3.2 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың аудиті

Дұ рыс есептеудің салық тарды толығ ымен жә не уақ ытында тө леудің мә селелерін тексеріс жү ргізе отырып осы саладағ ы ережелерді бұ зу фактілері анық тай отырып аудиторлар салық тө леушілерден салық заң дарының талаптарын жә не салық салу мә селесі жө ніндегі ө з кү шіндегі нұ сқ алардың талаптарын бұ зу салдарларын уақ ытында тү зетуге кө мектеседі сол арқ ыл кә сіпорындар салық органдары тарапынан болатын қ атаң қ аражатын жазадан қ ұ тқ арып қ алады.

Кө п жағ дайда салық салу саласына қ атысты ереже бұ зушылық тар шаруашылық жү ргізуші субъектілердің бухгалтерлерінің жә не басқ а да қ ызметкерлерінің салық заң дарының ө з кү шіндегі ережелерін білмеуінен немесе сол ережеледрді дұ рыс тү сінбеуінен болады. Алайда, заң ды білмеу сол заң ды бұ зушылық қ а байланысты жауапкершіліктен босатпайды. Сол себепті жиі-жиі аудиторларғ а сұ раныс жасау жә не оның тарапынан салық салу мә селелері дә рістерін алу кә сіпорынғ а тек қ ана пайда ә келеді.

Ең бек жә не ең бек ақ ы бойынша есеп айырысудың алғ ашқ ы қ ұ жаттар тексергенде дайындалғ ан жұ мыс есебі ү шін тиісті жерлерде жауапты адамның қ олдары бар болуы, толтыру барысында қ ұ жаттарда тү зетулер, ө шіріп қ айта жазулардың бар жоқ тығ ын анық тау керек. Сонымен қ атар алғ ашқ ы қ ұ жаттарды тө леу ведомостарын тексеру барысында анық тайды.

Жұ мыскерлермен ең бек ақ ы бойынша есеп айырысудың аудиттің тағ ы бір міндетті жалақ ыдан ұ сталымдардың дұ рыстығ ын тексеру болып табылады. Орындау беттері бойынша тек қ ана қ олдағ ы бар беттер немесе жұ мыскерлердің ө зінің арызы бойынша ұ сталады. Жұ мыскерлердің қ ндірген зияны ү шін кә сіпорынның тө рағ асының шешімі бойынша да ұ стайды. Аудитор тексеру қ орытындысында анық тауғ а тиісті:

1. Белгіленген мерзімде алынбағ ан жалақ ы сомалары дер кезінде

депонентте жатқ ызылатындығ ы;

2. Депоненттегі сома тө ленгенннен жә не талап етілмеген депоненттік борыш табыс қ ұ рамының аударылғ андағ ын;

3. Жұ мысты қ осып атқ ару бойынша дұ рыс тө ленгендігі;

4. Еү шіндегі заң актілерінде қ аралғ ан жұ мыс істемеген уақ ыттарына тө лем, жұ мысқ а уақ ытша қ абілетсіздігі бойынша жә рдем ақ ылардың дұ рыс есептелгендігі;

5. Шығ ындардың ең бек ақ ы тө леу бойынша қ орына дұ рыс жатқ ызылмағ андығ ы;

6. Кейбір тө лемдердің ө німнің (жұ мыс қ ызметі) ө зіндік қ ұ нғ а жатқ ызылғ андығ ы;

7. Аналитикалық жә не синтетикалық есеп жү ргізудің жиынтық мә ліметтерінің жә не қ аржылық қ орынытынды есеп формаларын толтырудың дұ рыстығ ы;

8. Ең бек ақ ы қ оры бойынша бухгалтерлік есеп корреспонденцияларының жұ рыс жазылғ андығ ы.

Аудитор ең бек ақ ы бойынша есеп айырысуды тексере отырып ә леуметтік сақ таныдру жә не қ амтамасыз ету бойынша есеп айырысуды тексеруге міндетті. Ә леуметтік сақ тандыру жә не қ амтамасыз ету бойынша есеп айырысудың негізгі міндеті тө лем сомаларының дұ рыс есептелгеніне тиісті сомадағ ы жарналарды дер кезінде аударылғ андығ ын жә не бұ л операциялардың есепте дұ рыс кө рсетіліп қ орытынды есептеу дұ рыс жасалғ анын анық тау.

Жоғ арыда айтылғ андарғ а байланысты аудитор тө мендегілерді тексеру керек.

