(b) міндеттеме сенімді бағалануы мүмкін болған жағдайда ғана тануы тиіс.

(а) компанияның ағ ымдағ ы немесе шартқ а немесе заң намағ а сай туындайтын немесе ө ткен оқ иғ аларғ а байланысты осындай тө лемдерді жү зеге асыруғ а міндеттемесі бар; жә не

(b) міндеттеме сенімді бағ алануы мү мкін болғ ан жағ дайда ғ ана тануы тиіс.

Ағ ымдағ ы міндеттеме компанияның тө лемдерді жасамауғ а нақ ты мү мкіндігі болмағ ан жағ дайда ғ ана болуы мү мкін.

18. Пайдағ а қ атысудың кейбір жоспарлары бойынша қ ызметкерлер белгіленген кезең ішінде компанияда жұ мыс істеуге қ алғ ан жағ дайда ғ ана пайда ү лесін алады. Осындай жоспарлар, егер қ ызметкерлер белгіленген кезең аяқ талғ анғ а дейін компанияда жұ мысын жалғ астырып, олар тө леуге тиісті соманы ұ лғ айтатын қ ызметтерді кө рсеткендіктен, жү ктелген міндеттеменің пайда болуына ә келіп соқ тырады. Осы сияқ ты жү ктелген міндеттемені бағ алау кейбір қ ызметкерлердің тиісті пайда ү лесінсіз жұ мыстан кету мү мкіндігін ескереді.

18-параграфты кө рнекілендіретін мысал

Пайдағ а қ атысу жоспарына сә йкес компания ағ ымдағ ы жыл ішінде жұ мыс істеген қ ызметкерлерге жыл ішіндегі оның таза пайдасының белгілі бір бө лігін беруі тиіс. Жыл ішінде қ ызметкерлердің ешқ айсысы жұ мыстан шық паса, онда пайдағ а қ атысу жоспары бойынша тө лемдердің жалпы сомасы бір жылдың таза пайдасының 3% қ ұ райды. Компания кадр тұ рақ сыздығ ы таза тө лем пайдасының 2, 5% дейін қ ысқ аратынына сенімді.

Компания таза пайданың 2, 5% мө лшеріндегі міндеттемені жә не шығ ысты таниды.

19. Компания сыйлық ақ ыларды тө леуге заң ды міндеттемелерінің болмауы да мү мкін. Алайда, кей жағ дайларда компанияда сыйлық ақ ыларды тө леу тә жірибесі болуы да мү мкін. Осындай жағ дайларда компанияның сыйлық ақ ыларды тө лемеуге нақ ты мү мкіндігі болмағ андық тан, жү ктелген міндеттемесі болады. Жү ктелген міндеттемені бағ алау бұ л жағ дайда кейбір қ ызметкерлердің компаниядан сыйлық ақ ы алмай кету мү мкіндігін есептейді.

20. Компания ө зінің заң ды тү рдегі жә не жү ктелген міндеттемелерін мынадай жағ дайларда ғ ана сенімді бағ алауы мү мкін:

(а) жоспардың белгіленген талаптарының ішіне сыйақ ы шамасының анық тама формулалары кіргенде;

(b) компания қ аржы есептілігін шығ аруғ а бекіткенге дейінгі тө ленуі тиіс сыйақ ы кө лемін анық тағ анда; не

(с) ө ткен жылдар тә жірибесі компанияның жү ктелген міндеттемесінің шамасын нақ ты анық тауғ а мү мкіндік бергенде.

21. Пайдағ а жә не сыйлық ақ ыларғ а қ атысу жоспарлары бойынша міндеттемелер компания иеленушілермен мә міле нә тижесіне емес, қ ызметкерлердің кө рсеткен қ ызметіне байланысты шығ ады. Сондық тан да компания пайдағ а қ атысу жә не сыйлық ақ ыны тө леу жоспары бойынша жұ мсалғ ан шығ ындарды таза пайданы бө лу ретінде емес, шығ ыс ретінде таниды.

