Оқушыларда карталармен әр түрлі жұмыс барысында қайталау және білімді тексеру әдістері

2.3 Оқушыларда карталармен әр түрлі жұмыс барысында қайталау және білімді тексеру әдістері

Мұғалім мыналарды анықтауы керек: жеке сыныптар үшін қандай білім мен дағдыларды тексеру керек; білімді тексерудің жаңа формаларымен үнемі танысып отыру, ауызша және жазбаша жұмыстар үшін тапсырмаларды дұрыс құра білу.

Мұғалім әртүрлі мазмұндағы карталар бойынша білімді тексерудің мақсаттарын, түрлерін және орнын анықтап, бақылау жұмыстарының жоспарын жасауы керек.

Карталар бойынша бақылау жұмыстарының жоспары

1. Оқушылардың дағдыларын тексеру, картаны оқу және түсіну үшін тест тапсырмаларын дайындау.

Тапсырмалар шығармашылық сипатта болуы керек, қандай білім мен дағдыларды тексеруге болатындығын, тапсырмалардың қаншалықты ойын-сауыққа, қол жетімділікке, пайдалылыққа сәйкес келетінін ескеру керек.

2. Карта мен глобуста өлшеу жұмыстарын орындау қабілетін тексеру.

3. Контурлық карталар бойынша бақылау жұмыстарының мазмұны мен әдістерін анықтаңыз.

Мұғалім диктанттар мен басқа жұмыстардың мазмұнын дұрыс таңдау үшін сыныптар бойынша номенклатура көлемін нақты көрсетуі керек.

4. Карталармен жұмыс жасау кезінде оқушылардың әртүрлі ақыл-ой әрекеттерін жасау дағдыларын тексеру үшін тапсырмалар жасаңыз.

Картаны оқу-қызықты іс. К. Паустовский "бейтаныс аймақты зерттеу әрқашан картадан басталады... карта бойымен жердегідей кезуге болады"деп жазды. Кейінгі өмірде адам географиямен байланысты болмаса да, карта оған үлкен әлемге қатысы барын сезінуге көмектеседі, кеңістікті білудің бақытын сезінуге мүмкіндік береді.

Табиғат пен қоғам өзінің даму барысында үнемі өзгеріп отырады, сондықтан уақыт өте келе жасалған карта шындыққа сәйкес келмейді, ескіреді.

Қазіргі заман талабы-карталардың негізгі қасиеттерінің бірі: оның негізіне салынған барлық картоматериалдар заманауи және бір мезгілде болуы тиіс. Осыған байланысты география мұғалімінің алдында тағы бір міндет тұр – барлық өзгерістерді бақылау және оқушыларға тек нақты фактілерді ұсыну үшін уақтылы түзетулер енгізу.

Сонымен, Қазақстанның әкімшілік-аумақтық құрылымын зерделеу кезінде Қазақстанның субъектілерінің саны туралы соңғы ақпаратты беру қажет. Бұл тақырыпты еліміздің ең жаңа әкімшілік-аумақтық картасынсыз зерттеу мүмкін емес.

Географиядағы ең қызықты нәрсе-бұл біздің ғаламшарымыздың алуан түрлілігін білу. Әр континент, мемлекет, қала, теңіз, арал, өзен — ерекше болып табылады.

География пәнінің ерекшелігі-мәтіннің картамен, схемалармен, суреттермен, профильдермен үйлесуі. Карта бізге географиялық қырағылықты дамытуға көмектеседі. Географияны картасыз оқу мүмкін емес.

Карта-арнайы шартты белгілерді қолдана отырып, картографиялық проекцияда (жазықтықта) салынған, жер бетінің, басқа аспан денелерінің немесе аспан сферасының қысқартылған және жалпыланған бейнесі.

Оқушылар картамен алғаш рет бастауыш мектепте танысады және барлық жылдар бойы онымен жұмыс істеуді жалғастырады. Карта мазмұнының ерекшеліктерін жақсы зерттей отырып, оқушылар оны білім алу көзі ретінде қолдана алады.

Географиялық картамен дұрыс құрылған жұмыс оқушылардың ақыл-ойының дамуына ықпал етеді: қиял, кеңістіктік бейнелеу, логикалық ойлауды дамыту.

