2-бөлім. Жұмыскерлермен еңбекақы төлеу бойынша есеп айырысудың есебі.

2-бө лім. Жұ мыскерлермен ең бекақ ы тө леу бойынша есеп айырысудың есебі.

2. 1 Жұ мыскерлердің қ ұ рамы мен жұ мыс уақ ытының eceбi.

Ең бек ө німділігінің ө суіне жә не ө німнің ө зіндік қ ұ нын тө мендетіп оның сапасын арттыруғ а ең бек тә ртібін нығ айтуғ а ең бекақ ы есебі біршама септігін тигізеді. Кә сіпорынның шаруашылық қ ызметі процесінде қ ызметкерлер жұ мысқ а қ абылданып жә не жұ мыстан босатылып жатады, олардың саны ө згеріп отырады, жұ мыс бабына қ арай ауыстырулар болып тұ рады. “САДУ” баспаханасында қ ызметкерлер қ ұ рамының есебін кадрлар бө лімі жү ргізеді. Олар бү кіл кә сіпорындағ ы оның қ ұ рылымдық бө лімшелеріндегі қ ызметкерлердің саны мен ө згеру себептері, жынысы, жас мө лшері категориялары, кә сіптері, қ ызмет орындары, мамандық тары, біліктілігі, жұ мыс стажы, білім жә не басқ а белгілері бойынша қ ызметкерлер қ ұ рамы туралы деректер алуды қ амтамасыз етеді. Кә сіпорындағ ы қ ызмет атқ аратын адамдардың жалпы саны олардың тізімдегі саны деп аталады.

Жұ мысқ а қ андай мерзімге қ абылдағ анына қ арай қ ызметкерлер тұ рақ ты, уақ ытша жә не маусымдық болып бө лінеді. Жұ мыстың бітер мерзімі кө рсетілмей қ абылданғ андар тұ рақ ты қ ызметкерлерге екі ай мө лшерден белгілі бір мерзімге немесе белгісіз мерзімінен, бірақ екі айдан аспайтын уақ ытқ а сондай-ақ (ауруына, бала тууғ а байланысты алғ ан демалысқ а орай) заң дарғ а сә йкес қ ызмет орны сақ талатын жұ мысы жоқ қ ызметкерлердің мерзімді жұ мысқ а қ абылданғ андар уақ ытша қ ызметкерлерге: маусымдық жұ мыстар істеу кезінде қ абылданғ андар маусымдық қ ызметкерлерге жатады.

Қ ызметкерлердің ө ндірістік шаруашылық қ ызметке қ атысуына қ арай кә сіпорындағ ы қ ызметкерлер: ө ндірістік жә не ө ндірістік емес болып бө лінеді. Ө ндірістік қ ызметкерлерге негізінен ө ндірістік қ ызметпен шұ ғ ылданатын қ ызметкерлерді жатқ ызады. Ө ндірістік емес қ ызметкерлерге тұ рғ ын ү й коммуналдық шаруашылық пен шұ ғ ылданатын кә сіпорынғ а қ атысты мә дени тұ рмыстық жә не оқ у орындарына ең бек ететін қ ызметкерлер кө лік саудадағ ы тағ ы басқ а қ ызметкерлерді жатқ ызады.

Кә сіпорындағ ы қ ызмет істеп жү ргендерді тізімдік жә не тізімдік емес қ ызметкерлер деп бө леді. Тізімдік қ ызметкерлерге кә сіпорынның негізгі қ ызметі бойынша 1 кү ннен артық мерзімге, ал қ ызметінің қ алғ ан тү рлері бойынша кем дегенде 5 кү н мерзімге жұ мысқ а қ абылданғ ан барлық тұ рақ ты маусымдық жә не уақ ытша қ ызметкерлерде енгізеді. Қ ызметкерлер тобы мынадай категорияларғ а бө лінеді: басшылар мамандар жә не осы топқ а жататын басқ а да қ ызметкерлер. Жұ мысшыларды ө ндіріс процесінде қ атысуына қ арай ө нім дайындаумен жұ мыс істеумен жә не қ ызмет кө рсетумен тікелей шұ ғ ылданатын негізгі жұ мысшылар деп жә не негізгі цехтарда қ осалқ ы жұ мыстар атқ аратын немесе қ осалқ ы ө ндірісте жұ мыс істейтін қ осалқ ы жұ мысшылар болып бө лінеді.

