Кадерле бала 4 страница

Казаннан кайтканнан соң, атна-ун кө н узгач, мә ктә п директоры бү лмә се -нә чакырдылар. Кү ң елемне нидә ндер шом басып, укытучылар белә н тулы директор бү лмә сенә уздым. Анда Мансур язган һ ә м аны хуплап, сез кул куй -ган “сө енеч хатын” укыдылар. Барысы да хә лемә кереп, кайгымны уртак -лаштылар, шул чагында тагын тулгак тота башлагач, мине ашыгыч яр -дә м машинасында хастаханә гә озаттылар. Анда тиздә н балам туачагын, ә мма аның тугач та озак яши алмаячагын аң латып, бә билә р ө чен яткыр -дылар.

Ике тә ү лектә н артык авыр хә лдә ятканнан соң зур азаплар кичереп, ни -һ аять баламны якты дө ньяга тудыруга ирештем. Сабыем исә н иде, ә мма бер тә ү лектә н артык яшә мичә, ул кү злә рен йомды. Баламның ү ле гә ү дә сен ү зем белә н алып чыктым. Сабыемны кая кү мә ргә дип уйладым-уйладым да, ү зе яралган җ ирендә булсын дигә н нә тиҗ ә гә килдем. Ү зем алып барып кү -мә ргә бик авырыйм. Ә ле генә бә билә гә н килеш озын юлга чыксам, ө злегер -мен дип уйлап, җ ә сә ден сезгә җ ибә рергә хә л иттем. Шунлыктан сезнең яр -дә мегезгә ө метлә нә м. Зинһ ар ү тенечемне аяк астына салмагыз, Ходай ө чен баламны җ иренә җ иткереп кү мегез. Кечкенә генә такта яки калай ки -сә генә булса да: “Сабиров Мә гъсү м Мансур улы. 1963 елда туды һ ә м ү лде”, дип язып куйсагыз иде. Ярый, шуның белә н хатымны тә мамлыйм, хушыгыз. Бә лки сезнең белә н бер очырашырбыз ә ле, кеше белә н кеше генә тү гел, тау белә н тау очыраша дилә р. Сә лам белә н Надия.

18 /02 – 1963 ел

Ү зе дә райкомның элеккеге беренче секретаре дә рә җ ә сендә эшлә гә нлек -тә н, Надиянең Мансур яшә гә н район партия комитеты бюросына юллаган хатын, шактый кү лә мле булса да Гарифулла кулына матур ә дә бият ү рнә ге ал -гандай, аеруча кызыксынып укыды:

Исә нмесез иптә шлә р!

Мин фә кать дө ресен генә, ант итә м, тик дө ресен генә язам. Барлык рай -ком бюросы ә гъзаларының да мине дө рес аң лавын телим. Районыгызның кайбер кешелә ре тарафыннан ясалган ифрат та начар гамә ллә ре турын -да тикшереп, гаепле кешелә ргә карата тиешле чаралар кү рү егезне со -рыйм. Сезнең районда С. Мансур Зиннурович дигә н Акъелга мә ктә бе укыту -чысы бар. Аның ата-анасы янә шә дә ге Буздә й авылында яши. Мансур белә н ул безнең районда эшлә гә ндә таныштык, дуслаштык һ ә м арабызда мә хә б -бә т уты кабынды.

Ул ү з ягына кайтып киткә ч тә мө нә сә бә тебез ө зелмә де: хат язышып, оч -рашкалап тордык. 1961 елның августында без сө йлә шеп, мин аны 1962 ел -ның августында ө йлә нешә чә к кө нгә чаклы кө тә ргә вә гъдә бирдем. Чө нки ү земчә яхшы, ныклы гаилә тө зиячә кбез дип фикер йө рттем. Без сө йлә шен -гә н вакытта ө йлә нештек. Иремнә н язылышып, зур туйлар оештыруны та -лә п итмә дем: гаилә тормышында алар мө һ им тү гел, дип уйлап, бә лки мин ялгышканмын да?