22. Егер пайдағ а жә не сыйлық ақ ыларғ а қ атысу жоспарлары бойынша тө ленуі тиісті сома қ ызметкерлердің қ ызметтерді кө рсеткен кезең і аяқ талғ аннан кейінгі 12 ай ішінде толық тай тө ленбесе, олар қ ызметкерлерге берілетін басқ а ұ зақ мерзімді сыйақ ыларғ а жатқ ызылады (126-дан бастап 131-ге дейінгі параграфтарды қ араң ыз).

Ақ паратты ашу

23. Осы Стандарт қ ызметкерлерге қ ысқ а мерзімді тө ленетін сыйақ ыларғ а қ атысты ақ паратты арнайы ашып кө рсетуді талап етпейтініне қ арамастан, оны басқ а Стандарттар талап етуі мү мкін. Мысалы, 24-«Байланысты тараптар туралы ақ паратты ашып кө рсету» IASХалық аралық стандарты негізгі басқ арушығ а тө лемдер туралы ақ паратты ашып кө рсетуді талап етеді. 1-«Қ аржы есептілігін ұ сыну» IAS Халық аралық стандарты қ ызметкерлерге сыйақ ы тө леуге жұ мсалғ ан шығ ыстарды ашып кө рсетуді талап етеді.

ЕҢ БЕК Қ ЫЗМЕТІНІҢ АЯҚ ТАЛУЫНА БАЙЛАНЫСТЫ БЕРІЛЕТІН СЫЙАҚ Ы: БЕЛГІЛЕНГЕН ЖАРНАЛАРЫ БАР ЗЕЙНЕТАҚ Ы ЖОСПАРЛАРЫ ЖӘ НЕ БЕЛГІЛЕНГЕН ТӨ ЛЕМДЕРІ БАР ЗЕЙНЕТКЕРЛІК ЖОСПАРЛАР АРАСЫНДАҒ Ы АЙЫРМАШЫЛЫҚ

24. Ең бек қ ызметінің аяқ талуы бойынша сыйақ ыларғ а, мысалы:

(а) зейнет демалысына шық қ ан кездегі зейнетақ ылар сияқ ты сыйақ ылар; жә не

(b) ең бек қ ызметінің аяқ талуы бойынша жұ мыс істеу кезең інің аяқ талуы бойынша ө мірді сақ тандыру жә не медициналық қ амтамасыз ету сияқ ты басқ а да сыйақ ылар жатады.

Компания осығ ан сә йкесең бек қ ызметінің аяқ талуы бойынша сыйақ ыны қ амтамасыз ететін келісім ең бек қ ызметінің аяқ талуы бойынша сыйақ ы жоспары деп аталады. Компания осы Стандартты, олардың жарналар алуы немесе зейнетақ ы тө лемдерін жү зеге асыруы ү шін жеке заң ды тұ лғ а қ ұ руды кө здейтін-кө здемейтіндігіне қ арамастан, осы сияқ ты барлық келісімдерге қ олданылады.

25. Зейнетақ ы жоспарлары оның негізгі талаптарынан келіп шығ атын жоспардың экономикалық мазмұ нына байланысты белгіленген жарналары бар зейнетақ ы жоспарларына жә не белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспарларына бө лінеді. Белгіленген жарналары бар зейнетақ ы жоспарлары бойынша:

(а) компанияның заң ды немесе жү ктелген міндеттемесі қ орғ а салуғ а оның келіскен сомасымен шектеледі. Осылайша, ең бек қ ызметінің аяқ талуы бойынша қ ызметкердің алғ ан сомасы компанияның (жә не қ ызметкер болуы мү мкін) жарна ретінде алынғ ан қ аржы инвестицияларына табыс жиынтығ ында зейнетақ ы жоспары немесе сақ тандыру компаниясына тө ленген жарна сомасымен анық талады; жә не

(b) осының салдарынан актуарлық тә уекел (сыйақ ылар кү тілгеннен аз болуын) жә не инвестициялық тә уекел (инвестициялық активтердің болжанып отырғ ан сыйақ ылардың қ амсыздандыру ү шін жеткіліксіз болуын) қ ызметкерге жү ктеледі.

