ТАҒЫ ДА МҰ3, ТАҒЫ ДА ТЕҢІЗ

Жиһ ангездер оң тайлы ө ткел іздеп бір апта бойы шығ ысқ а қ арай жылжыды, алайда қ айда болсын мұ з берік емес, жаз ө тіп шуақ пен аяз алмасып тұ рса да, тең із толық қ атпай, жылыда еріп жұ мсарғ ан сіреу сең дердің де беті тегістелмей қ ойды. Қ ыстың басын кү те тұ руғ а тура келеді, ал ол ү шін Толльдің салғ ан лашығ ы бар, отқ а жағ уғ а жағ адан салынды ағ аш жинап алуғ а болатын, тіпті ақ аю мен терістік бұ ғ ысын аулап азық -тү лік толық тыратын Беннетта аралына жету керек. Бақ ытқ а қ арай Санников жері мен арал арасындағ ы мұ з жазда бұ зылмай аман қ алыпты, соның арқ асында терістікке қ арай шағ ын ғ ана шең бер жасап, он кү нде Беннеттағ а да келіп жетті. Никифоровтың жаздай жинағ ан қ орынан иттерге деп алғ ан ет таусылып, соң ғ ы ү ш кү н бойы отын болмай қ алғ ан кез еді бұ л.

Тү нерген қ ұ з-тасты қ у тақ ыр Беннетта аралы Санников жерінен кейін жиһ ангездер кө ң ілін қ ұ лазытып-ақ тастады. Алайда олар аралдың кү ң гейінде, тұ щы сулы бұ лағ ы бар шағ ын алқ аптың сағ асында тұ рғ ан Толльдің тар лашығ ына да қ уанып қ алды. Бұ л арадан бү кіл аралды алып жатқ ан ү сті

тегіс адырғ а шығ ып тұ руғ а болатын. Салынды ағ аш жеткілікті- ақ екен, алайда аң аулаймыз деген ү міт ақ талмады. Бұ ғ ы жоқ боп шық ты, ал аю кө зге тү спеді. Басқ аларын азық тандыру ү шін иттерді біртіндеп ө лтіре беруге тура келді, бір нарта жоқ болғ андық тан бір жегін артық еді, ә уелі сол желінді.

Олар осылай он кү н амалдады, алайда жағ дай ө згерген жоқ, сентябрь туып қ алғ анына қ арамай жаз қ аз-қ алпы, мұ з бұ зылып, еріп жатыр. Адамдардың азық -тү лігі де таусылуғ а тақ ады. Аннуирді лашық пен иттерді кү зетуге тастап, кү н сайын тө ртеуі тү гел аң ғ а шығ ады, ұ зындығ ы он алты шақ ырым, ені ең кең шығ ыс бө легінде сегіз шақ ырым аралды ерсілі-қ арсылы кезгенімен, анда-санда қ арғ а мен шағ аланың ө зін ә рең ә келеді.

– Мә селе былай, жолдастар, – деді бір кү ні Горюнов. – Бұ дан ә рі кү тудің жолы да, жө ні де жоқ, бү йте берсек, мұ з қ атып, нағ ыз қ ажет кезінде иттердің қ арғ ы бауын ғ ана ұ стап қ аламыз. Барометр бірнеше кү ннен бері керемет жоғ ары тұ р, тең із тыныш, дауыл кү тудің жө ні жоқ. Жылы киім мен мылтық тан басқ а затымыз шамалы, иттердің жарым-жартысы ғ ана қ алды, ішіндегі ең таң даулы бес-алтауын қ алдырып, ө згесінен арылсақ, бә ріміз де байдаркағ а сыямыз. Кү ннің тымығ ын пайдалансақ, Қ азандық аралына екі тә уліктің бағ дарында барып та қ аламыз, ал онда бә рімізге де жетер азық -тү лік бар, ауа райы ө згерсе, қ ысты да кү туге болады, ә йтпесе соны жағ алап, тура қ ұ рлық тың ө зіне қ арай жү реміз. Талқ ылай келіп олар осы жоспар ә бден дұ рыс деген тұ жырым жасады: кү н ә жептә уір ұ зақ – он екі сағ аттан артық, ескекті алмаса есіп, тең ізбен Беннеттағ а ең жақ ын Жаң а Сібір аралындағ ы заң ғ ар мү йісіне дейін жетпіс мильді бір кү нде, тақ а болмаса, арада кө шіп жү рген мұ з шоқ ылардың біріне қ онып екі кү нде жү зіп ө туге жағ дай бар. Ә рине, кенеттен дауыл кө терілсе, қ айық ты суғ а батыруы да ық тимал, ал қ атер тең із жаң а қ атқ ан кезде кейін де тө нбей қ алмайды, онда октябрь айында тек екі сағ аттай кү н ұ зақ, оның есесіне