Ирем каршы килмә гә ч, мин 77 яшендә ге авыру ә нием янына кайтып кит -тем, ул ә ле хатка да җ ә йгә хә тле тора аласың дип язды. Ә инде кө мә нем барлыгы хакында беленгә ч, бу турыда иремә язган идем, аң ардан җ авап булмады, бә лки куркына калгандыр. Гомумә н, шуннан соң хатларымның берсенә дә каршы җ авап язмый башлады. Мин аны шә һ ә ргә китеп яши тор -гандыр, дип уйладым. Октябрь ахырында ниһ аять, озак кө ткә н хат килеп тө ште, ә мма аның эчтә леге шатлыклы булмады.

“Без бик аз бергә яшә дек, шуң а кү рә безнең балабыз булырга мө мкин тү –гел”, -дип язылган иде анда. Имеш, аң ардан гомумә н, бала була алмый. Шу -лай да хатының азагында: “Суырып-суырып ү бә м”, - дип куйган ү зе. Билгеле, мин хә лне аң латып, җ авап хаты яздым, ә ул тагын хат язмый башлады. Ахыр чиге мин аны телефон аша сө йлә шү гә чакырттым. Мансур ү зе килмә -де, минем белә н сө йлә шергә кемнедер җ ибә рде. Ә ул Мансур ө йлә неп, Ярыс -лауга китте, диде. Мин ышанмадым, ә лбә ттә.

17 ноябрьдә шимбә кө нне эштә н сорап, аның ял кө ненә туган авылы Бу -зайга кайтачагын кү з уң ында тотып, җ итди иттереп сө йлә шергә янына киттем. Һ ава торышы тү зеп тормаслык начар булды, тик шулай да йө з -лә гә н чакырым юл ү теп, кичке уннарга барып җ иттем. Ә Мансур кайтма -ды. Мин аң ар шалтыраттым, ул дө рестә н дә ү зенең ө йлә нү ен ә йтеп: “Си -нең белә н ни кыларга да белмим инде”, - диде. Мин барысын да сө йлә шеп хә л итә р ө чен, аның янына килергә телә вемне җ иткердем, ул ризалашты.

Мин барыргамы-юкмы дип уйлап баш ваттым да, райком секретаре Ә сә т Арысланов янына киң ә ш сорарга кердем. Ул барырга дип киң ә ш бирде. Кө ч –хә л белә н кичке бишлә ргә барып җ иттем. Мансур иптә шлә ре белә н ө йлә рендә иде, яхшы каршыладылар, кичке ашка ө стә л артына да утырт -тылар. Аннары алар аулак ө йгә җ ыелышып, чыгып киттелә р. Мансур кич -ке тугызларга кайтып җ итә рмен дип ышандырды. Тик сә гать уникелә ргә – тө н уртасында гына кайтып тө ште. Мин аны кө тә -кө тә йө дә п беттем, каршыларга чыктым. Сө йлә шергә тә къдим иткә ч, телә мичә генә риза -лашты.

Сү з барышында ул баланың ү зеннә н булуын танырга да телә мә де, хә тта минем белә н бергә яшә ргә уйлап та караганым, планлаштырганым юк ди -де. Мин аң ардан бергә яшә мә сә к тә баланы ү зенеке иттереп тануын ү тен -дем. “Алиментың да, бернә рсә ң кирә кми, минем намусымның сафлыгын ис -батлау ө чен балаң ны гына таны”, - дидем. Ул бу хакта сө йлә шергә дә те -лә мә де. Аң ардан шуларны ишетеп тору минем ө чен тү зеп булмаслык авыр иде.

Мин нинди кыенлыклар кичереп, аның янына килдем, аны ә йбә т кеше дип уйладым. Исә плә п кенә карагыз ә ле, ә гә р мин кызлык намусымны Мансурга бимә сә м, бернинди балага да калмас идем. Баланың атасы фә кать Мансур гына. “... Сине яулап алып, җ енси тө нә сә бә ткә керер ө чен миң а ДТ-54 трак -торы кө че кирә к булды... ” Бу аның бергә булган тө ннә н соң иртә торгач ә йткә н сү злә ре. Мин бу сү злә рдә н нык оялудан, ө емә кайтып киткә нче ачы -лып сө йлә шә алмадым.

