20. Матуриди таным тео-да «ақыл» сөзіне балама ретінде қандай терминді қолданады және не себепті?

20. Матуриди таным тео-да «ақ ыл» сө зіне балама ретінде қ андай терминді қ олданады жә не не себепті?

Матуридидің «ақ ыл» сө зінің орнына ой жү гірту, ақ ыл кө зімен қ арау мағ ынасына саятын «назар» немесе «истидлә л» терминін қ олдануы тектен-тек емес. Ө йткені оның пікірінше, мә селе адамның ақ ыл иесі болуында емес, мә селе, ақ ылды ө з дең гейінде қ олдана білу жә не пайдағ а асыра білуде.

21. Матуриди ұ станымы бойынша адам баласы қ андай жағ дайларда ақ ылды қ олдануғ а міндетті болады?

Оның пікірінше, ү ш бірдей жағ дайда ақ ылды міндетті тү рде қ олдану керек болады. Біріншісі, «сезімдер» арқ ылы жә не «хабар» арқ ылы қ андай да бір мә лімет алғ анда, оны ақ ыл таразысына салып ө лшеу керек. Ә сіресе, тым алыс немесе тым кішкентай болуы себепті, сезім мү шелерімен сезілмейтін жә не кө рінбейтін нә рселерді біліп, анық -қ анығ ына жету ү шін ақ ылғ а жү гінуге тура келеді. Сондай-ақ хабардың растығ ы мен жалғ андығ ын анық тау ү шін, пайғ амбардың мұ ғ жизасы мен кө збайлаушы сиқ ыршының сиқ ырының, яғ ни, мұ ғ жиза мен мұ ғ жиза емес істердің аражігін ажырату ү шін де ақ ылғ а жү гіну міндетті. Ө йткені растығ ы кө птеген мұ ғ жизалармен жә не бұ лтартпас дә лелдермен дә лелденген ө зі де ең ү лкен мұ ғ жиза болғ ан Қ ұ ранның кө птеген аяттарында Алла Тағ ала адамдарғ а ө здерін ақ иқ атқ а жеткізетін ақ ылғ а жү гінуді бұ йырғ ан. Екіншісі, жалпы жаратылыстың мә нін тү сйсініп, хикметін сезуде жә не болмыстағ ы нә рселердің кө ркемдігін, адамдардың іс-ә рекеттерінің жақ сысы мен жаманын анық тауда сезімдер мен хабарлардың атқ аратын маң ызды қ ызметі болса да, не нә рсенің болмасын ақ иқ атына жету ү шін бә рі-бір ақ ылғ а жү гініп, ақ ыл кө зімен қ арауғ а тура келеді. Ү шіншісі, Алланы тану жә не пә рмендерін (яғ ни діни мә тіндерді) дұ рыс тү сініп, лайық ты тү рде пайымдау, сондай-ақ нығ меттеріне шү кіршілік айту керектігін тү йсіну де ақ ылменен болатын іс.

⇐ Предыдущая 2 3 4 5 678 9 10 11 Следующая ⇒