мұ зды қ ирататын жел жиі болады.

Сонымен, кешке дейін барометр тө мен тү спесе, артық иттерді ө лтіріп, қ алғ анын шең бірек атқ ыза тойдырып, бө лек- салақ мү лікті лашық қ а тастап жолғ а шығ уғ а келісілді. Осы мақ сатпен жү к мұ қ ият қ айта іріктелді.

Кешке қ арай барометр тағ ы да кө теріліп, жү рек сыздап қ имағ анмен де қ аншама уақ ыт адал қ ызмет еткен бірнеше итті қ ұ рбан етуге тура келді. Ә рине, Крот, Белуха, Пеструха аман қ алды. Таң қ ылаң бере жиһ ангездер меймандос лашық ты тастап, ашық тең ізге дейін байдарканы мұ збен сү йреп кү н шығ а бағ ытты тура шығ ысқ а ұ стап жү зіп берді. Қ айық тың жү гі ауыр болғ андық тан, қ арқ ын ойдағ ыдай болғ ан жоқ. Кү н батқ анша орта жолдан сә л ғ ана асты. Тең іздің ортасында кө шкін мұ з жиі кездесіп, жү зе беру қ атерлі болды. Ү лкен бір мұ з алаң ын тауып, ат басын тіреуге тура келді, сонда тү неп те шық ты. Кү н ұ ясына қ онар кезде кө кжиектен заң ғ ар мү йісі ап-айқ ын кө рінді.

Таң ата тұ рып, ә рі қ арай тартты. Кү н ә бден жарық болғ ан кезде Никифоров пен Горохов қ иырғ а кө з тастап тұ рып қ осарлана дауыстап:

– Мына қ ызық қ а қ ара – тү нде бізді мына мұ з бір жақ қ а біраз апарып тастапты! – деді.

– Қ ай жақ қ а? Қ айда? Жер кө рінбей ме? – деп сұ рады Ордин.

– Жер ме, жер кө рініп тұ р ғ ой, бірақ кешегі кө рінген емес.

– Сонда бізді қ ай жақ қ а апарып тастауы мү мкін?

– Бә лкім, шығ ысқ а қ арай сырғ ытып тастағ ан болар, онда біз Жаң а Сібірдің шығ ыс бө легін кө ріп тұ рмыз, ал батысқ а сырғ ытып жіберсе, алдымыздағ ы Фадеев немесе Қ азандық аралының ө зі, – деді Горюнов.

– Алыстан айқ ын емес, – деді Горохов, – қ ай арал екенін айырып болмайды.

– Мейлі, қ айсысы болса, онысы болсын барып жетуіміз керек, барометр тү нде тү се бастады, асық қ ан абзал! – деп ескертті Ордин.

Кү н жоғ ары кө теріліп, тең із ү стіндегі шарбы тұ ман айық қ анда дү рбісін алғ ан Горюнов ә лгі жерді шолып:

– Ал, қ ане, қ ырағ ы кө з Никита! Кө з алдың ыздағ ы қ ай жер? – деп сұ рады.

Горохов кө зін кү ннен кө легейлеп қ арап жіберді де:

– Қ азандық аралы! – деді бірден.