Мин эшкә чыктым, берчакны ү земне директорга чакырып, ничек тор -мышка китү ем белә н кызыксындылар. Мин барысын да ничек булды, шулай сө йлә п бирдем. Намуслары ничек кушканча эшлә ү лә рен, вазыйфамнан азат итсә лә р дә, миң а барыбер булуын аң латтым. Тагын да кирерә к булмас ин -де дип уйладым. Чө нки кызлык намусымны алдап алдылар икә н, минем баш -ка югалтасы нә рсә м калмады инде. Тормышым җ имерелде, кешелә ргә ышанычым бетте, хә зер минем ө чен ү лем ә йбә терә к. Ә йдә, гайбә темне са -тып, хө кем итсеннә р дә, җ инаятьчене тү гел, ә кыенлык кү реп, авыр хә лдә калучыны җ ә заласыннар.

Анда миң а Мансурдан килгә н хатны укыттылар. Минем Мансурым кулы белә н язылган шундый ә шә ке хатны укуы ү земне бик нык гарьлә ндерде. Бу хатында аның чын йө зе ачылган иде, шунда мин Мансурның нинди тү бә н кеше булуын аң ладым. Шуның кадә р дә эчкерле, ү з тиресе ө чен тә нен генә тү гел, пычрак җ анын да сатарга ә зер булган юк бә ндә икә н бит ул. Минем баламның атасы якын кешесен пычракка салып таптап, бө тен кеше ал -дында мә схә рә итә ргә аз гына да тартынмасын инде!?

Мансур минем авырлыклар каршында сыгылып тө шеп еламавымны ях -шы белә. Шулай да турысын ә йтим миң а бик авыр, чө нки нык алҗ ыдым, хә -лем юк. Директор бү лмә сендә 5 сә гать утырырга мҗ бү р булдым. Аннары алардан гафу ү тендем дә торып, чыгып киттем һ ә м кая баруымны тоем -ламыйча атладым. Ә мма бу кө нне мине ө емә җ ибә рмә делә р, мө гаен ү з-ү зе -мә берә р нә рсә эшлә рмен дип шиклә нгә ннә рдер. Бу хә ллә рдә н соң мин нык -лап торып авырап киттем. Табип минем җ итлекмә гә н бала табу куркы -нычым булуын кисә тте. Исә н туса да, озак яши алмас, диде.

Баланың гаебе нидә соң? Мансур ү зенең явыз теле белә н ө стә лгә сугып янамады билгеле, ә авыр психологик орын ясады. Ул миң а каршы шундый ә шә ке эчтә лекле хат язганнан соң утыра да, ятып тора да алмас хә лгә килдем. Бу карынымдагы балага да бик тискә ре йогынты ясады: ул беренче тапкыр селкенеп алды да ике тә ү лек калтырангалап торды. Мине тулгак тоту башланды.

Кышкы каникул чорында Мансурны кү реп сө йлә шеп булмасмы дигә н ният белә н мин Казанга барган идем. Анда Мансурның сең елесе абыйсының ө йлә -нү е хә бә рен җ иткерде. Бу сү злә рне ишетү миң а бик начар тә эссир итеп, тулгак тотып алды. Мине тү зеп булмаслык авыр халә т билә де, бө тен тормышыма нокта куяр ө чен тимер юлга барып, поезд астына ташланыр -га дигә н уй башка килде. Шунда бер мизгелгә Н. Островскийның: “Тормыш искиткеч рә вештә яшә ргә авыр булган очракта да, аны файдалы итә ргә тырыш! ”-дигә н сү злә ре искә тө ште.

“Яшә ве миң а коточкыч кыен, шундый тормышның нинди файдасы бар икә н? Терелеп җ итмә гә н ә нием кү з алдына килде, ә минем аң ар бик тә ки -рә к чагым, укучыларыма да минем кирә гем бар ә ле, аннан соң медицина инс -титутының ө ченче курсында белем алучы абыема да кирә к бит мин. Ә иң мө һ име - минем йө рә гем астында баламның йө рә ге тибә, аны ничек кан -сыз Мансур сү зенә карап, ү терергә мө мкин?! Аннары мин аң ардан да кан -сызрак булам тү гелме?! Бә лки ул балам ватаныбызга бик тә файдалы ке -ше булып ү сеп җ итә р... “ Ә нә шулай уйлап, мин акылыма кайттым: Ман -сур кебеклә рнең барысына да тө керергә дә, яң абаштан яшә ргә керешергә кирә к! Йө рә гем, намусыма гына буйсынып, партиябез кушканча, безнең Со -вет мә ктә бе ө йрә ткә нчә эшлә рга һ ә м яшә ргә!..

