42.Әбу Му’ин ән-Нәсәфи өзінің еңбегінде Матуридидің тәпсіріне қандай баға береді?

42. Ә бу Му’ин ә н-Нә сә фи ө зінің ең бегінде Матуридидің тә псіріне қ андай бағ а береді?

Ә бу Му’ин ә н-Нә сә фидің Табсират ә л-ә диллә атты ең бегінде имам Матуридидің ең бектерін атағ анда: «Ә бу Мансұ р ә л-Матуридидің Қ ұ ранның тә уиіліне қ атысты ең бегі – тең дессіз кітап», - деген.

43. Матуриди «тә псір» жә не «тә уил» ұ ғ ымдарын қ алай тү сіндірген?

Матуриди бұ л ең бектің кіріспесінде Қ ұ ран іліміндегі тә псір мен тә уил ұ ғ ымдарының ара-жігін ажыратып былай тү сіндірген: «Тә псір сахабаларғ а, ал тә уил ғ алымдарғ а тиесілі. Мұ ның мә ні ‒ сахабалар бә ріне куә болғ андық тан Қ ұ ран аяттарының не ү шін ә рі қ андай мә селеге қ атысты тү скенін нақ ты білген. Қ ұ ран аятының тә псірі тә уилге қ арағ анда маң ызды, ө йткені тә псір ‒ Алланың нені мең зегенін (яғ ни аяттың нақ ты мә нмағ ынасын, ақ иқ атын) білдіреді. Ол (Алланың атынан) куә лік ету секілді, сондық тан оны тә псірлеу (аяттың қ андай мә селеге қ атысты жә не не себепті тү скенін) нақ ты білетін кісіге ғ ана рұ қ сат етіледі. Осығ ан байланысты, (бір хадисте): «Кімдекім Қ ұ ранды ө з ойымен, ө з бетінше тә псірлейтін болса, тозақ тағ ы орнына дайындалсын», – делінген. Ө йткені ол Қ ұ ран аятын тә псірлеу арқ ылы Алланың атынан куә лік еткен (яғ ни Алланың атынан сө йлеп, ү кім айтқ ан) болады»

44. Матуридидің тә псір ә діснамасы жайлы не білесіз?

᾽ Ала ә д-Дин ә с-Самарқ анди Китаб ә т-Тә уилатқ а жазғ ан тү сіндірмесінің алғ ашқ ы бетінде бұ л ең бекті имам Матуридидің ө зі емес, маң дайалды шә кірттері оның тә псір дә рістерінен жазып алғ анын, сол себепті, бұ л ең бектің тілі ә рі ғ ылыми стилі оның Китаб ә т-Таухид, Мақ алат, Маахиз ә шшараи῾ сынды ө зге ең бектеріне қ арағ анда ә лдеқ айда жең іл екенін айтқ ан. Сонымен қ атар тә псірде кездесетін ) (ق ا ل ا ل ش ي خ (шейх былай деді) ((ق ا ل ا ل ف ق ي ه أ ب و م ن ص و ر (ғ ұ лама фақ иһ Ә бу Мансұ р былай айтты) деген сынды сө здер де бұ л ең бекті имам Матуридидің шә кірттері қ ұ растырып жазғ ан деген пікірді қ уаттай тү седі.

Дегенмен, бұ л Китаб ә т-Тә уилаттың Матуридиге тиесілі емес екенін кө рсетпейді. Ө йткені бұ л ең бекті оның шә кірттері қ ұ растырып жазғ анмен, ондағ ы Қ ұ ран аяттарына жасалғ ан тә псір, тә уил, ғ ылыми талдаулар, айтылғ ан ой-пікірлер мен тұ жырымдар, сондай-ақ қ олданылғ ан тә псір методологиясы Матуридиге тиесілі. Мұ ны Китаб ә т-Тә уилат пен Китаб ә т-Таухидті салыстырғ анда анық кө руге болады. Ө йткені аталмыш қ ос ең бек ғ ылыми стиль, ә діс, қ олданылғ ан терминдік сө здер мен сө з тіркестері жә не жалпы мазмұ н жағ ынан бір-біріне ө те ұ қ сас келеді. Мысалғ а екі ең бекте де (و ا ل ل ه أ ع ل م ), (ج ل ث ن ا ؤ ه ), (و ا ل ل ه ا ل م و ف ق ), (و ب ا ل ل ه ا ل ت و ف ي ق ) сынды сө з тіркестері жиі кездеседі. Сонымен қ атар, екі ең бекте де исламның ө з ішіндегі муғ тазилиттер, харижиттер, жахмиттер, рафизиттер жә не каррамиттер сынды топтар, сондай-ақ исламнан тыс ө зге діндер мен дуалистер, дахриттер сынды діни-пә лсапалық ағ ымдардың сенімдері мен ұ станымдары сынғ а алынып, сунниттік сенім тұ рғ ысынан теріске шығ арылады.

⇐ Предыдущая 4 5 6 7 8 91011 12 13 Следующая ⇒