– Дұ рыс! Мұ з да бізді арал жағ алауындағ ы қ атерлі жерлерден қ ұ тқ арып кетіпті ғ ой тү нде. Енді біз тура ө з қ оймамызғ а барып тоқ таймыз. Шынында да тү ске қ арай кө рініп тұ рғ ан Қ азандық аралы екеніне еш кү мә н қ алғ ан жоқ

– оның кескінін бә рі таныды, ө згергені тек кө ктемде қ озғ алмай жатқ ан қ арының тү гел дерлік кетіп қ алғ аны ғ ана. Кү н батар алдында аралды кө мкеріп тастағ ан мұ зды белдеуге кеп тоқ тап, сең гір сең дер арасымен бес шақ ырым бойы нарта сү йреп келе жатып, олардың кө ктем кү ндерін еске тү сіруіне тура келді. Екі ің ірдің арасында терістік

мү йістегі қ оржын тамғ а да жетті.

Қ оймадағ ылар тү гел емес екен, шамасы, жаз аралда аң шылық еткен кә сіпкерлер, азық -тү лікті, ә сіресе кепкен сү р балық ты пайдаланса керек. Алайда қ алғ ан бірді-екілі итке азық шаш етектен еді.

Келесі кү ні ауа райы ашық болды, бірақ кү ннің шұ ғ ыл қ ұ былуынан хабар беріп, барометр кү рт тү сіп кетті. Тағ дырды ылғ и сынғ а сала берудің реті жоқ, олар шыдай тұ руғ а бел буды. Айтқ андай-ақ тү нде дауыл тұ рып, ал таң ертең қ ар ү рді де салды, ізінше аяз басталып, бірден қ ыс тү сті. Боран жебей соғ ып, қ ыркү йектің аяғ ына дейін созылды, бірақ итке ас-су, адамғ а азық -тү лік, жағ уғ а отын жеткілікті еді, жиһ ангездер жылы тамда жата берді. Ү йге жол алыс ә лі, алайда басты бө гет – ашық тең ізден бұ лар ө тіп алғ ан-ды.

Кездейсоқ ашық кү ндердің бірінде бә рі мү йістегі биікке кө теріліп, кө кжиекте ә рең кө рініп тұ рғ ан Санников жеріне қ арады. Онда не болды екен? Жарылыс тынды ма? Ойпаттан су қ айта сарқ ылды ма? Ә лде жанды атаулының бә рі қ ұ рып, бірнеше жылдан соң су мен қ ардың астында қ ап терістік

мұ здарының арасындағ ы молшылық ө мірдің ақ тық тірегі – орман да жойылып кете ме? Сонау шалғ ай жерге, ә рқ айсысы, ә сіресе Аннуир, қ ымбат қ имасын қ алдырғ ан жерге, бә рі мұ ң ая қ арады. Бойына шап-шақ келген Костяковтың жылы киімін кигенімен, Аннуир дағ дыланбағ ан қ атты суық тан жапа шегіп жү рді. Ол артта қ алғ ан атамекенін, ү йреншікті тұ рмыс- жағ дайын, опат болғ ан тайпаластарын ойлап жиі мұ ң аяды.

– Сонда сіздің жердің бә рі осындай суық па, қ алайша қ ар мен мұ здан басқ а тү к жоқ? – деп ол қ асындағ ылардан талай мә рте сұ рады.

Қ азанның басында ә бден орнық қ ан қ ыс сапарды ә рі қ арай жалғ астыруғ а, ә рине, нартамен жалғ астыруғ а жағ дай жасады. Ауырырақ нартаны иттер, жең ілірегін кезектесіп екі кісі сү йреді. Кү н қ ысқ а, ай жарық болғ анда тү нде жү руге тура келді. Аюлы мү йісіндегі тамда мұ зды бұ зып кеткен боранның ақ ырын кү туге тура келіп, кейін қ атерге бас тігіп, Кіші Ляховскийге жұ қ а мұ збен бару керек болды. Ал Ү лкен Ляховскийде боранның ақ ырын екі дү ркін кү туге тура келді. Бар мә зір, азық -тү лік таусылуғ а айналды, оның есесіне нарталар жең ілдеп қ алды. Ә бден шаршап-шалдық қ ан, қ асында тірі қ алғ ан ү ш-ақ иті бар жиһ ангездер тек қ азанның ақ ырғ ы кү ндері ғ ана Казачьеге келіп жетті.

⇐ Предыдущая 32 33 34 35 363738 39 40 41 Следующая ⇒