Дө рестә н дә, бә лки мин бә хетле ана булырмын. Ү з сабыйларын ялгыз гы -на бик ә йбә т иттереп тә рбиялә п ү стерү че аналар да бихисап бит. Тө шен -келеккә бирелеп, борынны салындырмаска булдым. Кө ч-хә л белә н генә ө йгә кайтып җ иттем. Ә керенлә п авырту да кими, басыла тө ште, ә мма тиз һ ә м кү п йө рергә ярамый иде ә ле. Мә ктә пкә эшкә килгә ндә авырлык белә н ге -нә икенче катка кү тә релергә туры килде. Шунысы начар, авылда гайбә т тиз тарала, киез итек эчендә ге аяк бармакларың ничек селкенү енә тикле белеп торалар. Бө ек шагыйрь А. Пушкин: «Ах, бу явыз теллә р, алтатардан (пистолет) кире”, -дип юкка гына язмагандыр шул.

Акъелга “укытучылары” язган хатка карата минем фикерем нинди? Ни -гә аны Мансур ү зе, ә башка берә ү язмаган соң? Хатны укыганнан соң нә ти -җ ә ясаганда шул кү згә бә релә: Мансур эт җ ан, ү зе хакында гына борчыла, булмаган абруе тө шү дә н курка. Ул 19 нчы ноябрьдә ү к кө мә немә 3 ай ва -кытта минем корсакны кабашлап, секундка да соң га калмыйча йө клелекне ө зә ргә, моның ө чен Казанга, аның сең елесе янына барырга кушты. Имеш ул йө клелекне ө зү мә сьә лә сендә миң а булышачак. “Беркайчан да, берничек тә без барыбер бергә булмаячакбыз”, - дип ө стә де.

Миң а ни эшлә ргә калды?! Поезд астына ташланыргамы? Мин бер кө нгә булса да сабыр итә ргә ниятлә дем, барысын да уйлап, аның белә н тагын сө йлә шеп карарга кирә к! Шундый максат белә н 20 нче ноябрьдә кунып кал -дым. Ә ул саубуллашып та тормыйча, Казанга качып киткә н, кайчан кайта -сын да ә йтмә гә н. Мин укытучылар белә н сө йлә шер ө чен булса да дип, мә к -тә плә ренә киттем. Тик бу ниятемә Тә лгә т Абраров комачаулап, ө енә ча -кырды, каршы килмә дем, аң а иярдем.

Ул минем хә ллә рем белә н кызыксынгач, аң а бә йнә -бә йнә барысын да сө й- лә п бирдем. Ислә рең китә рлек, бу Мансурның шуның кадә р ү к хә тере кыска микә нни? Без бит аның белә н бө тенесе турында сө йлә шеп хә л иттек. Те леграмма хакында да, башкасын да. Ул ү зе миң а ничек-ничек эшлә ргә ки -ң ә ш биреп торды. Ә ү зе минем хакта йорт хуҗ асына дө рес булмаганны сө йлә гә н дип зарлана. Чынбарлыкта мин фатир хуҗ асына хә лемне аң ла -тып, ә ллә ү з-ү земә кул салыйммы икә н дип, аптыраудан киң ә ш сорагаган идем. Ул исә, андый мә гънә сезлек кылып, ә ниең не кайгыга салма дип тиргә -де.

Чыннан да фатир хуҗ асы сү злә реннә н соң колагымда кайчандыр укыган китаптагы: “... Җ ир йө зендә без һ ә рвакыт бурычлы булып калган бер җ ан бар, ул - ә ни... ”- дигә н ө зек яң гырагандай булды. Шушы сү злә р мине ү з-ү земә кул салырга дигә н уйдан баш тарттырды. Ахыр чиге мин баламны беркай -чан да ү терү гә юл куймаячакмын дип хә л иттем.

