2.3 Физика сабақтарына қойылатын талаптар

Сұ лба 4.

Жаң а білімді, іскерлікті қ алыптасытру

Оқ ушыларда бар білімді, іскерлікті анық тау

Ү йге тапсырма беру

Жаң а білімді, іскерлікті қ олдану

1. Оқ ушылардың бұ рынғ ы білімдері мен іскерліктерін ө зектендіру - оқ ушылардың білетін білімдерін еске тү сірулерін, олардың танымдық іс-ә рекеттерін туғ ызып, жаң а білімді мең геруге ынталандырып отырудыкө здейді.

2. Оқ ушыларда жаң а білімді іскерлікті қ алыптасытру-жаң а материалды мең герту сабағ ының басты кезең і болып табылады. Жаң а білімді қ алыптастырудың ә дістемесі оқ ушыларда қ алып- тастырылуғ а тиісті білім элементтерінің логикалық жү йесін берудің ә дістерін, оқ ыту ә дісі мен қ ұ ралдарын, оқ ыту ү дерісін ұ йымдастырудың формаларын анық таудыкө здейді.

3. Жаң а білімді, іскрлікті қ олдану – оқ ытудың ә ртү рлі дидак- тикалық қ ұ ралдарын қ олданып, сабақ тың кез-келген кезең інде жаң а берілген материалды қ айталап бекітуді кө здейді. Сабақ тың бұ л кезең інде білімді немесе практикалық іскерлікті қ олдану білігіқ алыптастырылады.

4. Ү й тапсырмасы-физика сабағ ының міндетті компаненті. Физиканы оқ ып мең геру оқ ушылардың ү й тапсырмасын орындамай жү зеге асуы мү мкін емес. Ү й тапсырмасын ү немі сабақ тың аяғ ында беру міндетті емес. Оны сабақ тың басында немесе жаң а материалды қ арастырғ аннан кейін деберуге болады. Сабақ кезең дерін мұ ғ алім ә ртү рліфакторларғ а(сабақ мақ саттары, оқ у материалының мазмұ ны, оқ ушылардың ақ ыл-ой дамуының дең гейі жә не т. б. ) байланысты жоспарлап ұ йымдастырады.

«Ө зектендіру» сө зінің мағ ынасы білімді ө зекті ету керектігін, берілген сабақ қ а қ ажетті екендігін білдіреді. Білімді ө зектендіру оқ ушының сабақ қ а психологиялық дайындығ ын болжамдап, мең герілетін тақ ырыпқ а қ ызығ ушылық ты туғ ызу, эмоционалды дайындау. Бұ л кезең де мұ ғ алім сыныптың дайындығ ының дә режесін жә не жекелеген оқ ушылардың жаң а материалды қ абылдауғ а ә зірлігін тексереді.

Сабақ тың ең тиімді кезең і, оқ ушылардың жұ мыс істеу қ абілеті мен белсенділігі жоғ ары болатын кезең, сабақ тың бастапқ ы 20-30 минуты. Сондық тан оқ ушылардағ ы бар білімді ө зектендіру кезең ін 5-10 минуттан асырмай фронтальды сұ рағ ан дұ рыс. Ауызша сұ рау оқ ушылардың физикалық тілдерінің дамуына да ә сер етеді.

Жеке немесе франтальды сұ рауды мұ ғ алім ә р тү рлі ә дістерді жә не ә р тү рлі қ ұ ралдарды қ олданып, ұ йымдастырып ө ткізеді. Кең тарағ ан ә діс оқ улық пен жұ мыс (мә тінмен, анық тамалық мате- риалдармен, тапсырмалар мен сұ рақ тар, графиктер мен суреттер), ү лестірмелі дидактикалық материалдармен жұ мыс жә не т. б. Оқ ушылардың білімдерін ө зектендірудің бір ә дісі – физикалық есептерді шығ ару. Есептерге талдау жасау барысында мұ ғ алім оқ ушылардың білімді мең геру дең гейін жә не олардың жаң а материалды қ абылдауғ а ә зірлігін тексереді. Кейбір мұ ғ алімдер сабақ тың бұ л кезең інде қ ысқ а уақ ытты практикалық жұ мыстарды орындату арқ ылы оқ ушылардың қ ажетті білімдерін еске тү сіртіп, жаң а білімді беруге ә зірлейді.

