Интерактивті карталармен жұмыс

2.3 Интерактивті карталармен жұмыс

География сабақтарында оқушылардың практикалық іс-әрекетінің маңызы зор. Практикалық дағдыларды оқытудың міндетті құралы географиялық карта болып табылады. Географияны зерттеу барысында географиялық картаны қолдану сабақтың барлық кезеңдерінде қажет. Интерактивті карталар дәстүрлі карталардың демонстрациялық мүмкіндіктерін едәуір кеңейте алады.

Интерактивті карта-бұл адам (пайдаланушы) мен компьютердің екіжақты диалогтық өзара іс-қимыл режимінде жұмыс істейтін және визуалды ақпараттық жүйе болып табылатын электрондық карта. Пайдаланушыдан қажетті ақпаратты алу үшін деректерді енгізу, тіңтуірді меңзеу, қызығушылық тудыратын географиялық нүктені жақындату және жою және т.б. талап етіледі.

Қазіргі сабақты өткізу үшін қажетті картографиялық материалдың көлемі орасан зор. Электрондық оқулықтар мен интерактивті карталарды пайдалану кезінде географияны оқыту мүмкіндіктері айтарлықтай кеңейеді. Интерактивті карталар-географияны оқытудың интерактивті құралдарының жаңа түрі. Интерактивті карталармен жұмыс жасай отырып, мұғалім белгілі бір сабақтың әр кезеңіне қажетті, басқа дереккөздерде кездеспейтін стандартты емес визуалды кескіндерді жасауға мүмкіндік алады. Интерактивті карталар дәстүрлі географиялық карталардың мүмкіндіктерін айтарлықтай кеңейтеді. Олардың артықшылықтары: оларды егжей-тегжейлі зерттеу үшін жеке учаскелерді көрсету мүмкіндігі (кейбір карталарға аумаққа қосымша иллюстрациялық және мәтіндік материалдар қосылды); картаны жеңілдету, оны көрнекі ету арқылы картаның белгілі бір сабағында қажетті қолтаңбалар мен белгілерді ғана көрсету мүмкіндігі; картаға сурет салу және оған жазулар қою мүмкіндігі.

Электронды карталардың мынадай артықшылықтары бар:

ü Жер беті телімін дәл көру үшін жақындатуға болады;

ü Картада белгіленген белгілерді алып тастап, картаны пайдалануды жеңілдетуге болады;

ü Сурет салуға;

ü Қарапайым немесе экрандық пернетақта арқылы жазуға болады;

ü Кейбір карталарды бір-бірімен біріктіруге болады;

ü Кейбір карталарда аумаққа бекітілген қосымша иллюстрациялық және текстілік мәліметтер болады;

ü Әртүрлі иллюстрациялар, сызбалар, карта, кестелер, диаграммалар, видео және дыбыстық мәліметтер сабақты қызықты, дәлелді етеді және т.б.

Электрондық картала бірнеше қабаттардан тұрады. Әр қабат әр түрлі картографиялық ақпаратты сақтайды. Физикалық карта, мысалға, келесі қабаттарды құрайды: құрлық пен мұхит түбіндегі рельеф, өзендер мен көлдер, су объектілерінің атаулары, құрлықтың атаулары, градустық торлар, мұхиттық ағыстар. Сабақтың міндеті мен мақсатына байланысты қабаттарды қосуға немесе алып тастауға болады.

Электрондық картамен жұмыс істеудің үш негізгі түрі бар:

· карта қабаттарымен жұмыс;

· қосымша материалмен жұмыс;

· бағдарламаның қосымша мүмкіндіктерін пайдалану (суреттерді, жазуларды орындау).

Электрондық карталармен ең қызықты жұмыс-олардың қабаттарын біріктіру мүмкіндігі. Бұл себеп-салдарлық байланыстар мен заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік береді. "Қазақстанның электр энергетикасы", "отын ресурстары" және "халықтың тығыздығы" карталарын салыстыра отырып, оқушылар біздің еліміздің аумағында әртүрлі типтегі электр станцияларын орналастыру заңдылықтарын анықтайды.

Негізгі карта негізінде қабаттардың әртүрлі комбинацияларын қолдана отырып, сіз мамандандырылған карталар жиынтығын жасай аласыз, мысалы, атаусыз карталар (тақтада жеке жауаптарды ұйымдастыру және географиялық диктанттарды жүргізу үшін).

Экономикалық-географиялық номенклатура туралы білімді тақта алдында тексеруге болатын арнайы контурлы карталар жасауға болады (Қазақстанның субъектілерінің орналасуы, жекелеген салалардың орталықтарының орналасуы, әлем мемлекеттерінің астаналарының орналасуы). Электрондық карталардың тағы бір маңызды сипаттамасы-ақпараттық блоктың болуы. Бұл блок картаның ерекшелігін көрсетеді, географиялық объектілер мен аумақтардың маңызды ерекшеліктеріне назар аударады. Мысалы, әлемнің саяси картасына арналған ақпараттық блокта мемлекеттер туралы қысқаша мәліметтер және мемлекеттің бейнесін көрсететін фотосуреттер бар. Қосымша материалдардың көпшілігі суреттермен жабдықталған. Бұл оқу құралының көрнекілігін арттырады, сонымен қатар сабақта жұмыс түрлерін әртараптандыруға мүмкіндік береді. Мысалы, географиялық нысандар мен аңыз элементтерінің суреттері негізінде әр шартты белгісінің мағынасын талқылауға, объектінің толық сипаттамасын беруге және объектілерді салыстыруға болады. Картаға қол қою мүмкіндігі географиялық диктанттарды ұйымдастыру процедурасын жеңілдетеді (номенклатура бойынша білімді тексеруге арналған жұмыстар), оқушыларға объектілерді жіктеуге немесе сұрыптауға тапсырмалар қоюға мүмкіндік береді (мысалы, қалаларды халық санын көбейту тәртібімен орналастыру). Картографиялық көрнекі құралдарды сабақта қолдану жиілігі бойынша топтарға бөлуге болады. Кейбір тақырыпты зерттеуде географияның бірнеше сабақтарында қолданылатын карталар бар. Бұл әлемнің саяси картасы, Қазақстанның экономикалық аудандары, Қазақстан Республикасының саяси картасы. Мұндай карталар бар, олар тек бір сабақта қажет: бұл, әдетте, салалық карталар (электр энергетикасы, металлургия, Қазақстандағы машина жасау және т.б.)