Ү з хатында Мансур: “... Надия беренче кү решү лә рдә н соң ук мине ү зенең ире дип игълан итте. Ул берничек тә минем хатыным була алмый, минем аң ар ө йлә нгә нем юк... ”-дип яза. Ә минем аң ар мондый сорау бирә сем килә: “... Ү зенең кызлык намусын ышанып тапшырган, бергә -бергә килә чә ккә планнар корган һ ә м аң ардан бала кө ткә н хатын-кыз ул ир-атка мө нә сә -бә ттә кем булып кала соң?.. ” Ә йе, безнең арада рә сми тө стә ге никаһ бул -мады. Ә мма бу гына Мансурга кыз кешене матур вә гъдә лә ргә ышандырып, аны мә схә рә итә ргә бернинди хокук бирми!!! Чын коммунист, аң лы караш -лы Совет кешесе ү зенең газиз баласыннан берничек тә баш тартырга ти -еш тү гел!!!

Мин бит аны чын коммунист, дө рес кеше дип уйлап кына тү гел, моң а ина -нып та, аң а кызлык гыйффә темне бирдем. Менә аның нинди бә ндә булу -ын, чын йө зен кү рдем инде. Иптә ш бюро ә гъзалары, сез бә лки ә ле аның нин -ди кабә хә т бә ндә булуын белеп бетермә гә нсездер. Ү зегез уйлап карагыз, нинди хатын-кыз тик торганда бер гаепсез ир-атка синнә н балам була дип йө злә гә н километр авыр юл ү теп, гаеп тага ала?! Моны бит уйлап чы -гарып та булмый.

Ә йе, мин соң лап килгә н мә хә ббә ттә н исереп, аны сө юем ө чен гаепле, ә л -бә ттә. Мин аны бө тен йө рә гем, кү ң елем белә н ө зелеп сө йдем, ул да мине шулай яратадыр дип ышандым. Ул мине бу кадә р авыр хә лдә калдырыр дип кү з алдыма да китереп карый алмадым. Ә ул исә фальшив, кара эчле эт җ ан булып чыкты. Менә хә зер аң ладым: бер кемгә дә шулай бө тен кү ң елең -не биреп ышанырга ярамый икә н. Мансур оятсызларча ү з баласыннан баш тартты, бә лки ул ә ле безнең дуслашып йө ргә н чакларны да кире кагар, миннә н бурычка 70 сум акча алып торуын да танымас?! Моннан ө ч ай элек бурычын пошта аша салам дигә н иде, һ аман сала ә ле.

Ю-ук, тө зә лә торган кеше тү гел ул, халык ә йтмешли, бө керене кабер ге -нә тө зә тер, дилә р шул. Кабер авырлыгыннан җ иң елрә к тө зә тү урыны – ко -лония дә бар, билгеле. Судта хө кем итеп, тө рмә гә утыртасы иде андый -ларны. Мин ә ле соң гы кө ннә ргә чә Мансурның ялгышуы вакытлычадыр, аң а булышырга кирә к дип уйлап йө рдем. Шуң а да ү зем белә н эшлә ү че укытучы -лардан аның хатына җ авапны кичектереп торуларын ү тендем. Бә лки хә л -не ачыклап, җ авап язар, бә лки ү зе килер дип кө ттем. Ә мма ул барыбер җ а -вап бирмә де.

Мин бик авырлык белә н, вакытыннан алда бө тен булмышы белә н аң а ох шаган, ә мма җ итлекмә гә н бала таптым. Ни аяныч, ул бер тә ү лектә н соң ук ү лде, аның мә етен ө йгә алып кайттым да, кая кү мә ргә белмичә, мә че ү з баласын бер җ ирдә н бер җ иргә кү череп йө рткә ндә й, ә йтерсең юлә р кеше инде - ишекле-тү рле кү тә реп йө рдем. Кү мә ргә кызгандым, дө ресрә ге кулым кү тә релмә де, аң а бу җ ир астында ятарга авыр булыр дип уйладым. Ахыр килеп, иң дө ресе ү зе яралган Бузай авылы зиратында җ ирлә нү дигә н фикер -гә килдем.