Жаң а материалды игерту сабағ ы қ ұ рылымның екінші компаненті-оқ ушыларда жаң а білімдер мен іскеліктерді қ алып- тастыру. Бұ л сабақ тың маң ызды кезең і болып табылады. Бұ л кезең оқ ушылардан ү лкен ақ ыл-ой қ ызметін талап етеді. Олар жаң а материалды қ абылдап, оны ұ ғ ынып, білімнің жекелегенэлементтері арасындағ ы ө зара байланыс пен логикасын кө ріп, мұ ғ алім кө рсеткен тә жірибелердің ролін тү сінулері қ ажет.

Мұ алімнің жаң а материалды берудегі қ олданғ ан ә дістеріне байланысты оқ ушылар ө з бетімен ізденуге, шығ армашылық проблемаларды шешуге қ атысады.

Ең алдымен, мұ ғ алім оқ ушылардың қ абылдауғ а тиісті білімнің элементтерін анық тайды. Бұ лар фактілер, ұ ғ ымдар, физикалық шамалар, заң дар, іс-ә рекеттің жү зеге асу жолдары жә не т. б. Жаң а білім элементтерін енгізу ү шін тү сіндіру процесінде кө рсетілімдік тә жірибелер, математикалық аппарат, тарихи анық тамалар қ олданылады. Оқ ушылар оқ у материалының басты білім элементтерін айыра білу ү шін сабақ тың қ ұ рылымы нақ ты, белгілі бір жү йеде қ ұ рылуы керек. Оқ у материалының логикасы мен қ ұ рылымын анық тап жасау мұ ғ алімнің сабақ қ а дайындық жұ мысындағ ы екінші қ адамы.

Мұ ғ алімнің келесі міндеті-жаң адан оқ ытылатын материал- дың кө рнекілік бейнесін жасау. Тә жірибе кө рсеткендей кейде 7-8-сынып оқ ушыларының дә птерлерінде сабақ ө ткен кү ннің жады мен тақ ырыптан басқ а ештең е болмайды. Оқ улық тағ ы тақ ырып мә тініндегі анық тамаларды жаздырудың қ ажеттігі жоқ. Оқ у материалының мазмұ ны сұ лбалар мен кестелер арқ ылы берілсе, онда ол оқ у материалдың кө рнекілік бейнесін кө рсетеді. Мұ ғ алімнің тақ тағ а жазғ ан оқ у материалының бейнесін оқ ушылар дә птерлеріне жазуғ а тиісті. Осылайша, кө рнекілік бейнелерді пайдалану оқ ушылардың материалды тү сінуіне, білім элементтері арасындағ ы логикалық байланысты кө руге, еске сақ тауғ а мү мкіндік береді. Мысалы: «Заттың қ ұ рлысы» тақ ырыбын қ арастырғ анда оқ ушылар заттар ұ сақ бө лшектерден тұ ратындығ ы туралы білім элементін саналы тү рде мең геруі ү шін ә уелі ә р тү рлі кү йдегі денелердің кө лемдерінің ө згеруін кө рсететін тә жірибелерді (шар, сұ йық тың кө лемінің ұ лғ аюы, газдың кө лемінің ұ лғ аюы)кө рсетіп, оларды талдағ аннан кейін беріп тұ рғ ан білімді сұ лба арқ ылы кө рсетугеболады:

Сұ лба 5.

Қ атты дене

Денелердің кө лемдері ө згеруі мү мкін

Газ

Сұ йық

болжам

Барлық заттар араларында бос кең істігі бар ұ сақ бө лшектерден тұ рады

Сонымен сабақ тың «кө рнекілік бейнесін» қ олдану оқ у материалын кө рнекті жә не тү сінікті етеді.

Жаң а материалды игеру сабағ ы қ ұ рылымының ү шінші компаненті-іскерліктер мен дағ дыларды қ алыптастыру. Бұ л кезең де мұ ғ алім қ арастырылғ ан оқ у материалын қ орытындылап, оқ ушыларды оқ улық мә тінімен жұ мыстандырып, сандық жә не сапалық есептерді шығ артып, қ ысқ а уақ ыттық практикалық жұ мыстар жә не т. б. ұ йымдастырады. Сабақ тың бұ л кезең інде қ андай ә дістер мен оқ ыту қ ұ ралдарын қ олдануы мұ ғ алімнің шеберлігіне байланысты.

