5.Жердің жаралуы жайлы Кант-Лаплас және Шмидт-Фесенков жорамалдарының айырмашылығы неде?

Кү ннің жә не сол Кү н жү йесіне тиесілі Жер планетасының жаралуы жайлы алғ ашқ ы жорамалдардың бірі «Кант–Лаплас жорамалы» деп аталады. Бұ л жорамалды алғ аш ұ сынғ андар неміс философы И. Кант (1755) жә не француз математигі П. С. Лаплас (1797).

Кант–Лаплас жорамалы жалпылама тезистер тү рінде жарияланды, бұ л жорамал ешқ андай да математикалық есептеулермен дә лелденбеген болатын. Солай бола тұ рса да бұ л жорамал кө пке дейін Кү н жү йесінің жаралуы туралы негізгі жорамал ретінде сақ талды, тек ХІХ ғ асырдың аяқ шеніне ғ ана оның қ ате екендігі дә лелденді. Аталғ ан жорамалдың кейбір астрономиялық заң дылық тар тұ рғ ысынан шындық қ а жанаспайтындығ ын дә лелдеуде американдық астроном Мультон, американдық геолог Чемберлен, ағ ылшын астрономы Дж. Джинс зерттеулері айтарлық тай рө л атқ арды. Алайда Кант–Лаплас жорамалының екінші планғ а ысырылуына бірден-бір себепші болғ ан Кең естер Одағ ының академиктері О. Ю. Шмидт пен В. Г. Фесенков зерттеулері болатын.

О. Ю. Шмидтің пікірінше, Кү н жү йесіне тиесілі планеталар эволюциясын қ амтамасыз еткен факторлар қ атарына жататындар – тартылыс кү ші, энергияның сақ талу жә не қ озғ алыс мө лшері моментінің сақ талу заң дылық тарынан туындайтын кү штер. Ғ алым механикалық энергияның жылу энергиясына айналу процесі де планеталардың жаралуына айтарлық тай ү лес қ осқ андығ ын атапкө рсетеді

О. Ю. Шмидт идеялары бұ ғ ан шейін шешуі табылмағ ан талай-талай заң дылық тар табиғ атын анық тауғ а мү мкіндік берді. Мә селен, Кү н жү йесіне кіретін планеталар арасындағ ы қ ашық тық тардың нақ тылы заң дылық қ а сә йкес ө згеріп отыру себебін (Кү ннен қ ашық тағ ан сайын ә рбір келесі планета одан бұ рынғ ы екі планета арасындағ ы қ ашық тық пен салыстырғ анда екі есе қ ашығ ырақ орналасқ ан) О. Ю. Шмидт зерттеулері тұ ң ғ ыш рет тү сіндірді жә не бұ л заң дылық табиғ атын математикалық тұ рғ ыдан негіздеп берді. О. Ю. Шмидт идеялары кемшіліксіз де емес. Мұ ндай кемшілік екеу: 1) Кү н жү йесіне тиесілі планеталар жаралуы сол жү йенің орталық денесі болып табылатын Кү н деп аталатын жұ лдыздың жаралу процесімен байланыссыз қ аралатындығ ы; 2) барша планеталардың негізін қ ұ рағ ан «жұ лдызаралық материя бұ лттары» табиғ атының анық талмай қ алғ андығ ы.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