42. Хәбәрләрне табып, астына сызыгыз. Шартлы кыскартулар белән хәбәрнең төзелешен күрсәтегез.

Шартлы кыскартулар:

Г. ф. х. - гади фигыль хә бә р

К. ф. х. - кушма фигыль хә бә р

Т. ф. х. - тезмә фигыль хә бә р

К. и. х. – кушма исем хә бә р

1) Ә ти миң а перә ннек тә алып кайта. Мин сиң а да бирермен... Миң левә ли малаена бирмим... Бая туп уйнатмады. . . .. Ә йе, ә нә кө тү кү ренә. Тиз бул. Чап! Син кү пернең Шә мсилә р ягында тор , мин югары оч ягында. Ишетә мсең, Миң легали? Ә нә, ә нә, чылтыр-чылтыр тарантас чылтыраганы ишетелә .

2) Мин торып бастым. Читекнең кунычы бот тө бенә җ итте . Аяк башым аның тө бен барып таба алмады. Мин... суга чумган кебек булып киттем .

3) Минем ә ти бү ген Казаннан кайта. Улмы? Ул миң а санлы калач китерә. Аннары миң а читек китерә. ... Аның саурысы* синең апаң ның намазлык чигә торган ү рнә ге кебек чә чә кле була. ... Миң а ә ти кә җ ү л читек китерә... Иртә гә гаеткә мин кә җ ү л читек киеп барам . Белә мсең , Миң легали? (Г. Исхакыйдан).

* сауры (савыр) - атның янбаш тирә се, ат савыры тиресеннә н эшлә нгә н кү н, шул кү ннә н эшлә нгә н савыр читек

43. Җ авапларны тә ң гә ллә штерегез.

1) гади фигыль хә бә р	А) Бер тавыш килде колакка, яң гырады бер заман (Г. Тукай).
2) кушма фигыль хә бә р	Б) Аклы ситсы кү лмә гемнең сә дә плә ре алтыннан (җ ыр).
3) тезмә фигыль хә бә р	В) Кыз таныш кебек.
4) гади исем хә бә р	Г) Бу мә һ абә т бина — Казан дә ү лә т университеты
5) кушма исем хә бә р	Д) Аның беркайчан да беркемгә дә хат яздырганы юк (Ш. Маннур).
6) тезмә исем хә бә р	Ж) Егет кеше кылны кырыкка ярыр (Мә каль).

44. Кү ренекле язучыларыбыз ә йткә н хикмә тле сү злә рне - афоризмнарны укыгыз. Җ ө млә лә рнең хә бә рлә рен табып, астына сызыгыз, тө рлә рен ә йтегез..

1. Тарих – тормыш остазы ( М. Хә сә нов).

2. һ ә р ө йнең ү з бизә ге була (Р. Тө хвә туллин).

3. Ата-ана фатихасы — бә хеткә юл... (М. Мирза).

4. Тырыш хезмә т кү мерне – алмаз, ө йрә нчекне оста итә (М. Насыйбуллин).

5. Матурлыкны тану ө чен, ү зең матур булу кирә к (М. Мирза).

6. Яшә ү - тауга менү (Ә. Гаффар).

7. Бала кү ң еле – гө лчә чә к (Х. Вахит).

8. Сандугач козгын белә н бергә тормас (Акмулла).

9. Арык атта ерак китеп булмый (А. Гыйлә җ ев).

10. Ө р-яң а ямаулык та иске бө теннә н матур тү гел (М. Мирза).

45. Җ ө млә лә рнең баш кисә клә рен табып, астына сызыгыз. Иясе кулланылмаган җ ө млә лә рне аерып кү рсә тегез.

1. Буразна араларыннан гө рлә веклә р ага башлады.

2. Шулвакыт ындырлар арасындагы юлда җ игү ле ат кү ренде.

3. Арбага ике кеше утырган иде.

4. Ул арада хә бә р бө тен авылга таралып ө лгерде.

5. Солдат белә н кү решергә дип, ә ледә н-ә ле кү ршелә р керә торды.

6. Сафаның ө йдә утырасы килмә де.

7. Йомшак кына сары мамыклы нә ни бә бкә лә рен ияртеп, казлар яң адан урамга чыктылар.

8. Сафа, арбадан кечкенә капчыгын алып, малайларга учлап-учлап кызыл билле прә ннек, эрбет чиклә веге сипте.

9. Сабирҗ ан ә тисенә бик яхшы ярдә мче иде.

10. Танымыйсың мы ә ллә? (М. Галә ү дә н).

46. Баш кисә клә ргә бирелгә н характеристикадан чыгып, җ ө млә лә рне тә ң гә ллә штерегез.

1) исем белә н белдерелгә н тезмә ия — гади фигыль хә бә р	А) Синең малайларың — зур кешелә р, ә нкә й (Ф. Яруллин).
2) исем белә н белдерелгә н тезмә ия — кушма фигыль хә бә р	Б) Яраткан бер гадә те бар иде бу кызның (Л. Ихсанова).
3) алмашлык белә н белдерелгә н гади ия — кушма фигыль хә бә р	В) Ә би… ахырда җ ибә рергә риза булды (Р. Хафизова).
4) исем белә н белдерелгә н гади ия — тезмә фигыль хә бә р	Г) Беравык шул рә вешле башын иеп баргач, ул коң гырт кү злә рен тутырып тирә -юньгә карап алды (Ф. Кә рами).
5) исем белә н белдерелгә н гади ия — кушма исем хә бә р	Д) Гө лсем апа, иң башына мамык шә лен салып, кызының язу ө стә ле янына килеп утырды (Г. Ә псә лә мов).
6) исем белә н белдерелгә н гади ия — тезмә исем хә бә р	Е) Ана йө рә гендә яң а бер кө ч белә н ө мет чаткысы кабынды (Г. Ә псә лә мов).

47. Баш кисә клә рне билгелә ү дә хаталы очракларны табып тө зә тегез.

1. Сукыр лампа мелт-мелт итә (Р. Хафизова).

2. Имә н ныклыгы — тә нгә, иман ныклыгы җ анга карый (М. Галиев).

3. Ат турында татарда кү пме җ ыр, мә каль, канатлысү з, ә киятбар икә н? (М. Галиев).

4. Кеше кү ң еле тел ярдә мендә ачыла (М. Галиев).

5. Хакны ә йтергә дә хокуккирә к (Г. Морат).

6. Бә йсез булу бә йдә н ычкынутү гел ә ле (М. Галиев).

7. Икелә нү – куркуның кү лә гә се ул (А. Гыйлә җ ев).

8. Бишекне чормага элеп куяр ө чен генә ясамыйлар (Г. Рә хим).

48. Бирелгә н җ ө млә лә рдә гади хә бә рне кушма хә бә ргә ү згә ртегез.

Аның сү злә ренә каршы Идрис бернә рсә дә ә йтмә де.
Рушания хә зер дә рес ә зерли.
Ул китапханә дә ге бө тен китапларны укыды.
Бү ген безгә кунаклар килә се.
Безнең йорт янында зур агач ү сә.
Мин кайчандыр журналист булырга хыялландым.
Ниһ аять, поезд кузгалды.
Алар ерак шә һ ә ргә туганнары янына кү чтелә р.

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