1. Сақ тандыру полисі жарналарын есептеу ү шін ең бек ақ ы тө леу қ орын дұ рыс анық тау

2. Сақ тандыру жарналарының тарифінің дұ рыс қ олданғ анын

3. Жарналардың дер кезінде жә не толық аударылуын

4. Ә леуметтік сақ тандыру қ орларына тө ленетін жә рдем ақ ылардың зейнетақ ылардың жә не тағ ы басқ аларыдң негізділігін жә не дұ рыстығ ын

5. Жарналарды есептеу жә не оларды аудару операцияларының бухгалтерлік есепте дұ рыс кө рсетілуі

6. Бюджеттен тыс тө лемдер бойынша аналитикалық жә не синтетикалық жазулардың № 10 журнал-ордер жә не Бас кітаптағ ы сә йкестігін

Сақ тандыру жарналарының тү рлері бойынша қ орытынды есеп формаларының дер кезінде дә лелді жә не дұ рыс жасалғ андығ ын жә не оларды сә йкес қ орларғ а дер кезінде тапсыру.

Сонымен қ атар аудитор жұ мыскерлердің кезекті демалыстары бойынша есептелген борыштар 685 жә не 686 шоттар бойынша қ алдық тарын жә не шығ ындар қ озғ алысын тексеру қ ажет. Бұ л шоттар ө ндіріс немесе айналым шығ ындарды жә не тө лемдерді тең дей біркелкі етіп ө ндіру мсақ сатында бектілген тә ртіптерді резерв жасалғ ан сомалар қ озғ алысы туралы ақ параттарды жинақ таушы анық талғ ан.

Бұ л шоттарда мынадай сомалар кө рсетілуі мү мкін:

1. Жұ мыскерлердің алдағ ы демалыс ақ ысын тө леу (ә леуметтік сақ тандыру жә не қ амтамасыз ету) білімді қ оса

2. Жыл сайынғ ы сің ірген ең бек жылдарына ең бек ақ ы тө леу

3. Ө неркә сіп саласындағ ы маусымдық дайындық жұ мыстары бойынша ө ндірістік шығ ындар

4. Қ ұ ралдарда жә не жалдағ ы заттарды жө ндеу

Айқ ын ақ парат берілген мә ліметтердегі ү йлессіздікті тексеру, анық тау ү шін аудит ө те қ ажет. Сол арқ ылы ол қ абылданатын шешеімдердің сапасын арттырады, нарық тық операциялардың тиімділігін кү шейтеді жә не активтер мен жаза пайданы дұ рыс бө луге кө мегін тигізеді. Нә тижесінде аудиторлық тексеру сенімді кепілдік функциясын атқ арушы қ ұ рал ретінде қ аралады.

Ең бек ақ ы бойынша есеп айырысуды аудиторлық тексергенде аудит іскерлік қ ызметтің бір тү рі ретінде шаруашылық жү ргізуші субъектінің жұ мыс істеу ережесіне қ атысты фактілер немесе, сондай-ақ ережелер мен жұ мыстар туралы ақ параттар жә не тексерумен шұ ғ ылданады, оны ө кілетті тұ лғ а жү зеге асырады, ә рі белгіленген нормативтерге сә йкес жұ мыстың ереженің немесе ақ параттың сапалық жағ ы туралы тұ жырым береді. Осы ереженің тө ң ірегінде аудиторлық қ ызметтің мынадай мә селелерін айтуғ а болады.

1. Кү шіндегі заң актілерінің ең бектің жә не жалақ ы тө леудің есебін жү ргізудің тә ртіптерінің сақ талуын тексереді.

2. Бастапқ ы қ ұ жаттардың (тү п нұ сқ асын) олардың жалақ ы есептеу жә не тө леу бойынша нормативтік қ ұ қ ық тық актілерінің сә йкестігін тексеру

3. Істегеніне қ арай кесімді жә не мерзімді тарифтік қ ойылымдар бойынша ең бек ақ ы есептеудің дұ рыстығ ын тексеру

4. Кә сіпорынның қ олданыстағ ы сый ақ ы есептеу жү йесі бойынша кесімді жә не мерзіміне қ арай сый ақ ы есептеудің дұ рыстығ ын жә не негізділігін тексеру

5. Уақ ытша жұ мысқ а қ абілетсіздігі бойынша кө мек ақ ы жә не ә ртү рлі қ осымша ақ ы тө леудің дұ рыстығ ын тексеру

