КЪИЯС МЕДЖИДОВ. КЬАШКЬА ДУХТУР

КЪИЯС МЕДЖИДОВ

КЬАШКЬА ДУХТУР

1кьил

ГЪВЕЧIИ ТИФЛИС МАСАН ЕРИ

Хуьре, куьруь вахтунда экв квай ири стIалрин марф къвана. Рагъул, атIугъай цифер амач. Абур лацу хьана, ахпа хпен суьруь хьиз, цавун бушлухдиз чкIана. Ччил ишигълаван хьана. ЧIерейрик чуьнуьх хьанвай нуькIвери ван къачуна. ЧIижери гьар патахъ лув гана.

Гатфарин и пакамахъ Самур округда, михьивилер хуьнин управлениедин начальник, доктор Антон Никифорович Ефимов багъдихъ элкъвенвай яргъи айвандал къекъвеидалаи гуьгъуьниз адан са кьиле авай столдихъ ащукьнаЛХушдиз ачух тир, лацу, кутугай шикилрин ччин алан доктор, исятда гьяркьуь пелел капаш алаз, шадвал, мягьтелвал аквазвай вилерай багъдиз килигзава. Адал хуруда атIлас авай чIулав рангунин костюмар, чIулав шуькIуь кIуфар алай чекмеяр, крахмалдай акъудна хев гилигнавай лацу рубашка ала. Докторяин тIимил кьван расу мег кьве т; Iуб алай чкадал бегьем лацу я, кьилин чIарарилай чIулав тир шуькIуь спелри адан суьретдиз хейлин агъайнавилин лишанар гъанва.

" Ихьтин парталар Ефимова Ахцегьа алукIзава. Гьа виляй, ам ина чергес чухваяр, лезги валчагъар, еке бармакар алай дагъвийрикай хкатна аквазва. Амма округдин маса хуьрериз фидайла, кIук яру женгерин бармак, япунжи алукIун адаз адет хьанва.

Доктор, тIебиатдин шикилар, рангар, атирар, адан гуьзелвилер, уьмуьрар авадан ийидай жумартвилер кIани кас я. Амма марфар, иллаки куьруь, экуь марфар, адаз виридалай гзаф кIанда. И жуьре марфари тIебиатдин шикилар гьикьван гуьзел ийида! Вири доктордиз аквазва. Гьашаратрилай башламишна инсанрал кьван, вири ччан алай затIариз ччилер мублагь хьун кIанда. Иэес марфар аваданвал тушни!

«Марфари инсанриз булвал гъунилай гъейри, абурун уьмуьрарни саламат ийизва, — фикирна Ефимова, — абуру инсанар патал заваллу азарар квай руг цавуз акъуддач, ам нефесдив агуддач, рекьида... Чиркин куьчеяр, ттарараллай емишар чуьхуьда, зарарлу гьашаратар пучда... марфари гьава гьикьван михьи ийида! »

Ефимоваз марфади чуьхвей гьавадал фена, сятралди тIебиатдин" гуьзел деминик экечIдай иштагь ава, амма жезвач: ам исятда, дагълара яшамиш жезвай инсанрин кьилив фена кIанда. «Анани тIебиатдин къужахда гуьзелвилер тIимил туш, — хиялна докторди, — анжах абуруз рикIивай килиг жедач, жедач. Вучиз лагьайтIа, тIебиатдин гуьзелвилер уьмуьрдин дарвили атIузвай, ччанарикай жаздан хьанвай инсанриз аквазвач. КIевевайбур акурла, а гуьзелвилерикай зазни кеф авач, авач... »

{Ефимов округдиз атана са йис кьван я. И вахтунда ам Самур ва Ахцегь вацIарин дерейра, кьакьан дагълара фин тавур са хуьрни амач. Анра докторди инсанрин уьмуьр чирна: адаз дагъвийрал алай дарвал акуна, доктордя дагъвийрин арада чкIанвай хаталу азаррин вилик пад кьаз вичин гуж акакьдай куьмекар авуна.

КIвалахдал фидай вахт жедалди, айвандин сериндив эцигнавай столдихъ ацукьна, хейлин фикирар авуна, ахпа Ефимова чар кхьиз башламишна. Гьа и арада айвандал жуьрбажуьр рангар квай парталар алаз, гъвечIи са руш атана. Хилера, хуруда авай пиришрив, дуьгмейрив ва гарданда авай хтарив ван ийиз туна, генгецIдин еришдал дирибашвилелди ам Ефимован мукьув агатна. Руш са легьзеда столдихъ акъваз хьана. Регьуь хьана, пIинидин рангари ччин къизмишнапа. ч руша еке са кIунчI суван цуьквер Ефимован гъиле вугана. Доктордин вилер гьеле цуькверал аламаз,

вилик, абуруз жув вуч кас ятIа чирун шартI я. Зи къастарикай ваз хабар я... Азарарни ина, «кьил кьуна ацукьдай кьван» гзаф авач латьайтIа, зун ягъалмиш жедач.

За инал куьтягьзава. За, ччан вах, ви экв авай пелез теменар гузва!

Ви стха Антон».

Чар кхьей азарлу руш гуьзлемишиз, и юкъуз Ефимов санихъни фенач. МичIи жедалди ам духтурханада акъвазна, амма руш атанач, я адан гьалдикай дугьри хабар гъайидини хьанач.