Карталар көрнекі құрал, зерттеу нысаны және білім көзі ретінде қызмет етеді. Тек картаның көмегімен сіз жер бетін тұтастай, кез-келген аумақты немесе аймақты көре аласыз, объектілер арасындағы байланыстар мен қатынастарды анықтай аласыз, объектілердің орналасқан жерін, олардың басқалармен қатынасын, нысандардың пішінін, көлемін анықтай аласыз, құбылыстың кеңістіктік таралу заңдылықтарын, құбылыстардың динамикасы мен дамуын белгілей аласыз, кез-келген объектілер мен аумақтарды сипаттай аласыз.

Картамен жұмыс үш позициямен анықталады: түсіну, оқу, картаны білу.

Картаны түсіну дегеніміз-картаның не екенін, объектілердің қалай бейнеленгенін (шартты белгілер, аңыз), суретте қалай кішіреюі, масштаб дегеніміз не, жазықтықтағы жер бетінің бейнесі мен жер шарындағы кескіннің айырмашылығы неде, градус тор дегеніміз не, географиялық координаттар, масштабқа, аумақты қамтуға, мазмұнға байланысты карталар қандай екенін білу.

Картаны оқу-бұл карта бойынша бағыттарды, қашықтықтарды және географиялық координаттарды анықтай білу, объектілерді, құбылыстарды, аймақтарды, елдерді карта бойынша сипаттай білу.

Картаны білу-түсіну, объектілердің орналасуын, салыстырмалы өлшемдері мен пішінін есте сақтау арқылы ұсыну. Картаны жақсы білу оның түсінуінен бұрын болуы керек, содан кейін карталарды оқуда бірнеше жаттығу болуы керек.

Карта оқушылардың тәуелсіздігін дамыту, олардың пәнге деген қызығушылығын ояту және мектеп географиясының өмірмен, білімді қолдану тәжірибесімен байланысын орнату тұрғысынан оқуды жандандырудың ең қол жетімді және өте тиімді құралы болып табылады. Мысалы, карталармен географияның кез-келген сабағында мазмұны мен формасы бойынша әр түрлі фронтальды және жеке практикалық жұмыстар жүргізілуі мүмкін, білім беру мекемесіне, өнеркәсіптік кәсіпорынға іргелес аумақты зерттеуге және экономикалық дамытуға байланысты барлық мәселелер шешілуі мүмкін.

Карталардың мәнін асыра бағалау қиын. Карта-шындық моделі. Ол үлкен ақпараттылыққа, шолуға, көрнекілікке ие. Бұл оны географиядағы және жер мен қоғам туралы білімнің басқа салаларындағы ғылыми білімнің маңызды құралы етеді.

Біздің алдымызда географияны оқытуда картаның маңызы өте зор. «Картасыз география жоқ» қанатты формуласы терең мағына береді.

Осылайша, география сабағында мұғалім оқушыларға картаны қолдануды ғана емес, оны белсенді қолдануды да үйретуі керек. Сабақтағы баланың іс-әрекеті географиялық білім алу үшін қажетті картографиялық бейнені жасауға бағытталуы керек.

«Картаға баса назар аудару»-бұл ұстанымды соғысқа дейінгі жылдары белгілі орыс географы Николай Николаевич Баранский алға тартты. Бұл ұстаным қазіргі заманғы мектеп географиясы үшін өзекті болып қала береді. Қазіргі мұғалім үшін ең маңыздысын таңдау өте қиын, әр түрлі ақпараттар ағынынан ең қызықты және түсінікті, бұл картаны оқып, одан қажетті ақпаратты «алып тастау» қабілетіне де қатысты. «Карталарды оқу» ұғымы компьютерлік технологиялардың білімнің әртүрлі салаларына, соның ішінде географияға енгізілуіне байланысты жаңа мағынаға ие болды. Алайда, осы уақытқа дейін қағаз жүзіндегі карта мектеп географиясы үшін негізгілердің бірі болып қала береді. Мектепте географияны оқытуда карталардың оқулықтардан маңызы кем емес. Бұл мектеп пәнінің мектеп бағдарламасының басқа пәндерінен ерекшеліктерінің бірі. Карталар оқулықтың мазмұнын нақты көрсетеді, оқушыларға зерттелетін аумақ, кеңістіктік туралы түсінік қалыптастырады.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