6. Жалақ ыдан ұ сталатын ұ сталымдардың дұ рыстығ ын тексеру

7. Депоненттелген жалақ ыларды тексеру

8. Ең бек ақ ы тө леу бойынша аналитикалық жә не синтетикалық есептердің сә йкестігін тексеру

9. Ең бек ақ ы тө леу бойынша жасалғ ан шоттардың корреспонденциясының дұ рыстығ ын тексеру

10. Шаруашылық субъектісінің жұ мыскерлерге ең бек ақ ы тө леу бойынша есеп айырысудың есебін жү ргізгенде анық талғ ан ауытқ ушыларды қ алпына келтіру бойынша ұ сыныстар жасау керек.

681 шот бойынша аналитикалық есеп шаруашылық субъектісінің ә рбір жұ мыскерлері бойынша жү ргізіледі.

Практикада осы шот бойынша аналитикалық есеп мә ліметтерімен сә йкес келмейтін жағ дайлары жиі кездеседі. Мұ ны осы шот бойынша қ алдық тарды есептеу тө леу ведомосындағ ы қ алдық сомаларының салыстыру жолымен анық тауғ а болады. 681 шот бойынша мә ліметтердің аналитикалық есепке сә йкессіздік болғ ан жағ дайлары кездессе аудитор оның себептерін анық тап, анық талғ ан ауытқ ылық тарды қ алпына келтіру бойынша ұ сыныстар беругек міндетті. Ең бек ақ ы бойынша есеп айырысуды аудиттеу кезінде ішкі бақ ылаудың жағ дайларын жә не бухгалтерлік есеп жү йелерінде жә не ішкі бақ ылаудың нә тижесінде қ ортынды жасауғ а болады. Ішкі бақ ылаудың жә не бухгалтерлік есеп дең гейлерінің тө мендегі барлық ең бек ақ ы операциялары бойынша қ ұ ажттары жә не есеп кө рсеткіштері мен Бас кітаптағ ы жұ мысшылармен ең бек ақ ы айырысу бойынша есеп айырысу шоты бойынша мә ліметтердің дұ рыстығ ына кү мә н келтірілген жағ дайда аудитор бастапқ ы қ ұ жаттардың нақ тылығ ын, олардың дұ рыс толтырылғ андығ ын жалақ ы есептеу жә не тө леу немесе басқ а да тө леудің тү рлері бойынша нормативтік қ ұ жаттардың талаптарына сә йкестігін зерттеуі қ ажет. Аудитор бұ л іс-ә рекеттерді жү ргізгенде орындалғ ан жұ мыс есебі ү шін жауапкершіліктегі лауазымды тұ лғ алардың қ олдарының қ ойылғ андығ ын барлық реквизиттердің дұ рыс толтырылғ андығ ын қ ұ жаттарды келтірілген тү зетулердің жә не тазартулардың жоқ тығ ын анық тайды.

Ең бек ақ ы бойынша жұ мыскерлермен ең бек ақ ы тө леу бойынша есеп айырысуды тексергенде аудитор тө мендегілерді анық тауғ а міндетті:

1. Осы кә сіпорындағ ы ең бек ақ ы тө леудің тү рлері мен жү йелері қ олданылады.

2. Жұ мыскерлерге ең бек ақ ы тө леу жә не ұ жымдық ең бек шарттары туралы ішкі ережелердің бар екендігі

3. Жұ мысқ а қ абылданғ ан кү ннен бастап жұ мыскерлердің тізімдегі жә не орташа тізімдегі қ ұ рамы

4. Ең бек ақ ы тө леу бойынша жұ мыскерлермен есеп айырысу есептерін кім жү ргізгені туралы

5. Осы учаскенің бухгалтері қ андай нормативтік қ ұ жаттарды басшылық қ а алып пайдаланады, ол кімге бағ ынады.

Сонымен қ атар жұ мыстың сапасын кім тексергенін.

