1. Педагогика ғылым ретінде. Педагогиканың объектісі, пәні және қызметтері.
3. Х-ХІ сыныптардағ ы тарихи-ә дебиеттік курстың ғ ылыми негіздері, мақ саты, ә дістемелік қ ұ рылымы Оқ ушының ауызша жә не жазбаша тілін дамытуғ а шыгармашылық белсенділігі мен ө зіндік ізденістеріне байланысты жұ мыс тү рлерінің маң ызы.
Х-ХІ сыныптар курсы. Тарихи-ә дебиеттік курсты оқ ытуда Х-ХІ сынып оқ ушыларының жас ерекшелігін ескеру қ ажеттігі. Жогары сыныптардағ ы (Х-ХІ) тарихи-ә дебиеттік курстың базалық білім курсымен (V-ІХ) тығ ыз сабақ тастығ ы. Ә дебиеттің тарихи курсының аталғ ан сыныптарда кезең -кезең імен белгілі бір хронологиялық жү йеде оқ ытылатыны. Базалық білім курсынан тарихи-ә дебиеттік курсқ а оқ у процесінде ә деби білім кө лемінің бірте-бірте ү лғ ая, кү рделілене тү сетіндігі. Ақ ын-жазушының ө мірі мен шығ армашылығ ы жә не нақ ты шығ армасы идеялық -кө ркемдік ерекшеліктеріне сай сараланып, жан-жақ ты талданатыны.
Х-ХІ сыныптардағ ы ә деби материалдардың шолу жә не монографиялық формада болуының негізгі себептері.
Х-ХІ сыныптар ү шін ұ сынылғ ан ә деби шығ армаларды мү мкіндігіне қ арай тұ тастай оқ у. XI сынып білім мазмұ ны XX гасырдың басынан бү гінге дейінгі қ азақ ә дебиеті туралы толық мә лімет береді. Оның салаларының, жанрларының жан-жақ ты қ амтылуы. Жоғ ары сыныптарда ә дебистті оқ ытуда ә дебиеттану ғ ылымының жетістіктерін пайдаланудың тиімді жақ тары.
Шетел жә не туыстас халық тар ә дебиетін оқ ыту ерекшеліктері.
Емтихан билеті № 10
1. Педагогика ғ ылым ретінде. Педагогиканың объектісі, пә ні жә не қ ызметтері.
Қ азіргі кезең де ғ ылым мен практикағ а ү шінші ғ ылыми тұ жырым ө з тиімділігімен танылып отыр: педагогика - ө зіндік нысаны мен зерт - теу пə ніне ие салыстырмалы дербес білім саласы («Педагогика» оқ улық тарының ең соң ғ ы басылымдары: Б. Т. Лихачев, И. П. Подласый, В. А. Сластенин жə не т. б. ). Педагогика нысаны. Педагогика ғ ылымының нысандық ерекшелігі жө нінде батыл ой ұ сынғ ан ғ алым жə не практик А. С. Макаренко болды. Оның пікірі: кө пшілік педагогика нысаны бала деп біледі, алайда бұ л дұ рыс емес. Ғ ылыми педагогика зерттеулерінің объектісі – бұ л «педагогикалық дерек (қ ұ былыс)». Дегенмен, бала, адам да зерттеуші назарынан тыс қ алмайды. Керісінше, адам жө ніндегі ғ ылымдардың бірі болғ андық тан, педагогика аталғ ан объекттердің тұ лғ алық дамуы мен қ алыптасуына мақ сатты бағ дарланғ ан саналы іс - ə рекеттер аймағ ын зерттейді. Осыдан, педагогика ө з нысаны ретінде тек ө кілі (индивид) не оның психикасын қ арастырмай (бұ лар психология объекті), оның дамуына байланысты педагогикалық - тə рбие қ ұ былыстар жү йесін зерттеуге алады. Сондық тан да педагогика нысаны деп қ оғ амның мақ сатты бағ дарланғ ан іс - ə рекеттері ү дерісінде дара адам дамуына себепкер болғ ан болмыс қ ұ былыстарын айтамыз. Бұ л қ ұ былыстар педагогика ғ ылымында білімдену (образование) атамасымен белгіленіп, педагогика шұ ғ ылданатын шынайы дү ниенің бір бө лігін танытады.
педагогиканың объектісі – Адам, оның ә ртү рлі іс-ә рекеті, қ арым-қ атынасы, бамуы т. б. болса, баланың жас ерекшелігіне байланысты педагогиканың объектісі – Бала, оның туғ аннан бастап есейгенге дейінгі кезең дегі психологиялық ә рекеттері болып табылады. Яғ ни педагогика объектісі ретінде қ оғ амның максатты іс-ә рекеті барысындағ ы адамның дамуын камтамасыз ететін шындык дү ние қ ұ былыстарына жататын білім беру қ ұ былыстарын қ арастырады. Демек, педагогика ғ ылымының объектісі педагогикалык қ ұ былыстар болып табылады.