Жаң а білімді қ алыптастыру сабағ ының тө ртінші қ ұ рамдас бө лімі-ү й тапсырмасын беру. Ү й тапсырмасы, оқ ушының ө з бетімен жұ мысы - оқ у-тә рбие процесінің қ ажетті бө лігі. Ү й тапсырмасын орындау оқ ушыларда жалпы оқ у іскерліктерін қ алыптастырып, жауапкершіліке, табандылық қ а, уақ ытын жә не ө зінің іс-ірекеттерін дұ рыс жоспарлауғ а тә рбиелейді. Мұ ғ алім ү й тапсырмаларының кө лемін ғ ана анық тамай, сипатын да ойлас- тырғ ан жө н. Ү й тапсырмасын бергенде оқ ушылардың қ ызығ ушы- лық тары мен олардың жеке бастарының ерекшеліктерін ескеру керек. Ү й тапсырмаларын жоспарлауда мұ ғ алім ескеруге тиісті:

ü оқ ушылардың ү й тапсырмасын орындаудағ ы іс-ә рекетінің тү рі мен сипатына сә йкес ә р тү рлі болуыкерек;

ü ү й тапсырмасы мү мкіндігінше саралануыкерек;

ü Ү й тапсырмасының орындалынуы міндетті тү рде тексерілуі(ә р тү рлі ә дістердіқ олданып)керек.

Сонымен ү йге берілетін тапсырманы жоспарлап, дайындап, ә зірлеу -физика сабағ ының қ ұ рамдас бө лігі.

Ү й тапсырмасын ә р тү рлі тү рде беруге болады. Мысалы: жаң а білімді қ алыптастыру сабағ ында ү йге берілетін тапсырма оқ улық тағ ы параграф мә тінімен жұ мыс істеу болады. Оқ ушыларғ а ү йге мынадай параграф беріледі демей мұ ғ алім сол мә тінмен жұ мыс ітеудің жоспарын бергені дұ рыс. Яғ ни:

ü параграфтағ ы мә тіннің жоспарынқ ұ ру;

ü қ ұ рғ ан жоспар бойынша мә тінді айтып беру(физикалық шама, ұ ғ ым, заң туралы);

ü параграф мә тініндегі ең басты ұ ғ ымды анық тап, айту;

ü анық тама, формула, қ орытындыныжаттау;

ü тақ ырып бойынша жолдастарың а қ оятын сұ рақ тардыә зірлеу;

ü оқ у материалының қ ұ рылымдық жү йесін кө рсететін сұ лбаныжасау;

ü мә тінде кө рсеткен жағ даяттарғ а сә йкес немесе формуланы қ олдануғ а есептерқ ұ растыру.

Кө рсетілген тапсырмаларды беру сынып оқ ушыларының білім дең гейлеріне, танымдылық белсенділігіне, жас ерекшелік- теріне, табандылық тарына жә не т. б. байланысты. Мә тінмен жұ мыс істеудің негізі тапсырмалардың ә р тү рлі болуы. Ә р тү рлі тапсырмалар оқ ушылардың қ ызығ ушылығ ын тудырып, ө з беттерімен ең бектенугебаулиды.

Физикадан жаң а білімді қ алыптастыру тү сіндірмелі- иллюстративтік ә дістен басқ а да ә дістерді қ олдану арқ ылы (есеп шығ ару, зертханалық жұ мыстарды орындату) жү зеге асырылуы мү мкін. Мысалы: механикалық энергияның сақ талу жә не тү рлену заң ын беруді мынадай: 10м/с жылдамдық пен вертикаль жоғ ары лақ тырылғ ан тастың лақ тырылғ ан жердегі жә не максималь кө терілу биіктігіндегі энргиясын анық тап, салыстырың ыз-деген есепті шығ артып, нә тижесін талдатудың негізінде заң дылық ты беруге болады. Тап осындай ә діспен «салмақ сыздық », «асқ ын салмақ » ұ ғ ымдарын беруге болады. Ол ү шін лифтының еденінде тұ рғ ан дененің салмағ ын ү ш жағ дайғ а байланысты: а) лифт бір қ алыпты қ озғ алса; б) лифт бір қ алыпты ү демелі қ озғ алса (а< 0, а> 0); анық татып, нә тижесін салыстыртып, қ андай жаң дайда дененің салмағ ы ауырлық кү шіне тең болатынын, қ андай жаң дайда дененің салмағ ы ауырлық кү шінен артық немесе кем болатынын, қ андай жаң дайда дененің салмағ ы нө лге тең болатынын оқ ушылардың ө здеріне дә лелдетіп, «салмақ сыздық », «асқ ын салмақ » ұ ғ ымдарын беруге болады.