Бастапқ ы қ ұ жаттарды зерттеп тексерген кезде аудитор жұ мыс уақ ытының есебінің табелін жә не нарядтарын оларғ а «жалғ ан» тұ лғ алардың есепке еніп кетпегендігін тексеруге міндетті. Бұ рын тө ленген бастапқ ы қ ұ жаттары бірнеше есептеу тө леу ведомостарында қ айталанбағ ан жағ дайлардың жоқ тығ ын тексеру қ ажет. Ә сіресе, кә сіпорынның қ ұ рамының бір тізімінде жоқ жә не шамалы уақ ыт жұ мыс істеген тұ лғ аларғ а жазылғ ан нарядтарғ а сондай-ақ ақ ауды қ алпына келтіру жә не тө менгі сапада орындалғ ан жұ мыстарды қ айта жасау бойынша толтырылғ ан нарядтарғ а назар аудару керек. Онда жұ мыскерлердің анық тама мә ліметтер есептелген жә не ұ сталғ ан ұ сталымдары туралы барлық мә ліметтері жианқ талып кө рсетіледі.

Аудитордың маң ызды іс-ә рекеттерінің бірі ең бек ақ ының дұ рыс есептелуі ішінара тексеру болып табылады. Атап айтсақ, кесімді тарифтік қ ойылымы жә не жалақ ы мө лшері бойынша тө леудің дұ рыстығ ын мерзіміне қ арай ең бек ақ ы тө леу кезінде кә сіпорындағ ы жұ мыскерлерінің штаттық кестелерде қ аралғ ан.

Жалақ ы мө лшерінің штаттық тә ртіптердің сақ талуы ең бек келісімі бойынша ең бек ақ ы тө леудің негізділігін тарифтік қ ойылымдардың дұ рыс қ олданғ анын тексеру қ ажет. Кесімді ең бек ақ ы тө леу нә тижесінде қ олданылғ ан нормалардың жә не жұ мыс санының жә не сапасының орындалу кө рсеткіштердің, ең бек ақ ы есептеу мен жұ мыс кө лемінің қ аншалық ты нақ тылығ ын ө ндірілген ө німнің санына ең бек ақ ының кә сіпорынның қ оймаларына ө ткізілген оның санына сә йкестігін, кә сіпорында қ олданылып жү рген сый ақ ы жү йесі бойынша кесімді жә не мерзімді жұ мыскерлерге есептелген сый ақ ылардың дұ рыстығ ын жә не негізділігін тексеру.

Аудитор сый ақ ы жә не ынталандыру ақ ыларына ресми тү рде қ абылданғ ан рұ қ саттың бар екендігіне кө з жеткізу керек.

Жұ мыскерлердің қ алыпты жағ дайларда ауытқ уына байланысты тү нгі уақ ыттағ ы жұ мысшылар ү шін мерзімінен тыс жұ мыс істегені ү шін, жұ мысшылардың кінә сінен емесе, сондай-ақ тұ рып қ алуын тө леу ү шін ауыр жә не зиянды жұ мыс істеген ү шін демалыс жә не мереке кү ндеріндегі жұ мыс істегені ү шін жә не басқ а да есептелген қ осымша ақ ылардың дұ рыстығ ына аудитор назар аударуы керек. Егер ең бек ақ ы бойынша бастапқ ы қ ұ жаттарды тексерген кезде дұ рыс есептелмеген едә уір кемшіліктерге жол берсе, аудитор қ ұ жаттарды терең детіп тексеру туралы шешім қ абылдауғ а міндетті. Ө йткені, ең бек ақ ының дұ рыс есептелуі ө німнің ө зіндік жә не қ аржылық нә тижелердің дұ рыстығ ына ә сер етеді. Аудитор қ алыпты жұ мыс жағ дайының ауытқ уына байланысты қ осымша ақ ы есептеудің дұ рыстығ ын тексерген кезде бұ рын қ ұ жаттарда қ аралмағ ан қ осымша технологиялық операциялар жағ дайларында осы мақ сат ү шін жұ мысқ а наряд жазылуғ а міндетті екендігіне кө ң іл аудару қ ажет.

Аудитор тү нгі жұ мыстарғ а жә не жұ мыстан тыс істеген уақ ыттарғ а қ осымша есептелген ең бек ақ ының дұ рыстығ ын тексеру керек. Жұ мыс кестесінен тыс уақ ыттағ ы жұ мысқ а алдың ғ ы екі сағ атына 1, 5 есе тө ленуі керек. Аудитор жұ мысшығ а қ атысы жоқ тоқ тап тұ руды шығ арылғ ан ө німдердің ақ ауын олардың тө леушілердің қ ұ жаттарын дұ рыс толтырылуына ерекше назар аударуғ а міндетті.