Қ ызметке алынғ ан адамғ а табельдік номер беріліп жеке карточкасын ашады. Бұ л жеке карточкада жұ мыс істейтін қ ызметі жалақ ысы, табельдік номері жә не жұ мыстағ ы қ озғ алысы кө рсетіледі. Сонымен қ атар бұ л карточкада ең бек ақ ы бойынша есеп айырысулар да кө рсетіледі. Кә сіпорындағ ы орташа қ ызметкерлердің орташа санын анық тау ү шін олардың кү нделікті сандық есебін жү ргізеді. Ол ү шін қ ызметкерлердің тізімдік санын жұ мысшылардың жұ мысқ а алынғ аны басқ а жұ мысқ ы ауысқ андығ ы, жұ мыстан шығ арылғ аны бұ йрық тар негізінде дә лелденіп отырады.

Есеп беретін кә сіпорынның жұ мысшы қ ызметкерлерін орташа саны сол алдағ ы ә рбір календарлық кү ндегі жұ мысшы қ ызметкерлердің тізімдегі санын қ осып (1-31 кү н аралығ ындағ ы) мейрам немесе жұ мыс істемейтін демалыс кү ндерін қ оса алғ андағ ы қ осынды санды календерлық кү н санына бө лу арқ ылы алынады. Сондай-ақ басқ а жұ мыс істемейтін кү ндердегі қ ызметкерлердің тізімдік саны сол кү ннің алдындағ ы жұ мыс кү ннің мә ліметіне сә йкес алынады.

Қ ызметкерлер мен жұ мысшыларына ең бек ақ ы ә ркімнің білім немесе мамандық дә режесіне қ арай куә ландыратын алғ ашқ ы қ ұ жаттардың бірнеше ү лгісі бар. Олардың қ ай ү лгісін қ андай жағ дайда қ олдану керектігін қ олданылатын ең бек ақ ы тө леудің ү лгісіне қ арай белгіленеді.

Мысалы, жұ мыс уақ ыты бойынша тө ленетін ең бек ақ ыны 03 ү лгідегі «Жұ мыс уақ ытын есептеу» табелі негізінде есептейді. Қ ызметкерлердің категориялар бойынша табельде алфавит бойынша реттік номері, санына қ арай жү ргізіледі. Табельді есептеу бухгалтериясының бухгалтері толтырады. Онда жұ мыс істеушілердің аты-жө ні табельдік номері мамандық қ ызметі кө рсетіледі. Бұ л табельдерде кә сіпорындағ ы ә рбір қ ұ рылымның ө кілдері бойынша қ ызметкерлердің жұ мысқ а келмегені, жұ мыстың тоқ тап қ алғ аны жә не т. б жағ дайларғ а сә йкес тиісті шартты белгілерді қ ою арқ ылы толтырылады. Жұ мысшы қ ызметкерлердің уақ ытша жұ мысқ а жарамай қ алғ андығ ына берілген қ ұ жаттар осы табельге қ осымша тіркеледі. Қ ызметкерлердің демалысқ а шығ уы, уақ ытша жұ мысқ а жарамай қ алғ андығ ы жұ мысқ а себепсіз кешігуі жә не т. б жағ дайлар табедьде тиісті белгілермен кө рсетіледі. Мысалы: Демалыстағ ы қ ызметкерлер ү шін – О, ауырғ ан кү ндері – Б, іс-сапарда болғ ан кү ндері – К, себепсіз жұ мысқ а келмеген кү ндері – П, т. с. сияқ ты белгіленеді.

