|
|||
ЖапырақЖапырақ -ө сімдіктің ө су мү шесі Жапырақ тың қ ызметі -фотосинтез, артық суды буландыру (транспирация), газ алмастыру, қ ор жинау, кө бею Жапырақ тың сыртқ ы қ ұ рылысы -тақ та(алақ ан) жә не сағ ақ Жапырақ тың кең ейген бө лігі -тақ тасы Сабақ қ а бекінетін жің ішке бө лігі -сағ ағ ы Қ ынап дегеніміз -жапырақ тақ тасының негізі ұ зарып ө сіп, сағ ақ тың орнына тү тік тә різді қ усырылуы Қ ынапты жапырақ та -бидай, жү гері, қ амыс, балдырғ ан, кү ріш Ине тә різді жапырақ ты ө сімдіктер -қ арағ ай, шырша Таспа тә різді жапырақ ты ө сімдіктер -бидай, қ арабидай, жү гері, арпа Жү рек тә різді жапырақ ты ө сімдіктер -жө ке, гү лшетен Бү йрек тә різді жапырақ ты ө сімдіктер Қ ұ сшө п Жебе тә різді жапырақ ты ө сімдіктер -шырмауық Жай жапырақ -бір ғ ана жапырақ тақ тасы бар жапырақ Жай жапырақ ты ө сімдіктер -терек, қ арағ аш, қ айың, жө ке жә не т. б. Кү рделі жапырақ -бір сағ ақ та екі, одан да кө п майда жапырақ шалары бар Ү ш қ ұ лақ ты кү рделі жапырақ ты ө сімдіктер -беде, соя Жұ п қ ауырсын кү рделі жапырақ ты ө сімдіктер -асбұ ршақ, сары қ арағ ан, чина, қ оянбұ ршақ Тақ қ ауырсын кү рделі жапырақ ты ө сімдіктер -қ ызыл мия, ақ мия, итмұ рын, ақ қ арағ ан, шағ ан, шетен, грек жаң ғ ағ ы Жү йкелену дегеніміз -ө ткізгіш шоқ тардың жапырақ тақ тасына орналасуы Жү йке тұ рады - ө ткізгіш жә не тірек ұ лпаларынан Қ ауырсын тә різді торлы жү йкеленген ө сімдіктер -тал, терек, алма, алмұ рт Саусақ салалы жү йкеленген ө сімдіктер -ү йең кі, ү пілмә лік, бегония Параллель (қ атарласа) жү йкеленген ө сімдіктер -бидай, жү гері Доғ алы жү йкеленген ө сімдіктер -інжугү л, жолжелкен Жапырақ қ а жү йке арқ ылы ө теді -су, минералдар Жапырақ тың ішкі қ ұ рылысы -мө лдір, тү ссіз ү стің гі жә не астың ғ ы ө ң і мен қ алың, жұ мсақ ортаң ғ ы қ абаты Жанаспалы жасушалар -жарты ай немесе бү йрек пішінді бір-бірімен жанасқ ан екі жасуша, Жанасқ ан жерінде саң ылауы бар. Саң ылау арқ ылы газ алмасады Кү ндіз саң ылау ашылады -хлорофилл дә ндерінде кү н сә улесінен қ ант тү зіліп, қ ысым артып Саң ылау жабылады -тү нде қ ант мө лшері азайып жә не егер кү ндіз ө те ыстық, желді болса ылғ алды сақ тау ү шін Жапырақ тың ортаң ғ ы жұ мсақ бө ліміндегі жасушалар пішініне қ арай -бағ аналы жә не борпылдақ болып екіге бө лінеді Бағ аналы жасушалар -жарық мол тү сетін ө ң нің астына жанаса жатады Борпылдақ жасушалар -жасушалары тығ ыз орналаспай арасында кең істіктері болады, жапырақ жү йкелері осы қ абатта Кү н сә улесі мол тү сетін жерлерде ө сетін ө сімдіктердің жапырақ тарында -бағ аналы жасушалар 2-3 қ атар болып орналасқ ан, жанаспалы