Тексерудің ақ параттық кө зі болып 681 «Қ ызметкерлермен ең бек ақ ы бойынша есеп айырысу» 561, 562 «Бө лінбеген табыс» шоттарының аналитикалық жә не синтетикалық кө рсеткіштері, ең бек ақ ы есептеу жә не тө леу кезіндегі алғ ашқ ы қ ұ жаттар, ең бекке жарамсыздық, кезекті демалыс ақ ысы, осы операцияларды жү йелеуші қ ұ жаттар табылады.

Аудитор тексеру кезінде міндетті тү рде:

1. Жеке іс қ ағ азын жауып, ондағ ы жазылғ ан ең бек жалақ ысын, қ осымша тө лемге рұ қ сат, жұ мысқ а алу туралы тіркеудің растығ ын, басшының бұ йрығ ымен, отырыс хаттамасымен расталғ ан ең бек ақ ы тө лемінің дұ рыстығ ын; жеке іс қ ағ азында кө рсетілген ең бек ақ ыжан ұ сталатын жә не есептелген жалақ ыны турасындағ ы ақ параттармен бухгалтер пайдалануына;

2. Бухгалтерлік баланс пен Бас кітаптағ ы жазулар 681 шоттың аналитикалық жә не синтетикалық кө рсеткіштердің сә йкестігін анық тау;

3. Алғ ашқ ы қ ұ жаттардың анық тылығ ын зерттеу. Олардың дұ рыс толтырылғ андығ ын, жауапты адамдардың қ олдарының қ ойылуын барлық қ ұ жаттардың реквизиттерінің дұ рыс толтырылуын жә не қ ұ жаттарда ө шірулер мен тү зетулердің жоқ тығ ын анық тау

4. Ең бек ақ ы есептеу ведомосының кейбір мысалдарын іріктеу:

· Есептеулер мен ұ сталынулардың қ ұ жатталуын анық тау;

· Барлық есептеулерді сынап, шығ арылымдарды анық тап таза тө лемдерді табу.

5. Ә леуметтік зейнет ақ ы қ орына ұ сталатын салық тың дұ рыстығ ын тексеру.

6. Ең бек ақ ыны уақ ытылы тө леуді жә не мерзімді берілуін тексеру.

7. Ең бек ақ ы тө леу ведомосіндегі жазбалардың дұ рыстығ ын тексеру.

8. Ең бек ақ ыдан ұ сталатын ұ сталымдарды тексеру.

· Кә сіпоырн жұ мысшыларының ең бек ақ ысынан ұ сталғ ан ұ сталымдардың бюджетпен салық бойынша есеп айырысулардың, жалақ ы тө леу ведомосінің аналитикалық шот кө рсеткіштерімен салыстыру;

· Жұ мысшылардың салық заң дылық тарының орындалуы;

· Жекелеген жалданушы жұ мысшылардан ұ сталымдарды зерттеу;

· Бюджетке салық тар аударылуының реттілігін зерттеу.

3. 3 Жұ мысшы қ ызметкерлерге ең бек ақ ы тө леу бойынша ең бек ақ ы қ орын талдау

Кә сіпорындағ ы ең бек ресурстарын, ең бек ө німділігінің дең гейін пайдалануды талдау ең бек ақ ыны тө леумен тығ ыз байланыста екенін қ арастыру керек. Осы кезде ең бек ақ ы қ аражаттарының ең бек ө німділігінің ө су қ арқ ыны оның тө леуінің ө су қ арқ ынынан озып отыруы керек, сол кезде ғ ана пайдалануғ а болады. Бірақ мұ ндай жағ дайларда қ айта ө ндірудің қ арқ ынын ө сіру ү шін мү мкіндіктер туады.

Осығ ан орай ә рбір кә сіпоырнда ең бек ақ ығ а қ аражаттарды пайдаланудың талдауы кең мағ ына береді. Процесс кезінде оны ең бек ақ ы қ орын пайдалануды жү йелік бақ ылау арқ ылы жү зеге асыруғ а болады, Ең бек ө німділігінің ө суі жә не ө німнің ең бек сыйымдылығ ының тө мендеуі есебінен қ аражаттарды ү немдеу мү мкіндіктерді шығ ару керек.