Білімді қ орытындылап жү йеге келтіру сабағ ы.

Физикалық білімді қ орытындылап, қ айталап бір жү йеге келтіру сабағ ы тақ ырыпты немесе тарауды игерудің соң ында ұ йымдастырылады. Мақ саты оқ ушылардың белгілі бір тақ ырып немесе тарау бойынша білімдерін қ орытындылау. Бұ л сабақ тарда оқ ушылар қ арастырылғ ан тақ ырып немесе тарау бойыншабілімэлементтерін тұ тас, бір-бірімен логикалық байланыстағ ы жү йе тү рінде кө рулері керек. Физикалық білімді бір жү йеге келтіріп қ айталау оқ ушылардың таным процесінің логикасы мен білім ә діснамасын кө ріп тү сінуге ә сер етеді. Бұ л сабақ тың тағ ы бір ерекшелігі бұ рыннан мең герілген оқ ушылардың білімдерін терең дете тү седі.

Білімді қ айталап еске тү сіру ә р типті сабақ тарда тақ ырыпты қ арастырудың кез-келген кезең дерінде жү зеге асыруғ а болады. Физикалық білімді қ орытындылап бір жү йеге келтіру сабағ ын ұ йымдастырып ө ткізу ә дістемесі оның негізінде не жатыр соғ ан байланысты (ұ ғ ымдыр заң дар, теориялар, ә лемнің жекелеген физикалық бейнесі дең гейінде).

Мысалы: Нысанмен болатын қ ұ былыстардың ортақ немесе ерекше белгілірі негізінде «Кинематика» тарауын қ айталауды мына сұ лба арқ ылы кө рсетуге болады:

Тү зу сызық ты

Қ исық сызық ты

Кезкелген пішінді

Шең бер бойымен

бірқ алыпты

Бірқ алыпты айнымалы

Жылдамдық тың ө згеру сипатына байланысты

Траекторияның тү ріне байланысты

Механикалық қ озғ алыс

Траекторияның тү ріне байланысты

Жылдамдық тың ө згеру сипатына байланысты

Тү зу сызық ты

Қ исық сызық ты

Сұ лба 6.

Оқ ушылардың білімдерін бір жү йеге келтіру физикалық шамалар негізінде жү йелендіруге болады. Мысалы:

Кесте 2.

Физи- калық шама- ның аты	Шама- ның белгіле- нуі	Шаманың физикалық мағ ынасы	Ө лшем бірлігі	Ө лшеу тә сілі, ө лшеу қ ұ ралы	Бұ л қ андай шама: салыстырма лынемесе инвариантты
масса	m	Дененің қ асиеті инертілік пен гравитация- ның ө лшеміболып табылады	кг	Рычагты таразы	инвариантты
кү ш	F	Ө зара ә серлесу оның ө лшеміболып табылады	Н	Динамо- метр	инвариантты
ылдам- дық		Уақ ыт бірлігіндегі жү рген жолы	м/с²	Спидо- метр	салыстырмалы

Оқ ушылардың білімдерін қ орытындылап бір жү йеге келтіру сабақ тарын ә р тү рлі ә дістерді қ олданып, ұ йымдастырып ө ткі- зіуге болады. Дә ріс тү рінде ө ткізуге болады, бірақ бұ л ә діспен ө ткізілетін сабақ та оқ ушылардың танымдылық белсенділігі жоғ ары болмайды. Оқ ушылардың танымдылық белсенділігі жоғ ары дең гейде болу ү шін интер белсенді ә дісті қ олданғ ан тиімді. Бұ л ә дісте мұ ғ алім мен оқ ушылардың бірігіп ә ң гімелесіп талдау нә тижесінде білімді қ орытындылаушы сұ лбалар сызылып, кестелер толтырылады. Білімді қ орытындылап бір жү йеге келтіру сабақ тарын семинар тү рінде ө ткізу де тиімді. Бұ л сабақ тар ү шін оқ ушылар ө з беттерімен қ осымша ә дебиеттерден материалдар алып, ә зірленіп, сабақ та ө здері жинақ тағ ан мә ліметтерін айтып, пікір бө ліседі

Ғ ылыми фактлар негізінде «Электродинамика» тарауындағ ы фундаментальді тә жірибелер жө ніндегі оқ ушылардың білімдерін қ айталап жү йеге келтіруді мына кестені толтыру арқ ылы жү зеге асыруғ а болады:

Кесте 3.

