Дәріс 12. Этнодемографиялық үдерістер және ұлтаралық келісімнің нығаюы

Дә ріс 12. Этнодемографиялық ү дерістер жә не ұ лтаралық келісімнің нығ аюы

Жоспар

1. 1990 жылдардағ ы Қ азақ стандағ ы этнодемографиялық ү дерістер

2. Оралмандарды қ олдау. «Нұ рлы кө ш» мемлекеттік бағ дарламасы

3. Дү ниежү зі қ азақ тары қ ұ рылтайы

Қ азақ станның демографиялық мә селесі-қ азақ қ оғ амының маң ызды
мә селелерінің бірі. XX ғ асырдың екінші жартысында Қ азақ станда 5 рет
халық санағ ы жү ргізілген: 1959, 1970, 1979, 1989, 1999жылдары.
Тә уелсіздік қ арсаң ында, яғ ни, 1989 жылғ ы санақ бойынша, қ азақ тар
республика халқ ының 39, 7%-ын ғ ана қ ұ рады. Қ азақ стандағ ы барлық
халық саны – 16млн 475 мың болса, оның 6млн 535 мың ы ғ ана қ азақ
ұ лты еді. Бұ л кө рсеткіш жерімізді мекең деп отырғ ан халық тың жартысынан астамы ө зге ұ лт екенін кө рсетті. Қ азақ станда ө ткен ғ асырдағ ы
80-жылдардың соң ы мен 90-жылдардың басың да экономикалық дағ дарыстың терең дей тү суі салдарынан халық тың тұ рмыс дә режесі тө мендеп, демографиялық жағ дай едә уір нашарлады. Халық санының ө суі
ө те баяу жү руде. Оғ ан эмиграция, туу дең гейінің тө мең деуі жә не ө мір
сү ру ұ зақ тығ ының қ ысқ алығ ы ә сер етуде. 90-жылдардан бастап жаппай миграция мен туу ү дерісінің кү рт тө мендеуінен 2 млн-ғ а жуық
халқ ымыздан айырылдық. Бұ рын, 1970-1980 жылдарда да Қ азақ станғ а келушілерден кетушілердің саны басымырақ болғ анымен, халық тың табиғ и ө суі олардың орнын толық тырғ андық тан, еліміздегі халық саны азаймай, едә уір ө сіп отырғ ан болатын. 1959 жылы 9, 3 млн болса, 1970 – 1989 жылдар арасында 13 млн-нан 16 млн-ғ а дейін ө сті. 90 жылдардан бастап кү шті эмиграциялық қ озғ алыстың, яғ ни саны кө бейген кө шіп кетушілердің орнын халық тың қ арқ ыны тө мендеген табиғ и ө суі толық тыра алмады. Қ азақ стандағ ы тұ рғ ындар саны 1989-1992 жылдар аралығ ында 0, 7%-ғ а ө ссе, кейінгі жылдарда кү рт кеми бастады. 1991 жылдан бастап миграцияда жаң а қ ұ былыс ТМД елдерінен жә не алыс шетелдерден қ азақ ұ лты ө кілдерінің келе бастағ аны кө рініс берді. 1991 - 1992 жылдары Моң ғ олиядан – 41 мың қ азақ келді. 1993жылы(Миграция департаментінің кө рсеткіші бойынша) алыс шет елдерден 23мың нан аса қ азақ келген. Ресейден, Прибалтикадан, Украинадан, Закавказьеден, Тә жікстаннан 50мың ғ а жуық қ азақ елге оралды. 1991-1995 жылдардың арасың да республикадан кеткендердің саны келгендерден 1 млн-ғ а жуық жә не жыл сайын ө сіп отырды. Осы жылдары Қ азақ станғ а кө шіп келгендердің саны 2240, 8 мың адам болса, кеткең дері 32210, 3-тен асып кетті. Кетушілердің ұ лттық -этникалық қ ұ рамы жағ ынан кө бі орыстар – 52, 3%, украиндар – 7, 2%, белорусьтар1, 4%. Алыс шетелге кетушілердің қ ұ рамында немістер – 78%, орыстар – 13%, украиндар — 3%, еврейлер мен гректер — ә рқ айсысы 1%-дан. Осындай миграциялық ү дерістердің нә тижесінде республиканың ұ лттық қ ұ рамың да ө згерістер жү рді. Олардың ең бастысы ө зінің Отаның да, туғ ан жерінде жарты ғ асырдай азшылық қ а айналып, талай демографиялық апаттарды басынан кешірген қ азақ тар кө п ұ лтты халық тың енді басым кө пшілігіне айналды.

⇐ Предыдущая 41 42 43 44 45 464748 49 50 Следующая ⇒