26. Компанияның заң ды тү рдегі немесе жү ктелген міндеттемесі болғ ан жағ дайда қ орғ а салуғ а келісімін берген компания міндеттемесі сомасымен шектелмейтін жағ дайғ а мысал:

(а) тек жарналармен ғ ана байланысты емес зейнетақ ы жоспары бойынша тө леу формуласымен;

(b) зейнетақ ы жоспарлары арқ ылы не жанама, тө леуге арналғ ан табыстың нақ ты мө лшері арқ ылы не тура кепілдігімен; не

(с) жү ктелген міндеттеменің пайда болуына ә келіп соқ тыратын сол қ алыптасқ ан тә жірибе. Мысалы, тиісті заң ды тү рдегі міндеттеме болмаса да, инфляцияның ық палын жою мақ сатымен компанияда бұ рынғ ы қ ызметкерлердің зейнетақ ысын кө теру дә стү рі қ алыптасқ ан жағ дайда жү ктелген міндеттеменің пайда болуы мү мкін.

27. Белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспарларының талаптары бойынша:

(а) компания міндеттемесі жұ мыс істеп жү рген немесе бұ рынғ ы қ ызметкерлерге келісілген сыйақ ы мө лшерін қ амтамасыз етуден тұ рады; жә не

(b) актуарлық тә уекел (сыйақ ы шығ ындары кү тілгеннен кө п болғ андық тан) жә не инвестициялық тә уекел мә ні бойынша компанияғ а жү ктеледі. Егер актуарлық немесе нивестициялық тә жірибе мә ліметтері кү тілгеннен нашар болса, компания міндеттемесі ұ лғ аюы мү мкін.

28. Тө менгі 29-дан 42-ге дейінгі параграфтар контекстегі жұ мыс берушілер тобының зейнетақ ы жоспарларының, мемлекеттік зейнетақ ы жоспарларының жә не сақ тандырылғ ан зейнетақ ы тө леулерінің белгіленген жарналары бар зейнетақ ы жоспарлары жә не белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспарларының арасындағ ы айырмашылық ты тү сіндіреді.

Жұ мыс берушілер тобының зейнетақ ы жоспарлары

29. Компания жұ мыс берушілер тобының зейнетақ ы жоспарларын жоспарғ а сә йкес (формальды жағ дайлардың шегіне кіретін кез келген жү ктеме міндеттемені қ осқ анда) белгіленген жарналары бар зейнетақ ы жоспары немесе белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспары ретінде жіктеу тиіс. Жұ мыс берушілер тобының зейнетақ ы жоспары белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспары болып табылғ ан жағ дайда компания:

(а)    ө зінің белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспары бойынша міндеттеменің пропорционалды ү лесін, жоспар активтерін жә не осы сияқ ты кез келген басқ а белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспары бойынша жоспарғ а кіретін шығ ындарды есептеуі; жә не

       (b)    120А-параграфқ а сә йкес ақ паратты ашуы тиіс.

30. Қ олда бар ақ параттың жұ мыс берушілер тобының ұ қ сас жоспарына қ атысты белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспары ү шін қ олданылатын есеп ә дісін пайдалануына жеткіліксіз болғ ан кезде, компания:

(а)    оның белгіленген жарналары бар жоспар болып табылғ андағ ыдай, 44-46-параграфтарғ а сә йкес жоспарды есептеуі тиіс; жә не

(b)   мыналарды ашуы тиіс:

(і)     жоспар белгіленген тө лемдері бар жоспар болып табылатын ақ паратты; жә не

(іі)    белгіленген тө лемдері бар жоспар ә дісі бойынша есеп ә дісін жү ргізуге ақ параттың жетіспеу себептерін; жә не

(с)    зейнетақ ы жоспарындағ ы ө суі немесе тапшылық болашақ тө леу сомасына қ аншалық ты ә сер ету мү мкін болса, соншалық ты дең гейде қ осымша мыналарды:



(і)     кө рсетілген ө су немесе тапшылық жө ніндегі кез келген қ олда бар ақ паратты;

(іі)    ө суді немесе тапшылық ты анық тау кезінде пайдаланылғ ан базаны; жә не

(ііі) мұ ндайлар болғ ан жағ дайда компанияғ а келтірілген зардабын ашу.