Статистика органдарының нұ сқ аулық тары бойынша ең бек ақ ы қ оры ө зіне кә сіпорынның ағ ымдағ ы шығ ындарына жататын, ең бекке тө леу қ орын ғ ана енгізбейді, сонымен қ атар ә леуметтік қ орғ а қ аражаттарының жә не таза пайда есебінен, кә сіпорын қ арамағ ында қ алатын тө лемдерді де енгізеді. Тұ тынуғ а бағ ытталғ ан қ аражаттарды пайдалану туралы мә ліметтер кестеде кө рсетілген:

Тұ тынуғ а бағ ытталғ ан қ аражаттарды пайдалануды талдау

Тө лем тү рлері	Сомасы млн. тг
Тө лем тү рлері	Жоспар	Нақ ты	Ауытқ у
1. Ең бекті тө леу қ оры 1. 1. Келісімді бағ алау бойынша 1. 2. Тү нгі уақ ыттағ ы жұ мыс, артық сағ аттар, мейрам кү ндері ү шін қ осымша тө лемдер
2. Таза пайда есебінен тө лемдер 2. 1. Зейнеткерлерге ө з уақ ытылы тө лемдер 2. 2. Қ ұ нды қ ағ аздар бойынша дивиденттер тө леу	- -	-	-300000

Тұ тынуғ а бағ ытталғ ан қ аражаттардың барлығ ы			-5081051
Жалпы саладағ ы ү лесі, %	-	-	-
Ең бекті тө леу қ оры		89. 9	-1. 9
Таза пайдадан тө лем		11. 1	0. 9

Тұ тынуғ а пайдаланылғ ан қ аражаттар қ ұ рамындағ ы ең кө п ү лес салмақ ты ө німнің қ ұ нына кіретін ең бекті тө леу қ оры алады. Ө німнің ө зіндік қ ұ нына кіретін ең бек ақ ы қ орын пайдалануды талдауғ а кө шерде, бірінші кезекте, оның кө лемінің абсолютті жә не қ атысты ауытқ уын жоспарлыдан есептеп алу қ ажет. Абсолютті ауытқ у(ФЗП абс) ең бекті тө леуге нақ ты қ олданылғ ан қ аражаттарды (ФЗП ф) кә сіпорын, ө ндірістік бө лімше жә не жұ мысшылар категориясы бойынша жалпы алғ андағ ы ең бек ақ ының жоспарлы қ орымен( ФЗП пл) салыстыру арқ ылы анық талады: ФЗП абс= ФЗПф-ФЗП пл=18613410-17348461=1264949 млн. тг. Бірақ мынаны есте сақ тағ ан жө н, ө німді ө ндіру бойынша жоспардың орындалу дең гейінің есебінсіз бұ л кө рсеткіш анық талатындық тан, ең бек ақ ы қ орын пайдалануды абсолютті ауытқ у ө зінен ө зі сипаттамайды. Қ атысты аутқ у ө німді ө ндіру бойынша жоспардың орындалу коэффициентінде тұ рақ талғ ан, жоспарлы қ орымен ең бек ақ ының нақ ты есептелген сомасы арасындағ ы айырмашылық ретінде есептеледі. Бұ л шартты бағ алау, жұ мысшыларғ а сый ақ ы жә не ө ндірістік нә тижелері ү шін қ ызметкерлерге жә не демалыс сомалары, ө згермелі ең бек ақ ы ү лесіне сә йкесі бойынша жұ мысшылардың ең бек ақ ысы.

Ең бек ақ ы қ орын пайдалануды талдау кезінде, кә сіпорынның жұ мысшыларының орташа жалақ ысы туралы, сонымен қ атар оның дең гейін анық тайтын факторлар туралы деректерді зерттеу кең мағ ына береді. Сондық тан келесі талдау категориясы мен мамандығ ы бойынша, сонымен қ атар кә сіпоырн бойынша жалақ ы алғ анда бір жұ мысшының орташа ең бек ақ ысына ө згерту себептерін зерттеуге бағ ытталғ ан болуы керек. Бұ л кезде орташа жылдық ең бек ақ ы бір жылда бір жұ мысшының істеген кү ндер санына, жұ мыс сменасының ұ зақ тығ ына жә не орташа сағ аттық ең бек ақ ысына байланысты екенін ескерген жө н: ГЗП=Д*П*ЧЗП. Осы факторлардың жұ мысшылар категориясы бойынша орташа жылдық ең бек ақ ы дең гейінің ө згеруіне ә серін есептеу абсолютті айырмашылық тар тә сілімен жү зеге асырылғ ан.

⇐ Предыдущая 2 3 4 5 6 789 10 11 Следующая ⇒