жасушалар саны да кө п Кө лең кеде ө сетін ө сімдіктердің жапырақ тарында -бағ аналы жасушалар 1-2 қ атар немесе тіпті болмайды. Хлоропластары ірі, хлорофилдері кө п Ылғ алы аз жердегі жапырақ тар -кішкене, бозғ ылт сұ р тү сті, тү кті, тікенекке, қ абыршақ қ а айналғ ан Ылғ алы мол жерде ө сетін ө сімдіктердің жапырақ тары -тақ тасы ірі, айқ ын жасыл тү сті, жанаспалы жасушалары да кө п Фотосинтездің ашылу тарихы басталады -1630 жылы, Ван Гельмонт ө сімдіктер органикалық заттарды топырақ тан алмай, ө здері тү зетінін дә лелдеген Фотосинтездегі хлорофилдің рө лін алғ аш сипаттағ ан -атақ ты орыс ғ алымы К. А. Тимирязев Су булануының маң ызы -ыстық кү ндері жапырақ ты кү н сә улесінен қ ызып кетуден сақ тайды Жапырақ жү йкелерінің ұ шы, тақ тасының жиегі тікенекті болады -тү йетікен, шағ ыртікен Жапырақ тақ тасы тү гелдей тікенге айналғ ан -сарыағ аш, кактус, кә ріқ ыз, қ арлығ ан Жапырақ тү ктері тікенге айналғ ан -итмұ рын Тікенекті жапырақ тың ө сімдік тіршілігіндегі маң ызы -малғ а жем болудан қ орғ ану, суды аз буландыру Мұ ртшағ а айналғ ан жапырақ тар -асбұ ршақ, ү рмебұ ршақ Қ абыршақ қ а айналғ ан жапырақ тардың маң ызы -бү ршіктің, пиязшық тың ішкі бө ліктерін зақ ымданудан, улы газдардың зиянды ә серінен қ орғ айды Шырынды жапырақ тар -пияз, қ ырық қ абат ө сімдіктерінің жапырақ тары қ оректі заттарды қ орғ а жинайды Бунақ денелілерді аулау қ ұ ралына айналғ ан жапырақ тар -сазда, батпақ та, тоқ тау суларда, кө лдерде азот пен минералды тұ здар жетіспейтін жерде ө сетін ө сімдіктерде болады. Мысалы шыбынжұ т, шық шылдық Сазда, батпақ та азот жетіспейтін жерлерде ө сетін ө сімдіктердің жапырақ тары айналғ ан - ұ стағ ыш қ ұ ралғ а Жетілмеген жапырақ тар -ылғ алы жетіспейтін шө лді, шө лейтті, қ ұ мды жерлерде ө сетін ө сімдіктер мен паразитті тіршілік ететін ө сімдіктердің жапырақ тары жетілмейді немесе мү лде болмайды. Мысалы: сексеуіл, жү згін, қ ылша, арамсояу, сұ ң ғ ыла
Ө сімдіктерді вегетативті мү шелері арқ ылы кө бейту. Тамырсабақ тары арқ ылы кө бейтеді -жыланкияқ, інжугү л Тү йнек арқ ылы кө бейтеді -картопты Пиязшық тарымен кө бейеді -пияз, лалагү л, қ ызғ алдақ Мұ ртшаларымен кө бейеді -қ ойбү лдірген, қ ұ лпынай Жас ө ркендері арқ ылы кө бейеді -тал, терек, қ арағ аш, ү йең кі Сабақ ө ркенінен сә ндік ү шін ө сірілетін кө пжылдық гү лдер - қ алампыр Жанастыра телу -қ атар ө скен екі ө сімдікті бір-біріне жанастырады Кесінділеп телу -бір ө сімдік ө ркенінен бү ршігі бар бө лігін кесіп алып, екінші ө сімдікке ұ ластыру Кө зшелеп телу -бір ө сімдіктің бү ршігін аздағ ан сү рек бө лімімен қ оса кесіп алып телу
|
|||
|