|
|||||||
Гүлшоғырлар. Тозаңдану, ұрықтануГү лшоғ ырлар Гү лшоғ ыр дегеніміз -гү л шығ аратын ө ркенде белгілі ретпен орналасатын ұ сақ гү лдер жиынтығ ы Жай гү лшоғ ыр -жанама сабақ шалары бұ тақ танбайды, оның ұ шы гү лмен бітеді Шашақ гү лшоғ ыры -жеке гү лдері орталық тан таралатын сабақ қ а гү л сағ ақ тары арқ ылы кезектесіп орналасады (қ арақ ат, қ ырық қ абат, мойыл, мия, қ арағ ан) Шашақ гү лшоғ ырында 2 немесе 4 гү л болады -шең гел, асбұ ршақ, жабайы бұ ршақ Жай масақ - жеке гү лдері орталық тан таралатын сабақ қ а гү л сағ ақ тарынсыз арқ ылы кезектесіп орналасады (жолжелкен) Собық -орталық негізгі сабағ ы жуан жә не жамылғ ы орама жапырақ тары бар )жү гері, калла) Жай шатыр -гү лшоғ ырының негізгі сабағ ы қ ысқ арағ ан, оның дә л ұ шынан сағ ағ ы ұ зын біркелкі шоғ ырланғ ан бірнеше гү лдер бір жерден шығ ып таралады (пияз, адамтамыр, наурызшешек, ақ шұ нақ ) Шоғ ырбас -қ ысқ арғ ан жуан негізгі сабақ қ а сағ ақ сыз гү лдер топтанып тығ ыз орналасады (беде) Себет -қ ысқ арғ ан ә рі жалпақ, жуан негізгі сабақ қ а ұ сақ гү лдер лрналасады. Оның жиегін жасыл тү сті орама жапырақ тар қ оршап тұ рады (кү нбағ ыс, бақ бақ, ө гейшө п, гү лкекіре) Кү рделі гү лщоғ ырлар -жай гү лшоғ ырлардың ары қ арай бірнеше қ айтара бұ тақ тануынан пайда болады. Кү рделі шашақ (сыпыртқ ы гү лшоғ ыр) -негізгі сабақ тан бұ тақ танып, гү лдері 2 қ атарда шашақ талады (жү зім, гү лшетен, тары, кү ріш) Кү рделі масақ -орталық сабақ қ а бірнеше жай масақ ша гү лдер топтанады. Ә р масақ шада 2-3 гү лден болады (бидай, қ арабидай, бидайық ) Сырғ а гү лшоғ ыры -масақ пен шашақ гү лшоғ ырына ұ қ сас. Айырмашылығ ы – негізгі орталық сабағ ы иілгіш, гү лдеп болғ ан соң тұ тас ү зіліп тү седі (қ айың, терек, тал, кө ктерек) Кү рделі шатыр -бірнеше жай шатыр гү лшоғ ырынан қ ұ ралады (сә біз, балдырғ ан, аскө к) Гү лшоғ ырлардың биологиялық маң ызы -тозаң данып, ұ рық тануғ а Тозаң дану, ұ рық тану Тозаң дану дегеніміз -аталық тозаң ның аналық тың аузына тү суі Ө здігінен тозаң дану -бір гү лдің ө з аталығ ының тозаң ының сол гү лдің аналығ ының аузына тү суі Айқ ас тозаң дану -бір гү лдің аталық тозаң ының екінші гү лдің аналығ ының аузына тү суі Бунақ денелілер арқ ылы айқ ас тозаң данатын ө сімдіктердің гү лдері -ашық рең ді, хош иісті, тозаң дары ө те ірі жә не тә тті шірне бө леді Бунақ денелілер арқ ылы айқ ас тозаң данатын ө сімдіктер -шие, алхоры, алма ағ аштары, лимон, шай, асқ абақ Жел арқ ылы айқ ас тозаң данатын ө сімдіктердің -тозаң дары ө те майда, жең іл, кө п болады. Гү лдің аталық тарының жіпшелері ө те ұ зын ә рі тө мен қ арай иіліп тұ рады. Аналығ ының аузы қ ауырсын тә різді ү лпілдеп, тозаң ды тез қ абылдауғ а лайық танғ ан. Жел арқ ылы айқ ас тозаң данатын ө сімдіктер -қ ант қ ызылшасы, қ ұ лмақ, қ арасора, жү гері, қ арабидай, қ айың, емен Ұ рық тану -аталық жә не аналық жыныс жасушаларының қ осылуы Гү лді ө сімдіктердегі қ осарлы ұ рық тану қ ұ былысын ашқ ан -С. Н. Навашин Жатыннан дамиды -жеміс Тұ қ ым бү ршігінен дамиды -тұ қ ым Ұ рық қ апшығ ынан дамиды -ұ рық
|
|||||||
|