Абай және орыс әдебиеті

Абайдың ү лгі-ө неге алғ ан ең ү лкен мектебі ХІХ ғ асырдағ ы орыс ә дебиеті болды. Сол мектептен ү лгі алғ ан Абай қ азақ ә дебиетінде ү лгілі мектеп болды.

Абайдың аударма ө лең дерін тү пнұ сқ ағ а барабар аударма жә не еркін, тө л шығ армағ а айналғ ан аударма деп екі топқ а бө ліп жіктеудің ө з қ исыны бар. Ал Абай болса, ол қ азіргі аудармашылардай тек тү пнұ сқ аны бар қ алпында жеткізуді мақ сат етпеген. Қ ай шығ арманы болсын ө з кө ң іл кү йіне ү йлестіре, қ ысылмай, қ ымтырылмай еркін тә ржімалайды. Сонда да кейбір аударма ө лең дері тү пнұ сқ амен ө те жақ ын келіп, мейлінше ү ндес шығ ып жатса, ол – оның ақ ындық шеберлігінің бір қ ырынан кө рінуі, қ ызық тап, қ азақ шалап отырғ ан тү пнұ сқ аның сарыны мен ой-сезімінің арасындағ ы ү йлестіктің нә тижесі.

Абайдың ең бір ұ мытылмас ең бегі орыстың ұ лы жазушыларынан ө зі ү лгі-ө неге алумен бірге, оларды қ азақ халқ ына таныстырып, олардың ең бегін аударып ө з еліне ү лгі етуінде.

Орыс ә дебиетіне зер салғ анда, Абайдың назары алдымен Пушкинге ауғ аны тегін емес. Пушкин орыс ә дебиетіндегі жаң а дә уірдің, қ оғ амдық мазмұ ны, тақ ырып-идеялары мен кө ркемдік сапасы мү лде жаң а классикалық ә дебиеттің басы болды. Ол қ оғ амдық ой-ө рісі, дү ниетанымы, тарихи мақ сат-нысанасы, эстетикалық кө ркемдік жү йесі – барлық сипат-қ асиеттері ө згеше сө з ө нерін қ алыптастырды, орыс ә дебиетінде реализм ә дісін берік орнық тырды.

Абайдың Крыловтан алғ ан ү лгісі Абай поэзиясын мазмұ н, идея, тү р жағ ынан онан сайын терең детіп, байытып, сатиралық сарынды кү шейтіп, қ азақ ә дебиетінің реалистік даму жолын кең ейте тү седі.

ХІХ ғ асырдағ ы Пушкин бастағ ан орыстың ұ лы ақ ындарының ішінде Абайдың шексіз сү йген жә не ө лең дерін кө п аударғ ан ақ ынның бірі – М. Лермонтов болды. Абайдың ө з айтуынша, дейді М. Ә уезов, – Лермонтов – «ерекше ызаның ақ ыны, «махаббаты ашумен уланғ ан ақ ын». Ашуы қ оғ ам қ ұ рылысына наразылық тан, қ оғ ам дертіне кү йінгендіктен туғ ан».

«Сен де бір кірпіш дү ниеге, кетігін тап та бар қ алан» – деп Абай айтқ андай, ә дебиет ә лемінде ә ркімнің ө з орны бар. Ақ ын жазушының бә рі бірдей ә дебиеттен қ олма-қ ол ө з орнын дә лме-дә л таба қ оюы сирек нә рсе.

Абайдың аударма ө ндірісіндегі ерекше зор тарихи ең бегін атап айта келіп, М. Ә уезов: «Бұ л жө ніндегі Абай ең бегі тек ә дебиеттік қ ана ең бек емес, ол зор, кең мағ ыналы ағ артушылық, тарихтық, қ оғ амдық ең бек еді»- дейді.
Ақ ын аудармалары – ө мір шындығ ының айнасы. ХІХ ғ асыр ә дебиетіндегі адамгершілік, халық тық, демократиялық идеяның ү лгісі. Адамның мінез-қ ұ лқ ын тә рбиелеуде мә ң гі маң ызын жоймайтын ә деби мұ ра.

IV Сабақ ты бекіту: сұ рақ қ ою арқ ылы ө тілген сабақ ты бекітемін.

1. Абайдың ү лгі-ө неге алғ ан ең ү лкен мектебі.

2. Абайдың аударма саласындағ ы шеберлігі жә не жетістігі қ андай?

3. Орыс ә дебиетіне зер салғ анда, Абайдың назары алдымен Пушкинге оқ уының себебі неде?

4. Абайдың Крыловтан алғ ан ү лгісі Абай поэзиясына қ андай ө згеріс алып келді?

5. ХІХ ғ асырдағ ы орыстың ұ лы ақ ындарының ішінде Абайдың шексіз сү йген жә не ө лең дерін кө п аударғ ан ақ ынның бірі.

V Ү йге тапсырма:

1. Абай жә не орыс ә дебиеті туралы тү сінік.

2. Реферат жазу.

VІ Оқ ушыларды бағ алау: оқ ушылардың берген жауаптарына қ арай білімдерін бағ алаймын.

Тексерілді:

⇐ Предыдущая 7 8 9 10 111213 14 15 16 Следующая ⇒