Бала тапкач, минем хә лем бик авыр иде ә ле, җ еп ө зә рлек тә хә л юк. Бө -тен уем мә ет белә н ни кыларга дигә н мә сьә лә гә юнә лтелгә н, ничек кыен хә лдә н чыгарга? Баштан бала мә етен посылка белә н Мансурга җ ибә рергә уйладым. Аннары ул я чү плеккә ташлар, дип ә ти-ә нилә ренә баланы кү мү не оештыруларын сорап, хат яздым һ ә м чыгымнар ө чен акча җ ибә рдем. Бала -ны исә Акъелга мә ктә бе укытучылары адресына юлладым. Бу турыда ө й -дә беркем дә белмә де. Бу акылга сыймаслык гамә л булса да, моны йө рә гем кушуы буенча эшлә дем.

Мин ә легә эшлә ми торам, авырып ө йдә ятам, хатны да кыенлык белә н генә язам. Һ аман да Мансурның ү зен, я булмаса аң ардан хат кө тә м. Шулай ук бу хә ллә ргә битараф булып калырмы икә нни?! Мин бит аң а 14 нче фев -ральдә бала тапкач та малае белә н котлап, аң а охшаган дип хат язган идем. Шулай ук ул бик тә буш кү ң елле бә ндә ме икә н? Шак катам, ничек шу -лай булырга мө мкин?

Иптә шлә р, хө рмә тле бюро ә гъзалары, Сездә н Мансурның Совет укытучы -сы булырга хакы бармы икә нен ачыклап, тиешле бә я бирү егезне ү тенә м. Коммунистлар партиясе сафында торырга лаекмы ул мондый хә лдә?! Бә л -ки аларның эшен халык суды карарга тиештер? Ни ө чен аларның эшен дим? Чө нки мә ктә плә ренең педагогия коллективы минем исемне карал -тып язган хат җ ибә рү лә ре аркасында бала җ итлекми туды һ ә м вафат булды!..

Гомумә н, кем дә кем ә леге фальшив хатка ү з имзасын куйган, андый бә н -дә укытучы була алмый. Чө нки андыйларның яшь буынны тә рбиялә ргә хак -лары юк. Мин ү земнең хаклы булуымны белеп торам һ ә м дө реслек ө чен кө рә шә чә кмен дә. Шуң а кү рә мин ул намуссыз кешелә рне җ авапка тартуыгыз -ны ү тенә м һ ә м кү ргә н чараларыгыз турындагы карарыгызның кү чермә сен миң а җ ибә рү егезне сорыйм. Алар ү злә ренә хас җ ә заны алырга тиеш, чө нки ү терү челә р, гө наһ сыз сабыйның гомерен кисү челә р. Ә гә р шундый ә шә ке хатларын эшлә гә н коллективыма җ ибә реп, мине кө чле стресс кичерергә мә җ бү р итмә гә н булсалар, балам җ итлекмә гә н килеш тумас иде. Бу алдан уйлап эш ителгә н, коллектив җ инаять!

Тагын бер нә рсә гә игътибарыгызны юнә лтә сем килә: нигә ул ү зенең ха -тын Нурлы аша тү гел, ә Чувашстан аркылы шулай соң арып җ ибә ргә н? Бала минем ө чен бердә н-бер ө мет һ ә м терә к иде. Авыр минутларда мин һ ә рвакыт корсагымны сыйпап, аның ничек селкенү ен тикшерә идем. Бу ва -кытта бө тен кайгы-хә срә тлә р онытылып, кү ң елемдә хә тта беркемгә ү п -кә м дә калмагандай була торган иде. Ә хә зер аның урыны буш, кү ң елдә дә бушлык һ ә м тү зә алмаслык авыр кайгы-хә срә т.

Ярар, Мансурның сү злә ренә таянып, баланың аныкы булмавын тикшерик. Алайса нигә соң ул йө клелекне ө зү не талә п итте һ ә м бу тә къдимен тор -мышка ашырту ө чен мине сең елесе янына җ ибә рде? Мин аның сең елесе янына барганчы киң ә шлә шергә абыем янына кердем һ ә м барысын да сө й -лә п бирдем. Ул баланы тө шерү турында уйлап та карамаска кисә тте, ба -ланы ү стерергә кыен булса, ү зем карармын, диде. Мансурның сең елесе бе -лә н кү решеп тә тормаска кушты.

