|
|||
Қыналар. БалдырларҚ ыналар Қ ыналарды зерттейтін ғ ылым - лихенология, негізін салушы швед ғ алымы Ахариус Тү р саны - 26 000 Қ ына қ ұ ралғ ан - 2 (3) ағ заның селбесуінен (саң ырауқ ұ лақ, балдыр ( тү йнек бактериясы)) Қ ына қ ұ рамындағ ы балдырлар - фотосинтез нә тижесінде органикалық зат тү зеді Қ ына қ ұ рамындағ ы зең саң ырауқ ұ лақ тарының жіпшумақ тары - су мен минералды тұ здарды сің іреді Қ ыналардың тө семікке орнығ уы - саң ырауқ ұ лақ жіпшелері арқ ылы Қ ына қ ұ рамындағ ы тү йнек бактериялары - атмосферадан азотты сің іреді Қ ыналар пішініне қ арай бө лінеді - қ аспақ ты (қ абыршақ ты) жапырақ ты, бұ талы болып 3 топқ а Қ абыршақ ты қ ыналар ө седі - ағ аш дің іне, тасқ а жбысып Жапырақ ты қ ыналар ө седі - орманда ағ аш дің іне, тү біріне жабысып Бұ та тә різді қ ыналар ө седі - қ арағ айлы орманда тө семікке бекініп Қ аспақ тә різді қ ынаның тү сі - сары-қ ызыл, сары, сұ р, кө гілдір, қ оң ыр Қ ыналар кө бейеді - денесінің бө ліктері арқ ылы ө сімді жолмен Қ ыналарғ а ең қ ажетті жағ дай - оттегіне бай таза ауа (ауа тазалығ ының индикаторы) Қ абыршақ ты қ ыналар жылына ө седі - 1-7 мм Бұ та тә різді қ ыналар жылына ө седі - 1-35 мм Қ ыс кезіндегі бұ ғ ылардың негізгі азығ ы - бұ ғ ы қ ынасы (кладония) Тақ та, біз, бокал тә різді тік ө седі - бұ ғ ы қ ынасы Қ ынадан алынады - лакмус, бояу, қ ант, спирт Қ ыналардың табиғ аттағ ы маң ызы - ө сімдіктерге топырақ дайындау Қ ыналар кездеспейді - қ алалы жердің лас ауасында Нағ ыз ауа тазалығ ының индикаторы - қ ына Исландия қ ынасының басқ аша атауы - цетрария Жер қ ынасын пайдаланады - дизентерия ауруын емдеуге Асқ азан, тыныс жолдары ауруларына дә рі жасалады - қ ына
Балдырлар Зерттейтін ғ ылым - алгалогия Тө менгі сатыдағ ы ө сімдіктер - балдырлар Таллом дегеніміз - денесінде ұ лпалары болмайтын жә не мү шелерге бө лінбейтін ө сімді бө лігі Балдырларғ а жасыл тү с беріп тұ ратын хлоропластың қ ызметін атқ аратын органоид - хроматофора Біржасушалы жасыл балдырлар пайда болғ ан - шамамен 1, 5 млрд жыл бұ рын Біржасушалы қ ос талшық ты жасыл балдыр - хламидомонада Хламидомонада жарық ты сезеді - қ ызыл кө зшесі арқ ылы Хламидомонада кө бейеді - жынысты, жыныссыз жолдармен Хламидомонаданың хроматофорасының пішіні - терең астау тә різді Космосқ а ұ шқ ан, микроскоппен ғ ана кө рінетін біржасушалы балдыр - хлорелла Хлорелланың хроматофорының пішіні - жазық астау тә різді Хлорелланың кө беюі - жыныссыз жолмен Хлорелла тү зген крахмалдан бактеиялардың кө мегімен алу кө зделіп отыр - май Топырақ та, ағ аш дің інде, гү л қ ұ мырасының сыртында ө сетін біржасушалы жасыл балдыр - хлорококк Кө пжасушалы, жіп тә різді, қ олғ а ұ стағ анда жібектей сезілетін жасыл балдыр - спирогира Спирогираның хроматофорының пішіні - таспа пішінді оралма Спирогираның кө беюі - ө сімді, жынысты Улотрикс - кө пжасушалы, жіп тә різді, су тү біне ризоиды арқ ылы бекінетін жасыл балдыр Улотрикстің хроматофорының пішіні - жалпақ білезік тә різді Улотрикстің кө беюі - жынысты, жыныссыз Қ оң ыр балдырлар - ламинария, саргассум, турбинария Ламинария ө седі - 20-30 м терең дікте Ламинарияның биіктігі - 50 м Қ оң ыр балдырлардың жасушасының қ ор заты - полисахаридтер (ерітінді кү йіндегі кө мірсулар) Қ оң ыр балдырлардың хроматофорының пішіні - дә н тә різді, жасуша қ абық шасына жақ ын орналасқ ан Майда вакуольдерінің илік заты бар кө пжасушалы балдыр - ламинария Жергілікті тұ рғ ындар " тең із жү зімі" деп атайды - турбинарияны Тең іздің ең терең тү бінде (270 м) ө седі - қ ызыл балдырлар Қ ызыл балдырлардың қ ор заты - май жә не қ антты заттар Қ ызыл балдырлар - коралина, плюмария, порфира, хондрус, гринеллия Қ ызыл балдырлардың кө беюі - ө сімді, жынысты, жыныссыз 1 г қ ара топырақ та болады - 50 000 балдыр Қ ытай мен Жапонияда табиғ и жағ дайғ а жақ ын ортада ө сіріп, кө кө ніс есебінде тамақ қ а пайдаланылады - порфираны Адамның қ алқ анша безінің жұ мысын жақ сарту, жемсау (зоб) ауруының алдын алу ү шін тамақ қ а қ осатын, " тең із орамжапырағ ы" деген атпен белгілі балдыр - ламинария Балдырлардан алынады - йод, спирт, сірке қ ышқ ылы, агар-агар, жасұ нық Агар-агар дегеніміз - микроорганизмдерді ө сіретін қ оректік орта Балдырлардан бояу алып, маталарды бояды - кө не Римде Қ ағ аз алынатын жасыл балдыр - кладофора Хламидомонаданың жасушасының сыртын қ аптайды - жасуша қ абық шасы Балдыр жасушасы қ абық шасының сыртын қ аптайды - сілемейлі қ абық Тө менгі сатыдағ ы ө сімдіктер органикалық заттың алғ ашқ ы тү зушісі болатын биогеоценоз - су қ оймасы Тұ щы су қ оймасының продуценті - балдыр Жасуша қ абық шасына кремний сің ген балдырлар - диатомды Лас кө лдерде тіршілік ететін балдырлар - диатомды
|
|||
|