Педагогика пə ні. Білім, білімдену процесі тек педагогиканың ғ ана меншікті зерттеу аймағ ы емес, оның зерттеуімен философия, ə леуметтану, жантану, экономика жə не де басқ а ғ ылымдар шұ ғ ылданады. Мысалы, экономист білім жү йесінде ө ндірілген «ең бек ресурстарының » шынайы мү мкіндіктер дең гейін анық тай отырып, олардың дайындығ ына жұ мсалатын қ аржы мө лшерін белгілеуге тырысады.
Педагогика ғ ылымының қ ызметтері. Дербес ғ ылым ретінде танылғ ан педагогиканың қ ызметтері оның жоғ арыда аталғ ан пə ндік сипаттарымен сабақ тас, яғ ни табиғ и бірлікте іске асырылуы қ ажет теориялық жə не технологиялық міндеттер. Педагогиканың теориялық міндеттері ү ш дең гейде жү зеге асырылады: - сипаттау немесе тү сіндіру – озат ə рі жаң ашыл педагогикалық тə жірибені зерттеу; - анық тау (диагностикалық ) – педагогикалық қ ұ былыс жағ дайын, педагог пен оқ ушы іс - ə рекеттерінің нə тижелілігі немесе тиімділігін жə не оларды қ амтамасыз етуші шарттар мен себептерді айқ ындап алу; - болжау (прогноздау) – барша педагогикалық жағ даяттарды табиғ и тұ тастық кү йінде эксперименталды зерттеуден ө ткізу жə не оның негізінде сол педагогикалық болмыстың жаң аланғ ан моделін қ ұ растыру. Теориялық қ ызметтің болжау, болжастыру дең гейі педагогикалық қ ұ былыстардың мə нін ашу, педагогикалық процестің тү п - тө ркінінде орын алатын қ ұ былыстарды таба білу, сонымен бірге болып қ алуы мү мкін ық тималды ө згерістерге ғ ылыми негіздеме бере алу сынды іс - ə рекеттермен байланысты. Осы дең гейде анық талғ ан деректерге орай оқ у жə не тə рбие теориясы анық талып, білім беру практикасына жетекші рол атқ арушы озық педагогикалық жү йе моделі қ ұ рылады. Педагогиканың технологиялық қ ызметтері де ү ш кө рініс береді: - жобалау (проекттеу) – педагогикалық іс - ə рекет пен оның мазмұ ны ə рі сипатын қ алыптастыру жə не реттеуге нұ сқ ау болғ андай теориялық тұ жырымдар мен анық тамаларды қ амтығ ан қ ажетті ə дістемелік материалдарды (оқ у жоспары, бағ дарлама, оқ улық тар мен оқ у қ ұ ралдары, педагогикалық ұ сыныстар) жасауғ а байланысты; - жаң алау – тə рбие жə не білім беру тə жірибесін жетілдіру мен қ айта тү зу мақ сатына орай педагогика ғ ылымының замандық жетістіктерін мектеп ө міріне енгізе, пайдалану; - ық пал таныту (рефлексивтік) жə не реттеу - тү зетулер енгізу (коррекциялық )- ғ ылыми зерттеу нə тижелерінің оқ у - тə рбие ісіне болғ ан ə сер - ық палын бағ алау жə не одан соң ғ ы ғ ылыми теория мен тə жірибелік іс - ə рекеттер байланысына қ ажет болып қ алатын реттеу - тү зетулерді іске асыру. Ө зінің қ оғ амдық қ ызметтерді орындауғ а қ ажет қ абілеттерінің дамуына себепші болғ ан ə леуметтену процесінде адам тұ лғ алық кемелдену сатысына кө теріледі. Адамның ə леуметтенуі оның қ оғ амдағ ы ауыспалы жағ дайлар мен шарттарғ а икемдесе білуі ғ ана емес, ол ө з ішіне жеке тұ лғ аның дамуы, ө зіндік танымы мен ө з мү мкіндіктерін ө з кү шімен іске асыра алу сияқ ты процестерді де қ амтиды. Дегенмен, аталғ ан процестерге байланысты міндеттердің шешімі бірде мү дделі, жү йеленген болып, бү кіл қ оғ ам, сол ү шін арнайы ұ йымдастырылғ ан мекемелердің қ олдауымен жə не жеке адамның ынта - ық ыласына негізделсе, кейде кездейсоқ келеді. Ал осы ə леуметтенуге орай жү ргізілетін, нақ ты мақ сатқ а бағ ыттала ұ йымдастырылғ ан басқ ару процесі білім (образование) деп аталады. Білім мə ні – ə р адамның ө те кү рделі ө зіндік басқ ару жү йесінің тиімділігін кө теру жə не оны жоғ ары моральдық жə не азаматтық мұ раттар рухында тə рбиелеу.
|