Ә мма мин һ ә рвакыт Мансурның сең елесе белә н кү решкә лә п торганга, аның янына керергә булдым. Ул мине корсакны тө шертер ө чен Мансурның элеккеге фатир хуҗ асына алып барды. Белсә гез иде, бу хатын шунда ук кү -ң елемдә җ ирә нгеч тойгылар уятты. Мин ү земне элеккеге капиталистик дө ньяга килеп элә ккә ндә й тойдым; йө з-кү злә ре буялган, салмышлар, тар- талар. Теллә рендә кем кайсы сө яркә белә н йө ри, эчә р ө чен нинди хә мер-шә -раб ә йбә т, нинди хатыннарның балаларын тө шерткә ннә р...

Аборт ө чен 20 сум акча кирә гә се булуын да искә ртеп куйдылар. Кыскасы, мин баламны тө шертү дә н баш тарттым. Атасыннан башка да ү зем генә баламны тә рбиялә рмен дип хә л иттем. Ватаныбыз ү з ярдә меннә н калдыр -мас! Мин бит ү зем дә атасыз ү стем, тик ни аяныч, балам гына гомерсез булды. Аны сезгә кү рсә тсә м, ничек Мансурга охшаганлыгын ү зегез дә кү р -гә н булыр идегез: кара чә члә р, кара кү злә р һ ә м кара кашлар, авызы-борыны, хә тта маң гаендагы чокырчык та - барысы да аныкы иде. Мин аны 1961 ел -ның 13 нче февралендә таптым. Авырлыгы кило да 150 грамм иде. Ул фә -кать бер тә ү лек кенә яши алды...

Хө рмә тле бюро ә гъзалары, зинһ ар ү земнең шә хси сорауларым белә н пар –тиянең ө лкә комитетын борчырга мә җ бү р итмә гез. Ү зегезнең районда яшә п яткан намуссыз кешелә рне Сез ү зегез дә тиешле урыннарына басты -ра алырсыз дип ышанып калам. Һ ә рхә лдә гади укытучы гына булсам да ми -нем эчкерсез ү тенечемә битараф калмассыз дип уйлыйм.

Сезгә олы хө рмә т белә н: Надия Шә йхаттарова. 19/02-1963 ел

Надиянең чираттагы хаты ниндидер Равилгә адресланган иде:

Исә нмесез Равил!

Менә сезнең открыткагызны карыйм. Рә хмә т инде, “игелекле” җ ан, “акыллы” киң ә шлә регез һ ә м боерыкларыгыз ө чен. Сез шуны аң лагыз, йө рә к -кә фә рман биреп булмый. Безнең гаилә гә килгә ндә... ул калып торсын, аны -сы сезгә кагылмый. Мансур минем беренче егетем булды һ ә м ул минеке бу -лачак! Чө нки эш шунда: ә гә р Мансур кеше икә н һ ә м кеше булып калырга те -ли икә н, бу аң ардан тора. Сез аң а бу мә сьә лә не хә л итү дә комачаулама -гыз. Ә мин аны саф кү ң ел, чиста сө юем белә н армый-талмый кө тә чә кмен.

Ә гә р бик тә яратсаң, мә хә ббә т газабында янсаң, бу тойгылар мә ң ге оны -тылмас. Зур ө мет белә н бик озак кө тү турында хыялланганда, ул хыял һ ичшиксез тормышка ашачак, дип уйлыйм. Минем Мансурны сө юемә кил -гә ндә, ул чын һ ә м саф булды. Чынбарлыкта Мансурны мин генә олы сө ю бе -лә н яратканмындыр. Ә ул буталды, аның башын сез бутадыгыз. Кыскасы, мин башканы эзлә мим, ү земнең чын мә хә ббә темне кө тә м. Узган һ ә м килә -чә к бә йрә мнә р белә н котлыйм сезне, Равил. Алдагы тормышыгызны дө рес юнә лештә, акыллы оештырып, чит кешелә р эшенә, аларның шә хси тормы -шына тыкшынмый торган булуыгызны телә п калам. Кабат сә лам белә н Надия.

17/ 04 – 1963 ел.

Равил дигә н кешегә аталап язылган икенче бер хат кү ренмә де, ә Мансурга хатларын берсе артыннан-берсен язгаг гына Надия:

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