Овидий (б.з.д. I ғ.)

Публий Овидий Назон б. з. д. 43-ші ж. Сульмоне қ аласында (шамамен Римнен 150 км. ) дү ниеге келген. Ол Римдегі ауқ атты тектен шық қ ан. Ә кесі баласын мемлекеттік шенеунік қ ылуғ а тырысқ анымен, Овидий ә кесінің ол ү мітін ақ тамайды. Ө йткені ө зінің сот жә не атқ арушылық қ ызметке жарамайтынына ә бден кө зі жетеді. Ол жас кезінен ақ ын болуғ а қ ұ штар еді. Сол кезден бастап Римнің атақ ты Тибулл, Проперций сияқ ты ақ ындардың ортасына кіруте ұ мтылады. Римдегі риторикалық мектепке баруы оны шешендікке тез ү йретеді. Бұ л элементтер оның соң ғ ы шығ армаларында айқ ын кө рінеді. Жастық шағ ында Овидий Грецияғ а жә не Кіші Азияғ а саяхат жасайды.

Болашағ ы толық қ амтамасыз егтілген жә не мемлекеттік міндеттерден босатылғ ан Овидий Римде жең ілтек ө мір салтын жү ргізуге кіріседі. Соншалық ты зор дарынғ а ие бола тұ ра, ол ө зінің поэзясына жең ілтек бейнелер мен мотивтерді жиі енгізеді. Ал, ол Августың ескіні жаң ғ ырту, қ атаң тә ртіпті орнату саясатына қ айшы келеді. Сондық тан Овидий ө лең дерінің Рим қ оғ амына теріс ық палын кө рген Август оны Рим империясының шеткі солтү стік-шығ ысындагы Томо (қ азір қ ала Румынияда) қ аласына жер аударуғ а бұ йрық береді. Ақ ын шығ армаларында ө зінің Римдегі соң ғ ы тү нін, ә йелімен, балаларымен қ оштасуын, тогілген кө з жасын, ұ зақ та қ ауіпті тең із жолында, бораннан аман қ алғ анын ө те мұ нды суреттермен бейнелеген. Ә йеліне, достарына, Августке жазғ ан хаттарында кешірім сұ райды. Бірак Август те оның орнын басқ ан Тиберий де оның ө тінішін қ арамайды. Тағ дыр тә лкегіне ұ шырағ ан Овидий бө тен елде ө мір сү ріп, он жыл шет жерде жү ріп, б. з. 18-ші жылында Римнен, оның керемет мә дениетінен алыс жерде дү ние салады.

Шығ армашылығ ының алғ ашқ ы кезең і б. з. 2-ші жылына дейінгі уақ ытты қ амтиды. Бұ л кезең тек махаббат элегиясына арналғ ан. Мазмұ ны жағ ынан жең ілтек идеяғ а қ ұ рылғ ан, стилі бойынша ақ ынның шынайы сезімдері мен сү йіктісін суреттеуі жоқ. Мұ нда реализмнің орнына, мектептік шешендік ә дістерді кө п қ олданғ ан.

«Кейіпкерлер» немесе «Жолдамалар» мифологиялық кейіпкерлердің ө з сү йгендеріне жолдағ ан 21 хатынан тұ рады.

Овидийдің заманында қ арапайым таза мифологияғ а сенушілер аз болды. «Кейіпкер-арулар» мифлогиясында махаббат бейнелері тұ рмыстық қ ұ былыстарғ а емес, айрық ша эстетикалық -кө ркемдік мазмұ нғ а қ ұ рылғ ан оқ иғ алар орын алады. Овидий махаббат сезімін талдап қ ана қ оймай, бұ л сезімді таң дана тамашалап, оны ө зінің эстетикалық талғ амының негізіне айналдырады. «Кейіпкер-арулар» риторика, декламация, терең психологияны ү йлестіре отырып керемет жазылғ ан шығ арма.

