Ақын және халық

Ақ ын ә рдайым халық тан қ ол ү збейді. Оның ә шкерелейтіні де халық басындағ ы кемшілік, мақ тан тұ тары да халық тық қ азына. Ә р кезең де жазылғ ан «Бай мен қ онақ », «Партия адамы», «Ей, кө п халық, кө п халық », «Ө кінішті ө мір», «Қ азақ », «Насихат», «Тағ ы сорлы қ азақ », «Қ ош! », «Қ ош, жұ ртым» тә різді ө лең дерінде ұ лтының басындағ ы халді шыншылдық пен бейнелеп береді. Ақ ыл мысалдары нанымды. Оларда сол кө зең нің тарихи дамуына тә н ерекшеліктер белгі береді. «Қ ош, жұ ртым» атты ө лең інде кә рілік кезең іне аяқ басқ ан лирикалық кейіпкер - ақ ынның ө зі халқ ының ө ткен ө міріне кө з жібереді, бү гініне ү ң іледі. Бү гінде патша тақ тан қ ұ лағ ан, қ азақ даласына айрық ша бір сә уленің нү ры шашыла бастағ андай. Асарын асап, жасарын жасағ ан ақ ын қ уана тұ рып ө зіне «ендігі мақ сатың не? » деген сауал қ ояды да, соғ ан жауап іздейді. Ө лең де оптимизм бар. Ақ ын мұ нда жақ сылық ты кө п кө ргенін, патшаның тақ тан қ ұ лағ анын айтады. Халқ ының болашақ та тә уелсіз ө мір сү ретініне ү міттенеді. Алайда ақ ында алаң даушылық та бар. Ендігі жерде халқ ының бойындағ ы кү ндестік, мақ таншақ тық сияқ ты қ асиеттердің жойылуы қ ажет екенін алғ атартады. Ә кінішке орай, бұ л қ асиеттер ә лі де болса аяқ қ а тұ сау болып отырғ анына кү йзеледі. Қ андай ә леуметтік кеселді болсын ол уақ ыт ағ ымынан туғ ан, міндетті тү рде тү зетуге болатын кемшілік деп біледі. Ө зінің осы бағ ыттағ ы ө лең дерінде ақ ын сол кө зең дегі қ оғ амдық психологияны дә лме-дә л бере біледі. Халық ойына қ озғ ау салу бағ ытындағ ы ақ ынның арқ алайтын жү гін де салмақ тай отырады. Қ оғ амдағ ы ә леуметтік тең сіздік ең алдымен ақ ынның жанарына шалынса керек. «Бай мен қ онақ » ө лең інде қ азақ тұ рмысынан алынғ ан шағ ын сюжет баяндалады. Бай ү йіне келген қ онақ пен ү й иесі арасындағ ы диалог сол дә уірдегі қ азақ аулының психологиясын, этикасы мен эстетикасын, тұ рмыстық ерекшеліктерін, рухани тү сінігінің дең гейін сипаттап береді. Мұ нда да Абай жырлағ ан тоғ ышар кейіпкерлер бар. «Тамағ ы тоқ тық, жұ мысы жоқ тық » адам баласын қ алай аздыратынын ұ лы Абай қ андай шебер айтып кеткен болса, Шә кә рімнің мұ ндағ ы кейіпкерлері де алдында асы бар, істер ісі жоқ, тойғ анына мә з, бірін-бірі кемсітуге қ ұ мар мү гедек жандар. Шә кә рім айналасында болып жатқ ан қ ұ былыстар мен оқ иғ аларғ а ә рдайым сергек қ арады. Ақ ынның азаматтық сергек ү ні ә сіресе 1917 жылғ ы тө ң кeрістер кө зінде айқ ын естілді. Патша тақ тан қ ұ латылғ ан сә тте «Бостандық таң ы атты», «Бостандық туы жарқ ырап» деп қ уана ө лең жазды. Бір қ арағ анда ұ ран іспетті кө рінетін бұ л ө лең дерде жалаң қ уаныш, лепірген сезім ғ ана емес, ақ ынның лирикасына тә н терең философиялық ой бар. Ә дегеннен-ақ, ақ ын мына болып отырғ ан жаң алық тан ө зінше ой тү йеді. Қ уана тұ рып, ол халқ ының бұ дан былайғ ы ө міріне ой жібереді. Ендігі заман ең бек адамынікі болу керектігін айтады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