31. Тө менде жұ мыс берушілер тобының белгіленген тө лемдері бар зейнетақ ы жоспарынан бір мысал келтірілген:

(а)   жоспар бө лу ә дісімен қ аржыландырылады, ол мынаны білдіреді: жарна осы кезең де есептелген зейнетақ ыларды тө леу ү шін жеткілікті болып табылатын дең гейде белгіленеді; осы кезең де істелген жұ мысқ а есептелетін зейнетақ ы болашақ жарналардан тө ленеді; жә не

(b)   қ ызметкерлердің ең бекақ ысы олардың жұ мыс стажының ұ зақ тығ ымен айқ ындалады, ал жоспарғ а қ атысатын компанияны, компанияның жоспардан шық қ ан сә тіне дейін қ ызметкерлердің істеген жұ мысына есептелетін зейнетақ ыларды қ амтамасыз ету ү шін жарналарды тө лемейінше, жоспардан шығ аратын нақ ты тә сіл жоқ. Мұ ндай жоспар компания ү шін актуарлық тә уекел жасайды: есепті кезең де істеген жұ мысына есептелетін зейнетақ ының жиынтық мө лшері кү тілетіннен жоғ ары мө лшерде болса, компания оның жарнасын кө теруге немесе тө менгі зейнетақ ығ а келісу ү шін қ ызметкерді кө зін жеткізуге мә жбү р болады. Осылайша, бұ л жоспар тө лемдер белгіленген зейнетақ ы жоспарын білдіреді.

32. Компанияда жұ мыс берушілер тобының тө лемдер белгіленген жоспар болып табылатын жоспарына қ атысты жеткілікті ақ парат болғ ан кезде, ол жоспар міндеттемелеріндегі, жоспар активтеріндегі жә не жоспарғ а байланысты ең бек қ ызметін аяқ тағ анда тө лем жасауғ а арналғ ан шығ ындарды ө зінің тең бе-тең ү лесіне тө лемдер белгіленген кез келген басқ а зейнетақ ы жоспары бойынша жү ргізілетін есеп сияқ ты есеп жү ргізеді. Алайда есеп жү ргізу мақ саты ү шін кейбір жағ дайларда компания қ аржылық жағ дайдағ ы жә не жоспардың қ аржылық кө рсеткішіндегі ө зінің ү лесін бағ алауғ а сенімділігі тиісті дә режеде қ абілетсіз болуы мү мкін. Бұ л мынадай жағ дайларда болуы мү мкін, егер:

(а) Компания осы Келісімнің талаптарын қ анағ аттандыруы ық тимал жоспар туралы ақ паратқ а кіре алмайды; не

(b) жоспарғ а қ атысушы компанияларды жоспарғ а қ атысушы жекелеген компаниялар арасында міндеттемелерді, активтерді жә не шығ ындарды бө луге арналғ ан жү йесі жә не сенімді базаның болмауы себепті қ азіргі уақ ытта жұ мыспен қ амтылғ ан жә не басқ а компаниялардың бұ рынғ ы қ ызметкерлеріне байланысты актуарлық тә уекелдерге ұ шырайды.

Компания мұ ндай жағ дайларда жоспар ү шін есепті, егер осы жоспар жарналары белгіленген зейнетақ ы жоспары болып табылғ ан жағ дайдағ ы сияқ ты есеп жү ргізеді жә не 30-параграфқ а сә йкес талап етілетін қ осымша ақ паратты ашады.

32А. Жұ мыс берушілер тобы мен оның қ атысушыларының зейнетақ ы жоспарының арасында жоспар активтерінің ө сімін қ атысушылар арасында қ андай тә сілмен бө луді (немесе тапшылық ты қ аржыландыруды) айқ ындайтын шарттық келісімдер жасалуы мү мкін. Жұ мыс берушілер тобының зейнетақ ы жоспарына осы жоспарды 30-параграфқ а сә йкес белгіленген жарналары бар жоспар ретінде ескеретін осындай келісімі бар қ атысушы осы шарттық келісімнен туындайтын активтер мен міндеттемелерді жә не одан туындайтын кірістер мен шығ ыстарды пайдағ а немесе залалғ а тануы тиіс.