Овидийдің махаббат тақ ырыбына байланысты тағ ы ү ш шығ армасы бар. «Ә йел бетіне арналғ ан медикоменттер», «Махаббат ғ ылымы», «Махаббат қ ұ ралдары».

Бірінші шығ армада ә йел затына физикалық, сыртқ ы тұ рақ сыз сұ лулық қ а кү тім керектігі, ол ү шін ішкі жан-дү ние сұ лулығ ын дамыта білсе ғ ана тұ рақ ты болатындығ ы айтылады.

«Махаббат ғ ылымы» риториканың барлық ережелеріне сай ө лең тү рінде жазылғ ан трактат. Ү шінші кітапта ә йелдерге еркектерді қ алай қ арату керектігі туралы жазылғ ан.

Оның трактаттары Рим ә дебиетінде ү лкен орынғ а ие болғ ан. Автор ө мірдің шынайы мә тін ө з кө зқ арасы бойынша іздеп табады. Овидий Рим қ оғ амында дамып келе жатқ ан арсыздық тың бетін ашып береді. Соң ғ ы екі шығ армасын талдау арқ ылы автордың табиғ атты суреттеуінде жә не мифологиялық материалдарды қ олдануында ө лең нің жең іл, ойнақ ы еркіндікке жеткен ө те жоғ ары техникағ а ие болғ андығ ын кө руге болады.

Шығ армашылығ ының екінші кезең інде б. з. алғ ашқ ы жылдарынан жер аударылуына дейінгі Овидийдің шығ армашылық ө мірі жаң а сипаттарғ а ие болуымен ерекшеленген. Ол енді ө сіп келе жатқ ан империяны мадақ тауғ а тырысады. «Ө згерістер» - бұ л кезең нің басты шығ армасы. Бұ л шығ армада автор ә дебиеттегі кең тарағ ан ә леуметтік ө згерістерді, айналымдарды кең інен қ олданады. Бірақ мұ ндай айналымдар туралы кішігірім жинақ тардың орнына, Овидий 250-ге жуық айналымнан тұ ратын зор шығ арма жазады жә не ә рбір мифті ә демі эпимия тү рінде қ ұ растырғ ан.

«Метаморфоздың » сюжеті - жү йелі тү рде баяндалғ ан жә не мү мкіндігінше хронологиялық ретке келтірілген антикалық мифологияның ө зі. Хронологиялық реттілік жағ ынан ең нақ тысы «Метаморфоздың » алғ ашқ ы жә не соң ғ ы тө ртінші кітаппары.

Бірінші кітапта ең алғ ашқ ы, ең кө не айналымның пайда болуы бейнеленеді. «Метаморфоздың » ү шінші жә не тө ртінші кітаптары тағ ы бір антикалық мифологияның кезең ін, нақ ты айтқ анда Фиван мифологиясын баяндайды. Бесінші-жетінші кітаптар аргонавтар кезең іне жатады. Бесінші кітапта ұ сақ эпизодтар кө п, ең ірісі Финейғ е арналғ ан. Алтыншы кітаптың ең ә йгілісі Филомел туралы мифтер болып табылады. Жетінші кітапта аргонавтар мифологиясындағ ы ә ң гімелер Ясон мен Медеяғ а бағ ынылғ ан. Мұ нда Тезея мен Миное туралы ә ң гімелер де бар. Сегізінші кітапта Дедал мен Икар туралы мифтер кездеседі. Тоғ ызыншы кітаптың жартысынан кө бі Геркулеске арналғ ан. Он ү шінші, он бесінші кітаптар Римнің мифологиялық тарихына арналғ ан.

Овидий - ө з шығ армалары арқ ылы Рим ә дебиетіне ү лкен ү лес қ осқ ан ақ ын. Дарынды тұ лғ аның туындылары Рим ә дебиетінің қ арыштап дамуына септігін тигізді. Оның жоғ арыда аталғ ан шығ армаларының ә рқ айсының ө зіндік ерекшелігі, ө зіндік қ ұ ндылығ ы бар.

⇐ Предыдущая 36 37 38 39 404142 43 44 45 Следующая ⇒