Жалпы табельді кә сіпорында ең бек ө німділігін анық тап жұ мыс уақ ытын пайдалануды жақ сарту ү шін кә сіпорында кең інен қ олданылады. қ ызметкерлеріне істеген уақ ытына тұ рақ ты жалақ ы тө ленеді. Мұ ндай жағ дайда ә р айдағ ы жұ мыс уақ ытының санына қ арамай жұ мыс уақ ытының санына қ арамай жұ мыс кү ндері толық есептелінсе белгіленген тұ рақ ты жалақ ы толық есептелінеді. Егер жұ мыс кү ндері толық есептелінбесе, белгіленген тұ рақ ты жалақ ы мө лшері сол айдағ ы жұ мыс кү ндерінің жалпы санына бө ліп кү ндік орта табысы анық талады да оны сол айдағ ы істеген жұ мыс кү ндеріне кө бейту арқ ылы есептейді. Істеген уақ ытша мерзімі бойынша тө ленетін жағ дайда ә р қ ызметкердің істеген жұ мыс кү ннің (жұ мыс сағ атына) санына белгіленген кү нді сағ аттық тарифтік тө леу бағ асына кө бейту арқ ылы ең бек ақ ы мө лшері анық талады. Ең бек ақ ы тө леуді есептеуде бекітілген тарифтік ставкаларда (жалақ ыны) ө ндіру нормаларын жұ мыскерді ә ртү рлі категорияларына ең бек ақ ы тө леудің ережелерін басқ а да басшылық қ а немесе нұ сқ ау материалдарды басшылық қ а алу қ ажет.

Жалақ ы – ең бек ү шін оның кү рделілігіне саны емес, сапасына сә йкес тө ленетін сый ақ ы немесе табыс.

Орташа жалақ ы дегеніміз – қ ызметкерлердің ө ткен уақ ыт ішінде алғ ан нақ ты жалақ ысынан есептелген ең бек ақ ы тө лемінің мө лшері деп тү сінеміз. Қ Р-дағ ы ең бек туралы заң да орташа жалақ ы есептеп шығ арудың ә ртү рлі ережелері пайдаланады, сол бойынша мемлекеттік жә не қ оғ амдық міндеттерді орындағ ан уақ ыт ү шін басқ а жұ мысқ а ауысқ ан кезде донорлық міндеттерді орындағ ан уақ ыт ү шін, жұ мыстан шығ арылғ ан кезде жә рдем ақ ы ретінде жұ мыстан амалсыз қ алғ ан уақ ыт ү шін, кезекті жә не қ осымша демалыс уақ ыттары ү шін, пайдаланылмағ ан демалыс ү шін, ө тем ретінде оқ уғ а демалыс уақ ыты ү шін, жұ мысқ а уақ ытша жарамсыздығ ы бойынша жә рдем ақ ы ретінде тө лемдер тө ленеді. Орташа жалақ ыны есептеп шығ арудың негізінде қ ызметкерлер ө зінің негізгі жұ мысын жалғ астырып істеп берген жағ дайда қ анша жалақ ы алатын болса орташа жалақ ыны да сол мө лшерде анық тау мақ саты сақ талады. Ай сайын ө згермейтін тұ рақ ты мерзімдік тө лем алып тұ ратын қ ызметкерлер ү шін орташа жалақ ы белгіленген айлық сол ақ ыдан анық талады. Ең бек тө лем ай сайын ө згеріп тұ ратын қ ызметкерлерге орташа жалақ ы тө ленер айдың алдындағ ы календарлық 12 ай бойынша есептеледі. Ал демалыс ү шін тө ленетін тө лем қ ызметкерлерге (календарлық емес) жұ мыс жылында бір рет беріледі. Демалыс жұ мысқ а қ абылданғ ан кү ннен бастап есептеледі. Қ ызметкер сол кә сіпорында 11 ай ү зіліссіз жұ мыс істегенннен кейін демалыс алуғ а қ ұ қ ылы демалыстың ұ зақ тығ ы жұ мыс істеп жү ргендердің ә ртү рлі категориялар бойынша ұ жымдық шартқ а жә не ережелерге сә йкес белгіленеді. Демалыс тө лемін 12 календарлық айдағ ы жалақ ы есебінен осы кезең ге тиесілі белгіленген ү стемелермен қ осымша ақ ыларды жә не сыйлық тық орташа мө лшерлік ескере отырып тө ленеді.

. 28 календарлық кү ні заң бойынша беріледі.

6 календарлық кү ні ү зіліссіз жұ мыс стажы бұ йрық бойынша беріледі. Сондық тан 34 календарлық кү ні демалыс беріледі.

Айлар
1айда есептелген ең бек ақ ы
Жұ м. Істелген кален. кү н

					жиыны

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