақ ындық ө нерді кемсіте қ арауы Абайғ а белгілі дә режеде ә сер еткен. Бірақ ел ісіне ерте араласып, халық пен тығ ыз байланыста болуы арқ ылы ғ асырлар бойы сұ рыпталғ ан тіл ө нерін терең мең геруі – Абай ақ ындығ ының тербе ө скен алтын бесігі деді.
    Кә кітай мақ аласы революцияғ а дейінгі дә уірде ұ лы ақ ын творчествосының нә р алғ ан арналарына байланысты. Абайдың ақ ындық кітапханасының кө лемі жайлы мә селеге біршама бағ дар айтуымен де ерекшеленеді.

IV Сабақ ты бекіту:

Сұ рақ тар:

1. Кә кітай Ысқ ақ ұ лы кім?

2. Кә кітай Ысқ ақ ұ лы қ андай ең бегімен белгілі болды?