Картаға сурет салу функциясы оның жаңа материалды түсіндірудегі көрнекі құрал ретіндегі рөлін едәуір кеңейтеді.

Мұғалім бұрын тақтада дәстүрлі түрде жасаған түсіндірме сызбаларын қазір картадан алдын-ала немесе тікелей түсіндіру барысында жасауға болады. Мысалы, "Қазақстанның халқы" тақырыбын қарастыра отырып, диаграммалар идеясында Қазақстанның және жеке аудандардың ұлттық құрамын көрсете отырып, картада популяция динамикасының графигін бейнелеуге болады. Интерактивті карталар дизайн бойынша шығармашылық жұмыстарды орындау үшін кең мүмкіндіктер береді. Оқушыларға интерактивті карталарды қолдана отырып, жобалардың келесі тақырыптарын ұсынуға болады:

1. Көлік жолдарының (белгілі бір өңірдің) жобасы;

2. Туристік маршруттың (белгілі бір аймақтың) жобасы;

3. Өнеркәсіп объектілерін (қандай да бір саланың) орналастыру жобасы

белгілі бір аймақта).

Экономикалық аймақтың даму проблемалары мен перспективаларын электронды картаның қажетті қабаттарын қосу арқылы логикалық тірек жазбасында көрсетуге болады.

Интерактивті картамен келесі жұмыс түрлерін ұсынамыз:

1) экономикалық ауданды зерделеу кезінде барлық қабаттар алынып тасталады, ал студенттер аудан құрамына кіретін Қазақстанның субъектілеріне өз бетінше жазады. Содан кейін, олардың аттары бар қабатты қосу арқылы тексеру жүргізіледі. Ауданның табиғи-ресурстық әлеуетін зерттеу барысында тірек білімді бекіту үшін оқушылардан тиісті қабатты алдын-ала сөндіріп, пайдалы қазбалардың негізгі кен орындарын салуды, содан кейін олардың жұмысын тексеріп, оны қосуды сұраған жөн. Сондай-ақ, қосымша материалдан тұратын карта қабатын талдау негізінде оқушыларға ауданның экономикалық кешенінің құрамын өз бетінше зерделеуді, экономикалық кешенді толықтыратын мамандандыру мен салаларды анықтауды ұсынуға болады.

2) отын-энергетикалық кешен тақырыбын зерделеу кезінде жобалық тапсырма ретінде оқушыларға баламалы энергия көздерін (жел, күн және т.б.) пайдаланатын электр станцияларын ел аумағында орналастыруды және өз таңдауын негіздеуді ұсынуға болады.

3) "Орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі" тақырыбын оқып, картаның барлық қабаттарын өшіре отырып, оқушыларды Қазақстанның ормандары көп және орман тапшылығы аймақтарының шекараларын белгілеуді ұсынуға болады. "Қазақстанның машина жасау кешені" тақырыбын зерттеу барысында қабаттарды алып тастағаннан кейін, ең үлкен машина жасау орталықтарын картаға түсіруді, содан кейін өзін-өзі тексеруді ұсынған жөн.

4) 10-11 сыныптарда географияны оқу кезінде барлық қабаттарды өшіріп, белгілі бір елдің және көршілес мемлекеттердің шекараларын «мылқау» картаға түсіру үшін «сурет салу» функциясын қолдануға шақыра аласыз, содан кейін өз-өзін тексеруді өткізуге болады. Сондай-ақ, соңғы сабақта, мысалы, "Шетелдік Еуропа", "Африка", "Шетелдік Азия" тақырыбы бойынша мемлекеттердің шекарасынан басқа барлық қабаттарды алып тастай аласыз және оқушыларға картада алдын-ала келісілген белгілерді қолдана отырып, белгілі бір елді сипаттауды ұсына аласыз. Бұл жағдайда сыныпта интерактивті тақта болса жақсы болады (оқушылар тақтаға кезекпен шығады). Немесе мұндай сабақты компьютерлік сыныпта ұйымдастыруға болады.

Электрондық карталардың кең функционалдығы мұғалімге оларды барлық оқу курстарында қолдануға, оқуға іс — әрекетке бағытталған көзқарасты жүзеге асыруға, сабақта оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға, географиялық картамен жұмыс істеудің әртүрлі формалары мен әдістемелік әдістерін қолдануға, маңызды географиялық дағдыларды-картографиялық дағдыларды қалыптастыруға мүмкіндік береді.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 7 8910 11 12 Следующая ⇒