32А-параграфты кө рнекілендіретін мысал Жұ мыс берушілер тобының тө лемдері белгіленген жоспарына қ атысушы ұ йым ө зінің оғ ан қ атысу ү лесін 19-IАS негізінде бағ аламайды. Тиісінше, ол осы жоспарды белгіленген жарналары бар жоспар сияқ ты есепке алады. 19-IАS негізінде қ ұ рылмағ ан жоспардың белгіленгендігін бағ алау оның 100 млн. мө лшерінде тапшылығ ы бар екендігін кө рсетеді. Жоспар шең берінде оғ ан қ атысушы жұ мыс берушілер тарапынан жарналар графигі туралы шарт жасалғ ан, бұ л осы тапшылық ты жуық арадағ ы бес жыл ішінде жоюғ а мү мкіндік береді. Ұ йым жарнасының жалпы сомасы осы шарт бойынша 8 млн. қ ұ райды. Ұ йым ақ шаның уақ ытша қ ұ нын, сондай-ақ пайдадағ ы немесе залалдағ ы шығ ыс сомасына тең сомағ а ө згерту ү шін тү зету жасай отырып, осы жарналарғ а қ атысты міндеттемені таниды.

32В. 37-«Бағ алау міндеттемесі, шартты міндеттемелер жә не шартты активтер» IАS осы ұ йымның белгілі бір шартты міндеттемелер туралы ақ паратты тануын немесе ашуын талап етеді. Жұ мыс берушілер тобы жоспарының мазмұ нында шартты міндеттемелер, мә селен, мыналардың нә тижесінде пайда болуы мү мкін:

(а) басқ а қ атысушы ұ йымдарғ а байланысты актуарлық залалдар, ө йткені жұ мыс берушілер тобы жоспарына қ атысушы кез келген ұ йым ә рбір қ атысушы ұ йымның актуарлық жоспарын бө леді; немесе

(b) одан басқ а ұ йымдар шық қ ан жағ дайда оның тапшылығ ын қ аржыландыру бойынша міндеттеме жоспарында кө зделген.

33. Жұ мыс берушілер тобының жоспарлары бірлесіп басқ арылатын зейнетақ ы жоспарларынан ө згеше болады. Бірлесіп басқ арылатын зейнетақ ы жоспарлары – бұ л инвестициялау ә кімшілік шығ ыстар мен инвестицияларды басқ аруғ а арналғ ан шығ ыстарды азайту мақ саттары ү шін активтер пулын қ ұ ру ү шін біріктірілген, бірақ сонымен бірге ә р тү рлі жұ мыс берушілердің талап ету қ ұ қ ық тары ө з қ ызметкерлерін зейнетақ ымен қ амсыздандыру мақ сатында бө лінген ә р тү рлі жұ мыс берушілердің зейнетақ ы жоспарларының жиынтығ ы. Бірлесіп басқ арылатын зейнетақ ы жоспарлары есепке алу ү шін қ иындық келтірмейді, ө йткені кез келген жеке жұ мыс берушіге қ олданылатын есепке алу тә ртібі сияқ ты, оларғ а да осындай есепке алу тә ртібін қ олдану ү шін ә детте олар туралы ақ парат жеткілікті, сондай-ақ кө рсетілген бірлесіп басқ арылатын жоспарлар қ атысушы компанияларды жұ мыс істеп жү рген жә не басқ а компаниялардың бұ рынғ ы қ ызметкерлеріне байланысты актуарлық тә уекелге ұ шыратпайды. Осы Стандарттағ ы анық тамалар компанияның бірлесіп басқ арылатын зейнетақ ы жоспарларын жоспардың талаптарына сә йкес (формальды талаптардың шегінен асатын кез келген жү ктелген міндеттемелерді қ оса алғ анда) жарналары белгіленген жоспарлар жә не тө лемдер белгіленген жоспарлар ретінде жіктеуін талап етеді.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