Доктор кIвализ хъфизвай рекье хиялри тухвана: «луьре ваз, Жават, камаллувилин экв куькIуьриз кIан хьана, дуст... Вун гьикI хьана бес? Белки вун са заваллу ругьаниди, я буьндуьгуьр къариди, я келлегуьз «жерягьди» кисарна жеди... Авам инсанрин чпин уьмуьр незвай нахайриз, къузгъунриз, мурдар куквариз ихтибар авунва... Авамвал, авамвал... Халкьарин душман вун я, вун я, залум! Са эквни къалур тавуна, вуна гьикьван гуьзел ччанар пучарзаватIа заз хабар ава!.. » у"

РаIгь акьунвай Ефимов ягъайди хьиз кухунна уях хьана. Ада вичиз акур ахвар рикIел хкана. Ам ахварай агъур азарлудан кьилихъ галай. Вилер вичин вилера атIумна килигзавай, уьмуьрдихъ умуд амачир азарлудан: «Авуввв! Авуввв! » — ван къвез япара гьатна, рикI дарих хьана, доктор ахварикай уях хьанвай кьван. Антон, гьеле месел аламаз, мад адан япара яргъалай хьиз, агьузардаллай азарлудан ван гьатна. Антон пенжердиз. килигна. Гьар пад секин я. Док» торди: «Зи япара агъур азарлудан ван ава, и ван гьинихъай къвезва? » — лагьана, вичи вичивай фикирдай хабар кьуна. Гьа и легьзеда рекIинихъай хьиз: Авуввв!.. Авуввв!.. » — ванер тикрар хьана.

«Аквар гьаларай, и агьузардаллайди заз чар кхьенвай кесиб. руш я, бейнивандиз гзаф тIазва жеди, гьавиляй акъвазиз тахьана, ингье, ам зи рекIинихъ атанва» — фикирна, доктор гадар хьана къарагьна. Тадиз парталар алукГна, ам айвандал фена. Антон рикIик гьалаба кваз гьарнихъ, гьеле айвандин кIаник патазни килигна. Ахпа ам кIвалерин вилик квай къацу I хьиз, акъвазнавай багъдиз эвичIна. Ада цуквал I. на, гьар патал вилер алаз, «азарлудан ванциз»; ша. Инани акур затIни хьанач, амма са арадилай: 1С авай касдин ван», Антоназ мад вичин айванди.. ПI атана. Доктор элкъвена хтана, амма айвандал касIII алач. Мягьтел хьана амайла, адаз чIередал кьве шф алайди акуна. Абурукай сада—эркекда, вичиз «яр. ьунвай» муькуь лифрез тавазвилер ийизва кьван. Ада пчин кIанидан вилик элкъвей кьуьл ийизва, араара ардан, иллаки, туьтуьх дакIурна «Авуввв!.. » — ийиз I. ичин къариба, гьамиша перишан мани лугьузва кьван. \Антон хейлин вахтунда ашукьалмашукь хьанвай лифёриз килигна, ада и гуьзел къушариз яб гана. Ахварикай уях жеавай легьзеда, вичин япара лифрен «манидин» ван гьатайди доктордиз чир хьана. И ванер азарлудан агьузардиз ухшамиш я. Гьавиляй абурукай Антоназ, вичин мефтеда гьахьна акъвазнавай: кефсуз, заваллу инсанрин азабдин. нагъра туькIуьрна. Азарлуйрикай фикир авун «умаз, алатай юкъуз рекIинин кьулухъ акур рушан дертлу рикI къалурай чIулав вилер доктордин вилик акъвазна.; «3авай вуч жедатIани вири, вири ийида, ччан руш... За ваз куьмекда... » — и суткада докторди гзаф сеферра и фикир тикрар авуна. Ефимоваз тIебиатдин гуьзелвал хьиз, ада ччан гъанвай цуьквер, ттарар, гьайванар, виридан неси хьанвай инсанар сергьят авачир кьван масан я. Пакаман рагъ, дагъларин шавгьар, экуь тир марфар, ятаринни нуькIверин манияр, инра авай руьгь ашкъигьавалу ийидай атирар гзаф хуш я. Гьавиляй, адет хьанвайвал, ам гьар пакамахъ хьиз, багъдиз экъечIна. Ина бегьем дем ава. Багъдин кIанихъ галай цлаиай, жергеда аваз гьар патахъ хилер аладарна, гумрагьдиз давал хкаж хьанвай зурба «Ширван пIинияр» алай ттарар, яруни жегьридин вагьанар арушнавай хьиз, зериф емишри безетмишнава. И гуьзел ттарарин хилера гагь санлай, гагь масанлай, чпин хъитш, къиаилдин ранг алай цIакулар къалуриз палипилаври лув " гузва.

Пакаман и вахтунда багъда авай ттарар, гьеле, |кьилер цавун аршдиз хкажнавай далкъавахарни зер|)ени юзазвач. Ина, са къерехдивай гвай архунай авахь на физвай цин ванер, нуькIерин манияр, чIижерин «жуввв.. » къачуна, ттарарал акьалтнавай ванер вир; какахьна, гуьзел са симфония яратмишнава. Гьавадин михьивили, адан атирлувили, иллаки, ина «ъвердава гужлу жезвай ширин ва рикIиз хуш ванери доктор бегьем сует авуна. Адахъ, исятда вич ацукьнавай чарпайдал ксана тух жедалди ахварардай гьевес ава. Гьайиф! Къуллугъдал фена кIанда.

«Къуллугъдал атайла, гьилле авун — итимдин усалвал я... » — фикирна, Ефимов багьдин деминай экъечIна.

Алатай варцара вичиз акунвай хуьруьн инсанар, шикилар, вацIар, рекьер, дагълар рикIел хкана, докторди ван акъудна хьиз лагьана!

— Ахцегь — им гъвечIи Тифлис — масан ери я!

IIкьил

12 3 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