Тә жірибенің аты	Жыл	Тә жірибенің мақ саты	Нә тижесі
Кулон тә жірибесі		Элетрлік зарядтардың ө зара ә серлесуін зерттеу	Кулон заң ы
Эрстед тә жірибесі		Электрлік жә не магниттік қ ұ былыстардың ө зара байланысын зерттеу	Электр ө рісінің магниттік тілшеге ә сері
Ампер тә жірибесі		Тогы бар ө ткізгіштер- дің ө зара ә серін зерттеу	Ампер заң ы
Фарадей тә жірибесі		Электрлік жә не Магниттікқ ұ былыстардың ө зара байланысын зерттеу	Элекромагниттік индукция қ ұ былысы жә неоның заң ы

Физикалық қ ұ былыс жә не оны сипаттайтын ұ ғ ымдар негізінде оқ ушылардың білімдерін бір жү йеге келтіруді «Ішкі энергияны ө згеру тә сілдері» тақ ырыбы арқ ылы кө рсетугеболады:

Дененің ішкі энергиясының ө згертудің тә сілдері

Сұ лба 7.

Жылу алмасу

жұ мыс

Жылу ө ткізгіштік

конвекция

Сә уле шығ ару

Физикалық теория негізіндегі білімді қ орытындылап- қ айталау сабақ тарында оқ ушылар физикалық теорияның қ ұ рылымын, таным процесінің циклын кө ріп, танып біледі. Мысалы, «МКТ» тарауын қ орытындылауды мына кестені оқ ушыларғ а толтырып жаздырту арқ ылы физикалық теорияның қ ұ рылымын, таным процесінің циклын кө рсетуге болады:

Кесте 3.

Фактылар	Болжамдар	Теориялық салдарлар	Эксперимент
1. Оң ай сығ ылады; 2. Берілген кө лемді тү гелімен алады; 3. Тұ рғ ан ыдыстың қ абырғ асына қ ысым тү сіреді; 4. Диффузия; 5. Броундық қ озғ алыс.	Идеал газ (m₀, υ, Р, Т, п, Ē т. б. ) Р=-nm₀υ 2 кв. орт. Р=nkT	PV=vRT T=const PV=const Бойль-Мариотт заң ы P=const V-T Гей-Люссак заң ы V=const P-T Шарль заң ы	1. Газ заң дарының дұ рыстығ ын дә лелдейтін тә жірибелер

Жалпы орта білім беретін мектептерде оқ ытуды ұ йымдастырудың бір тү рі экскурсия сабақ тары. 90-жылдарғ а дейін экскурсиялар бағ дарламағ а енгізіліп, міндетті тү рде ө ткізілуге тиісті болатын. Оғ ан ә дейі уақ ыт бө лінетін. Қ азіргі кезде қ олданылып жү рген альтернативті варианттағ ы бағ дарламаларда оқ у экскурсияларын ө ткізуге қ атаң талап қ ойылмағ ан. Экскурсия сабақ тарында оқ ушылар теорияның практикада қ олданылуын кө реді. Сондық танда физикалық білімді қ алыптастыруда бұ л сабақ тардың орыны бө лек. Экскурсия сабақ тарын ұ йымдастырып ө ткізу 4 кезең нен тұ рады: 1) Экскурсияны жоспарлау, 2) Экс- курсияғ а ә зірлік, 3) Экскурсияны ө ткізу, 4) Экскурсия нә тижесін қ орытындылау.

