22. Саяси қатынас ұғымы. Саяси қатынастың субъектілері мен объектілері.

22. Саяси қ атынас ұ ғ ымы. Саяси қ атынастың субъектілері мен объектілері.

Саяси қ атынастар - саяси билікті пайдалану, оғ ан ие болу жә не оны қ айтадан бө лу тө ң ірегіндегі саясат субъектілерінің ө зара қ арым-қ атынасы. Саяси қ атынастар саласы қ оғ ам ө мірінің саясилану дең гейіне жә не саяси-мемлекеттік бақ ылау ауқ ымына тә уелді. Саяси қ атынастар қ оғ амның саяси жү йесінің қ ызметін анық тайды. Саяси қ атынастарды келісім, бітімгершілік, ынтымақ тастық, қ ақ тығ ыстық, бә секелестік деп жіктеуге болады. Саяси қ атынастарғ а саяси дә стү р мен мә дениет, саяси-мемлекеттік институттар жә не саяси-қ ұ қ ық тық ережелер ық пал етеді. Саяси қ атынастар субъeктілepi - жеке индивидтер, топтар, қ ауымдар мен тү тастай қ оғ ам болып табылады. Осығ ан орай, саяси қ атынастар кө п дең гейлі, кү рделі жә не ө зара тә уелді болып келеді. Жеке-топтық дең гейде олар саяси жә не ә леуметтік-экономикалық қ ұ рылымдағ ы осы қ атынастар субъектілерінің мә ртебесі мен рө ліне, мү дделері мен қ ұ ндылық тарына, ә леуметтік-психологиялық қ асиеттеріне тә уелді. Саяси қ атынастар дең гейі жоғ арылағ ан сайын оғ ан ұ лттық саяси мә дениет, қ оғ амдық -экономикалық жү йе жә не ө ркениет ерекшеліктері ық пал етеді. Саясат объектісі кө п тү рлі саясат дү ниесі болып табылады, бұ ғ ан мемлекетті, саяси институттарды, билік нысандарын жә не олардың қ оғ амдық жү йедегі рө лін зерттеуді жатқ ызуғ а болады, бү л оның саяси қ озғ алыстардың, партиялардың, сайлау жү йелерінің маң ызы мен рө лін талдау, сайлаушылардың саяси мінез-қ ұ лқ ының ә ртү рлі нысандарын жә не олардың мотивациясын, бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарының рө лін жә не олардың қ оғ амдық пікір қ алыптастыруғ а тигізетін ә серін зерттеу.

23. Билік ұ ғ ымы жә не ол туралы негізгі тұ жырымдамалар.

Саясаттануда билік туралы, биліктің пайда болуымен байланысты қ оғ амдық қ атынастар туралы, биліктің негізі, шығ у кө зі, қ ызмет етуі мен зандылығ ы орталық мә селелер болып табылады. Негізгі мә ні ғ ылым ретіндегі саясаттану болып табылатын саяси мә дениетті биліктің қ алыптасуы жә не қ ызмет етуінің мә дениеті деп есептеуге болады. Билік туралы мә селені қ арастырғ анда, ең бастысы оның негізінде жатқ ан қ атынастардың ә мбебаптық сипатын ескере кеткеніміз жө н. Ә лемде ү стемдік қ ұ рып тұ рғ ан жалпығ а бірдей ө зара тә уелділік элементтері — тә уелділік, ү стемдік жә не бағ ынушылық осы қ атынастардың ө зегі болып табылады. Ө зара тә уелділік табиғ атта ә мбебаптық сипатка ие жә не онда белгілі бір иерархияны қ алыптастырады. Бұ л жағ дайда біз кү н жү йесіндегі планеталардың оның орталық элементі — Кү нге тә уелділігіне назар аудара отырып, мә селен Жер планетасына жә не ондағ ы ө мірге Кү ннің билігі туралы айта аламыз.
Ө зара тә уелділік тірі жә ндіктер ассоциаң иясының ішінде басқ а мазмұ нғ а ие болады. Болмыстың фундаменталдық сипаттамасы бола отырып жә не особьтардың тіршілік етуі ү шін қ ажетті сипат ала отырып ө зара тә уелділік ассоң иаң иялардың ішінде иерархиялық байланыс жасай отырып, олардың гендік қ ұ рылымы мен инстинктінде тұ ғ ырланады.
Бұ ғ ан аралардың ұ ясы, қ ұ мырсқ алардың, термиттердің ко- лониясы жә не басқ алар кө рнекті мысал бола алады. Мұ нда иерархия особьтардың табиғ и негізінде, олардың гендерінде болады. Особьтардың кү ресі, олардың жеке қ асиеттері шешуші рө л атқ аратын жоғ ары ұ йымдасқ ан хайуандардың ү йіріндегі иерархияның қ алыптасуы барынша ашық жә не мейлінше азконсервативтік сипатқ а ие. Адамдар қ ауымдастығ ына келер болсақ, ү йір, жанұ я адам- дардың ең алғ ашқ ы ассоциативті топтары болып табылады, олардың ішінде ә рекет бірлігін дағ дыландыратын жә не осы қ ауымдастық тың тұ тастығ ын сақ тайтын ұ йымдастырушы элемент ретіндегі биліктің қ алыптасуы мен қ ызмет етуінің бастауы жатыр.
Приматтар ү йірінде, адамзаттың арғ ы тектерінің ассоциативті тобында биліктің қ алыптасуы жә не қ ызмет етуі карапайым психофизиологиялық негіздегі особьтардың шынайы мінез-қ ұ лық тарынан келіп шық ты, себебі ә леуметтік тұ рғ ыдан алғ анда адамзаттың арғ ы тегінің қ ауымдастығ ы гомогенді (гр. сө зі — біртекті) болды, бірақ қ ауымдастық тың дамуымен гомогендік сипатты социумның гетерогенділігі (гр. сө зі — біртекті емес, эр тү рлі бө ліктерден қ ұ ралатын) алмастыра бастады.

⇐ Предыдущая 12 13 14 15 161718 19 20 21 Следующая ⇒