22. Матуриди еңбектерінде «ақылыдың» белгілі шегі бар екенін қандай дәлелмен түсіндіріп, дәйектейді?

22. Матуриди ең бектерінде «ақ ылыдың » белгілі шегі бар екенін қ андай дә лелмен тү сіндіріп, дә йектейді?

Ол «ақ ыл» аясының шектеулі болуын, оның ә рбір нә рсенің болмысын толық қ анды ә рі бү ге-шігесіне дейін біле алмайтындығ ымен, жоқ тан бар етілгендігімен, оғ ан нұ қ сан келу ық тималы бар екендігі немесе оның таным объектісі болғ ан мә селелердің қ ым-қ иғ аш болуымен тү сіндірген. Міне сондық тан да, мұ ндай жағ дайда жалаң ақ ылмен ғ ана танып-білу мү мкін болмағ ан жақ сылық пен жамандық атаулыны (мысалғ а шариғ и ү кімдер арқ ылы білінетін ненің адал, ненің харам екенін) танып-білу ү шін ақ ылмен қ атар, «хабарғ а» да (яғ ни діни мә тінге де) жү гіну керек болады. Алайда бұ л жағ дай ақ ылды дұ рыс мә лімет беретін таным қ ұ ралы болуғ а жарамайды деп, оны тү бегейлі жоқ қ а шығ аруғ а негіз бола алмайды.

Осығ ан орай Матуриди ө з ең бектерінде ақ ылдың таным қ айнаркө зі бола алмайтындығ ын алғ а тартып, ақ ыли ү кімдер мен тұ жырымдарды жоқ қ а шығ аратындардың пікірлерін теріске шығ арғ ан. Матуриди ақ ылды жә не оның функцияларын мойындамайтын адамның ө зі де ақ ылды жоқ қ а шығ арғ анда, кө біне-кө п ақ ыли дә лелдерге сү йенетіндігін жә не нә тижеде ө з сө зіне ө зі қ айшы келетінін айтқ ан. Матуриди ақ ылын қ олданбайтын адамның тү птің тү бінде қ ұ рдымғ а кететінін айтқ ан. Ө йткені оның пікірінше, адамды ақ ылын қ олданбауғ а жә не оның ү кімдерін мансұ қ қ ылуғ а итермелейтін ең басты фактор ә зә зіл шайтанның уә суә сасы.

23. Матуридің кө зқ арасы бойынша адам болмыстағ ы нә рселер мен қ ұ былыстарғ а «ақ ыл» кө зімен қ арап, ой жү гірту арқ ылы қ андай нә тижелерге қ ол жеткізуге болады?

Болмыстағ ы нә рселер мен қ ұ былыстарғ а «ақ ыл» кө зімен қ арап, ой жү гірту арқ ылы адам баласы бірнеше нә тижеге қ ол жеткізеді. Біріншіден ол ақ ылғ а жү гініп, ой жү гірту арқ ылы ө зінің жоқ тан жаралғ анын біліп, ө зін жоқ тан жаратқ ан ә рі сауапты іс істесе, қ арымын беріп, кү нә істесе, жазағ а тартатын Жаратушысының бар екеніне кө з жеткізеді жә не Оның ашуына тиетін істерден іргесін аулақ салып, разылығ ына бө ленуге тырысатын болады, нә тижеде, екі дү ниеде де бақ ытқ а бө ленеді. Яки ақ ылы оны аталмыш мә селелерді жоқ қ а шығ аруғ а итермелейді, сө йтіп ол бұ л дү ниеде тыйымсыз ө мір сү ріп, тә ні мен нә псісін тояттандырады, ал ақ иретте оны азап кү теді. Не болмаса, ол ақ ылғ а салып ойлану арқ ылы ақ ылмен ақ иқ атты толық қ анды біле алмайтындығ ын тү сініп, «сенімге» арқ а сү йеп, кө ң ілі жай табады. Аталмыш жағ дайлардың қ ай-қ айсысы болмасын ақ ылғ а салып ойланудың адам ү шін пайдалы екенін кө рсетеді.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