Мұ ғ алім экскурсияны жоспарлағ анда оны ө ткізу уақ ыты мен орнын анық тап, экскурсияғ а алып баратын мекемемен келісіп, мектеп ә кімшілігінен рұ хсат алуы керек. Осы кезең де оқ ушы- ларды экскусияның мақ сатымен, олардың алдарында тұ рғ ан міндеттермен, экскурсияғ а барғ анда неге кө ң іл аудару керектігін, экскурсия нә тижесі бойынша есепті қ андай тү рде дайындау керек екендігімен, қ ауіпсіздік ережесімен таныстырады.

Экскурсияғ а барғ анда мұ ғ алім оқ ушылардың денсаулығ ы мен ө мір қ ауіпсіздігі ү шін жауапты. Сондық тан экскурсия кезінде оқ ушыларды бақ ылап, олардың қ ауіпсіздік ережесін сақ тауын қ адағ алаукерек.

Экскурсия нә тижесін қ орытындылау барысында оқ ушылар ө здеренің кө ріп бақ ылағ андарын бір жү йеге келтіріп, физикалық білімдерімен байланыстырып, есеп береді.

2. 3 Физика сабақ тарына қ ойылатын талаптар

Сабақ тың қ ұ рылымына қ ойылатын талаптарда сабақ тың дидактикалық жә не тә рбиелік мақ саты, білім жү йесіндегі оның мә нін дұ рыс анық тау қ ажеттігі туралы айтылады. Физика сабағ ы талапқ а сай ө туі ү шін:

1) сабақ тың типін анық тап, оның қ ұ рылымын (сабақ тың барлық кезең дері бір-бірімен ө зара байланыста болу) ойластырып жә не негіздеукерек;

2) ә рбір сабақ ты алдың ғ ы жә не келесі сабақ тармен байланыстырукерек;

3) жаң а материалды оқ ытудың ың ғ айлы ә дістемелер ү йлесімін таң дап алып, қ олданукерек;

4) оқ ушылардың білімдерін жү йелі жә не ә р тү рлі бақ ылауды қ амтамасыз ету. Сабақ та оқ ушылардың білімін бақ ылау ә дісте-месін (ауызша жедел сұ рақ -жауап, тақ таның алдында сұ рау, физикалық диктант, т. б) жә не ү й тапсырмасын тексеру ә дістерін жетілдіру (мұ ғ алімнің дә птерлерді тексеру, оқ ушылардың бір-бірінің есептерін тексеруі, тақ таның алдында есептер шығ ару жә не т. б)керек;

5) оқ ылғ ан материалды қ айталау жә не пысық тау жү йесін ойластырукерек;

6) ә ірбір сабақ тың жалғ асы жә не келесі сабақ қ а дайындық болатындай, ү йге берілетін тапсырманың кө лемі анық тап, оның жоспарғ а сә йкес уақ ытында берілуі, тү сінікті болуы жә не оқ ушылардың жеке мү мкіндігі ескерілуі, яғ ни ү й тапсырмасын оқ ушылардың дайындық тарына қ арай қ иындық дең гейі бойынша дифференциалдауқ ажет.

Мұ ғ алім сабақ тың ө ту барысын ойлап, оғ ан жақ сы дайындалса ғ ана сабақ сә тті ө теді.

Сабақ ты дайындау мен ұ йымдастыруғ а қ ойылатын талаптар.

1) Сабақ та оқ ушылардың денсаулығ ын қ орғ ауды қ амтамасыз ету (қ ауіпсіздік техникасын, ең бек гигиенасын, бө лменің таза-лығ ын, жарық тану нормасын сақ тау)керек.

2) Ә рбір сабақ қ а дайындық ты берілген тақ ырыптағ ы сабақ -тарды жү йелі жоспарлаудан (алдын ала сабақ қ а оқ у материалын таң дап алу қ ажет, оны сабақ қ а қ олдануғ а болатындай кө лемін жә не кү рделілігін анық тау, сол сияқ ты қ алғ ан жұ мыс тү рлерін белгілеуден) бастаукерек.

3) Ә рбір сабақ қ а дер кезінде демонстрациалық жә не дидак-тикалық материалдарды, техникалық оқ у қ ұ ралдарын дайындаукерек.

4) Барлық сабақ тар жү йесінде сабақ типінің ә р тү рлілігін қ амтамасыз етукерек.

5) Оқ ушылардың білімінің кө п бө лігін мұ ғ алімнің басшылығ ымен, бірақ ө з бетінше алуына мү мкіндік жасаукерек.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 567 8 9 10 Следующая ⇒