15. Матуриди «уахи» немесе пайғамбар хабарын қалай атаған және аталмыш ұғымдарды неліктен олай атаған?

14. Таным қ айнаркө здерінің бірі «хабар» ұ ғ ымының араб риторикасындағ ы анық тамасын жазың ыз жә не Матуриди аталмыш қ айнаркө зді неше тү рге бө ліп қ арастырғ ан?

Негізі «хабар» сө зінің араб тілінің риторикасындағ ы анық тамасы ‒ рас та, жалғ ан да болуы мү мкін сө з. Осығ ан орай, Матуриди де «хабар» сө зіне: «жаң сақ немесе жалғ ан болуы мү мкін сө з» деп, анық тама берген. Матуридидің таным теориясында «хабар» шық қ ан тү п негізіне қ арай екіге бө лінеді. Біріншісі ‒ қ айнаркө зі Алла болғ ан, бізге пайғ амбарлар жә не олардан естіген ө зге адамдар арқ ылы жеткен хабарлар. Хабардың бұ л тү рі Алладан пайғ амбарларғ а берілген «уахи» немесе пайғ амбарлардан бізге жеткен «пайғ амбарлар хабары» (ахабару-р-русул) деп аталады. Ал екіншісі ‒ қ айнаркө зі адамдар болғ ан жә не бізге ә р тү рлі жолдармен жететін «жалпы хабарлар»

15. Матуриди «уахи» немесе пайғ амбар хабарын қ алай атағ ан жә не аталмыш ұ ғ ымдарды неліктен олай атағ ан?

Матуриди «уахи» немесе пайғ амбар хабарын «хабару-с-садық » яғ ни, рас хабар деп атап, аталмыш хабарлардың шыншылдығ ы дә лелденген пайғ амбарлар арқ ылы жеткен, ө зге хабарлармен салыстырғ анда растығ ы айдан анық сенімді мағ лұ маттар екенін айтқ ан. Себебі, пайғ амбарлардың шыншылдығ ын растайтын айдан анық бұ лтартпас дә лелдер, яғ ни мұ ғ жизалар бар. Міне сондық тан да, пайғ амбарлардан жеткен хабарды жоқ қ а шығ ару ақ ылғ а қ онбайтын іс. Ө йткені мұ ғ жизалармен қ уатталғ ан пайғ амбар хабарының растығ ын адам ақ ылы толық мойындайды.

16. Матуриди таным теориясында сенімділігі қ уатты болғ ан «мутауатир» хабарды не нә рсемен салыстыру арқ ылы қ ияс жасайды?

Матуридидің кө зқ арасы бойынша, кө пшіліктің бір ауыздан жеткізген хабары сенімді хабар ретінде бағ аланады. Бұ л бейне бір, ижтихад жолымен кө птеген ғ алымдардың белгілі бір мә селеге қ атысты ой-тұ жырымының бір жерден шығ ып, бір ауыздан ортақ шешімге келіп, бір ү кімге келісуіне ұ қ сайды. Матуридидің айтуынша, ә р ғ алым ө з алдына ижтихад жасағ анда қ ателесуі мү мкін болса, олардың ойының бір жерден шығ ып, ортақ ү кімге келісуі Алланың қ алауы ә рі қ олдауымен ғ ана мү мкін болмақ. ^{^[1]} Матуриди бұ л жерде «мутауатир» хабарды ғ алымдардың ижмағ ына, яғ ни ғ алымдардың белгілі бір мә селеге қ атысты бір ауыздан келіскен ортақ тұ жырымына ұ қ сатуда.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