Ия белән хәбәрнең ярашуы

Ия белә н хә бә рнең ярашуы

Татар телендә ия белә н хә бә рнең ярашуы бик чикле. Хә бә ре затланышлы фигыль белә н бирелгә н җ ө млә лә рдә I һ ә м II затта ярашу була. Мә сә лә н, Сез апагызга охшагансыз икә н. (М. Хә бибуллин); Синсорама, минә йтмим.

Ия белә н хә бә рнең III затта ярашуы ү зенчә лекле. Ия кү плектә килеп тә, хә бә ре берлек санда кулланыла. Моның берничә очрагы бар:

1. Җ ө млә нең хә бә ре тө шем юнә лешендә килсә, ул кү плек кушымчасы алмый: Бер якта хатын-кызлар җ ыелган. (К. Нә җ ми).

2. Кү плек кушымчасы алган ия тартым формасында килсә, хә бә рне кү плектә куллану мә җ бү ри тү гел: Тукай аһ ә ң нә рен отып калды Кырлай кырлары (С. Сө лә йманова).

3. Табигать кү ренешлә рен тасвирлаганда, хә бә р, гадә ттә, берлектә кулланыла: Кү ктә йолдызларҗ емелдә шә (М. Рафиков).

4. Хә бә ре ярдә мче фигыль белә н килсә, аң а кү плек кушымчасы ялганмаска мө мкин: Ө ч җ ирдә н ө ч почмак булып, кө ньякка таба торналароча иде (М. Мә һ диев).

Ия янында сан булганда, хә бә р һ ә рвакыт берлектә кулланыла. Безнең тө ркемдә 20 студент укый. 30 нчы елларга кадә р шулай да язганнар: Башка җ ирлә рдә н уртача хисап белә н утыздан ким студентлар килә лә р иде (Г. Ибраһ имов).

Искә рмә! Татар телендә I һ ә м II затта ия белә н хә бә рне яраштырмыйча куллану да булырга мө мкин. Мә сә лә н, Кү пме ә йткә н сиң а.

55. Ия белә н хә бә рне табып, ү зара нинди чара ярдә мендә бә йлә нешкә керү лә рен аң латыгыз. Иясе кү плектә килеп тә, хә бә ре берлектә генә кулланылган җ ө млә лә рнең номерларын аерып кү рсә тегез.

1. Беренче кар артыннан салкыннар һ ә м бураннар килерлә р.

2. Дусларымның кү бесе килә чә ктә филолог булырга хыяллана.

3. Сул кул якта аксыл бодай һ ә м солы кырлары, кояш нурлары астында ялтырап, дулкынланып торган тө сле кү ренә иделә р (Ш. Камал).

4. Ө рә дер лә җ иллә р, шаулый кү ллә р (Ә. Фә йзи).

5. Безнең кү злә р кү пне кү рде ( А. Гыйлә җ ев).

6. Ө й артында кү ккә томырылып ү скә н тирә клә р утыра (М. Рафиков).

7. Якынлы-ераклы гармун моң нары, яшьлә р тавышы яң гырый (М. Рафиков).

⇐ Предыдущая 12 13 14 15 161718 19 20 21 Следующая ⇒