Гораций (б.з.д. I ғ.)

Квинт Гораций Флакк б. з. д. 5-ші ж. 8 желтоқ санында Италияның оң тү стігіндегі Венузия жерінде дү ниеге келген. Оның толық аты ө зінің «Мерейтойлық ә нұ ранғ а» деп аталатын б. з. д. 17-ші жылы жү з жылдық ойындарғ а арнап император Августтың тапсыруымен жазылғ ан жұ мыстары мен жазбаларында анық берілген. Горацийдің ә кесі оның кө зқ арастарының толық дамуына ү лкен ә сер еткен. Ал анасы туралы Гораций кө п айтпайды, оның орнына ө зінің тә рбиешісі Пуллияны кө бірек еске алады. Горацийдің бала кезінде ә кесі провинциядағ ы тыныш тіршілікке қ анағ аттанбай, баласының болашақ ө мірін ойлап, Римге кө шіп кетеді.

Гораций - барлық білім баспалдағ ынан ө ткен кемел адам. Басында кә дімгі Римдегі Орбилия мектебінде алғ ашқ ы оқ уын бастап, сол жерде ол Ливий Адроник пен Гомердің «Латындық Одиссейін» оқ иды, содан кейін Афиныдағ ы Платон академиясында грек ә дебиеті жә не философиясымен айналысады Бұ л академия сол кезде Афиныдағ ы мансабы биік жоғ арғ ы оқ у орны болып саналғ ан. Афиныда ол грек тілін ө те жақ сы мең гереді, тіпті сол тілде ө лең дер де жазады.

44 жылдың кү зінде Цезарды ө лтірілгеннен кейін болғ ан азаматтық соғ ыс Горацийдің философия жә не грек ә дебиетімен айналысуына кедергі келтіреді. Осыдан жарты жылдан кейін Афинығ а Брут келеді. Ол ө зінің лекцияларында Цезарь жә не оның тараптастары Октавиан жә не Августқ а карсы шығ ады, Цицерон сияқ ты Гораций де Брутты қ олдайды.

Гораций Бруттың армиясының қ ұ рамында бола отырып ол кү тпеген жағ дайда армия трибунасына айналады, яғ ни легион командирі болады. Бұ л міндетті ол кездері тек қ ана басшы жә не сенаторлардың балалары ғ ана атқ арғ ан. Сол кезде ол ә кесінің ақ шасын қ оспағ анда 400 000 ценза ақ ша алып отырғ ан.

44-ші жылдағ ы Филиппадағ ы Брут пен Кассия арасындағ ы қ ақ тығ ыс олардың екеуі де ө з-ө здерін ө лтіруімен тынады. Осыдан кейін Гораций ө зінің іс-ә рекеттерін қ айта ойластырып, бұ л бағ ытга ө з жұ мысын жалғ астыруды тоқ татады. Гораций ө зінің одаларында бұ рынгы достары туралы кө п айтады жә не Помпейді кө бірек еске алады.

41-ші ж. ол ө зінің Отанына қ айтады. Ол кезде Венузия Цезарь ардагерлеріне берілген қ алалар тізімінде болатын. 40-шы ж. Брут жақ тастарына жарияланғ ан амнистиядан кейін Гораций Римге оралады жә не сол жерде тұ рақ тайды. Оның кедейлік туралы ойлары поэзиямен айналысуғ а итермелейді, бірақ Гораций экономикалық жағ дайынын нашарлығ ына қ арамастан мемлекеттік қ аржылық басқ аруғ а жұ мыска кіруге ә рекет жасайды. Алғ ашында кү нкө ріс ү шін хатшы болып қ ызмет атқ арады.

Алғ ашқ ы ө лең дерін 39-38 жж. латын тілінде жазудан бастайды. «Сатира» бастамасы болғ ан гексометрикалы, «Эподтарының » бастамасы болғ ан ямбалы туындылары жарық қ а шығ а бастайды. Горацийдің ә деби ізденістері оның классикалық қ озғ алыспен қ атар жаң ғ ыра бастайды. Ө йткені Гораций П. Вергилий Марон жә не Л. Варий Руф басқ арғ ан классикалық қ озғ алыстың ө кілі болады.

Біраз ой бө ліскенен кейін Меценат Горацийді ө зіе жақ ын тартады. Августтың жасағ ан ә леуметтік жә не саяси реформаларына Гораций ү лкен жауапкершілікпен ық ыласын бө леді.

Светонийдің куә герлігіне сү йенсек, Октавиан Август Горацийге ө зінің жеке хатшысы болуды ұ сынады. Гораций оның ұ сынысымен келісе отырып, оғ ан ө зінің жеке тә уелсіздігіне жә не еркіндігіне қ ол сұ қ пауын ескертеді. Гораций ө зінің поэзиясында Мең енаттың ә леуметтік статусына қ арамай онымен тек достық жә не адал қ арым-қ атынаста болғ анын айтып ө ткен, ол Меценат екеуінің арасындағ ы патрон-клиент катынасы деген қ алыптасқ ан қ ағ идалы бұ зуғ а тырысады. Гораций ешқ ашан басқ аларғ а зияны тиетін зұ лымдық жасамағ ан. Ол тіпті ө зінің Меценатпен достығ ын пайдаланып, Меценат конфискациялағ ан ә ксеінің статусын қ айта қ алпына келтірді.

Меценат жә не оның айналасындағ ы адамдармен араласа жү ріп, Меценаттың мық ты сеніміне ие болады жә не одан кө мтеген сыйлық тар алады. Б. з. д. 31-ші ж. 2 қ ыркү йекте Гораций Акцийда болғ ан қ ақ тығ ыста Меценатпен бірге болады. Сатира аралас жазылғ ан 17 топтамадан тұ ратын ө лең дері б. з. д. 30-шы ж. «Сатиралар» жә нс «Эподтар» деп аталатын екі кітабында басылып шығ ады. «Эпод» екі ө леннің бір-бірін жалғ астыруын білдіреді, яғ ни қ ысқ а ө лең дерді ұ зын ө лең дер жалғ астырып ә кетеді. Бұ л ө лең дерді Гораций «ямбалар» деп атағ ан. Бұ л ямбалардың ү лгісі б. з. д. VII ғ. грек ақ ындарының ямбасы Архилохтан басталады. Гораций ө зінің шығ армашылық жолын александрийлік ү лгімен емес, ежелгі грек классикасынын ү лгісімен бастайды. Себебі ол кездегі уақ ыт пен қ оршағ ан орта тенденциясы александрийлік ү лігімен сә йкес келмейтін еді.

Б. з. д. 23-20 жылдар аралығ ында Гораций Римнен ө зін алшақ ұ стауғ а тырысады. «Таза поэзияны» тастап, ө зінің «Сатираларындағ ы» жартылай философиялық «прозаикалық музаларына» орала бастайды. Сол уақ ытта Гораций жиырма ө лең нен тұ ратын алғ ашқ ы «Жолдау» атты кітабын жазады. Ол б. з. д. 20-шы ж. жарық қ а шығ ады. Б. з. д. 20-шы ж. соң ы мен 19-шы ж. кү зінде Горацийдің Юлия Флорғ а жолдауы жарық кө реді. Осының арқ асында оның екінші «Жолдау» атты кітабы да окырманғ а ұ сынылады.

Б. з. д. 17-ші ж. ел керемет салтанатпен «ғ асырлық ойындар», яғ ни азаматтық соғ ыс кезең інің соң ы мен Римнің ө ркендеуінің жаң а дә уірін, «ғ асыр жаң аруын» тойлайды. Август Горацийге мерекелік рә сімге ә нұ ран жазуды тапсырады. Салтанатты «Мерейтойлық ә нұ ран» б. з. д. 17-ші ж. 3 тамызында Аполлон ғ ибадатханасында 27 ұ л жә не 27 қ ыз балалардан тұ ратын хорда айтылады.

Содан бастап Гораций зор атақ қ а ие болады. Халық алдында сө з ө нерінін нағ ыз шебері ретінде танылады.

Гораций соцгы он жыл ө мірін ә дебиет мә селелеріне арналғ ан «Жолдау» кітабына арнайды. Ү ш жазбадан тұ ратын кітап б. з. д. 19-10 жж. аралығ ында жазылғ ан. Бірінші Августке арналғ ан жолдауы 12 ж. шық са, екінші Юлия Флорғ а арналғ ан жолдауы 20-19 жж. аралығ ында туғ ан, ү шіншісі Пизонғ а жолдауы 10-шы жылдарда жазылғ ан.

Гораций б. з. д. 8-ші жылдың 27 карашасында ол 57 жасқ а толғ ан кезіндс кездейсоқ ауру салдарынан қ айтыс болады.

⇐ Предыдущая 35 36 37 38 394041 42 43 44 Следующая ⇒