Дәрістің мазмұны

№ 25, № 26 дәріс

Тақырып: Когнитивті нейроғылым

Дәрістің мазмұны

1. Биологиялық кері байланыс

2. «Ми-компьютер» интерфейсі

Когнитивная нейронаука: внимание, когнитивный контроль, поведенческая генетика, принятие решений, эмоции, язык, память, мотивация, моторная память, восприятие, сексуальное поведение, социальная нейронаука. Когнитивная нейронаука – это область нейронауки, изучающая биологический субстрат когнитивной способности человека, с фокусом на нейронном субстрате ментальных процессов и их проявлении в поведении человека. Когнитивная нейронаука изучает вопрос, как психологическая и когнитивная функции производятся в нейронной сети. Когнитивная нейронаука объединяет несколько субдисциплин таких как: психология, психобиология, нейробиология

№ 27 дәріс

Тақырып: Курсты жалпылау

Дәрістің мазмұны

1. Когнитивті психология түсініктерінің жалпы жүйесін құру

2. Когнитивті психология мен кибернетиканы салыстыру

ссКогнитивтік психология дәрістік немесе семинарлық сабақтарды өткізуге қажетті материалдарды іздестіру және таңдай білу, ғылыми бiлiмдегi ақиқаттылық туралы тапшылықтың анықталуы; студенттер , когнитивтік психологияның аудиториялық және индивидуалды сабақтар үрдісінде топпен жұмыстар жасау; Когнитивтік психология арқылы жоғарғы оқу орнындағы оқыту-танымдық үрдісті басқару.

· тұлғааралық: Когнитивтік психология ғылымы адами танымдық іс-әрекеттің кез келген саласынан өзінің мақсаттарымен, құралдарымен, себептерімен және шарттарымен ерекшеленеді, яғни ғылыми жұмыс жүргізіледі. Когнитивтік психология ғылымның мақсаты - ақиқаттың мәнін түсіну, ал ақиқаттың мәнін түсіну тәсілі – ғылыми зерттеу.

· Жүйелік:Когнитивтік психологияда зерттеудің қоршаған ортаны танып-білудің басқа табиғи түрлерінен айырмашылығы: ол танымдық іс-әрекет нормасы – ғылыми әдіске негізделген. Оның жүзеге асырылуы зерттеудің мақсатын танымдық ұғыну мен белгілеуін, зерттеу құралдарын (әдіснамасын, тәсілдерін, әдістерін, әдістемесін), зерттеудің нәтиже шығаруға деген бағыт-бағдарын талап етеді.

· Пәндік құзырет: Когнитивтік психология және онымен шектес ғылыми білімдердің фундаменталды жағдайларын, қазіргі когнитивтік психология ғылымының бағыттары мен басқа ғылымдармен салыстырмалы жағдайын, эксперименттік әсерлер аясындағы отандық және әлемдік , когнитивтік психология ғылымдарының қазіргі жағдайы мен даму тенденцияларын меңгеру; когнитивтік психологиясының білімдерді, меңгерілген танымдық және этикалық ережелерді психологиялық талдау мен оқу, танымдық іс-әрекетіндегі түрлі мәселелерді ситуацияларды индивидуалды-тұлғалық, әлеуметтік-психологиялық тұрғыда шығармашылық шешу кезіндегі жорамалдауда пайдалану.

№ 28 , № 29 дәріс

Тақырып:Ата-ана тәрбиесі және жетістікке жету мотивациясы

Дәрістің мазмұны

1. Ата-ана тәрбиесінің жетістікке жету мотивациясына әсері

2. Тұлғаның когнитивті теориясы

Экспериментальное исследование было проведено Е.А. Воробьевой под ру-
ководством В.Н.Дружинина в 1993—1995 гг. В исследовании использовался
метод контрольного близнеца. Суть его такова. К участию в эксперимен-
тах привлекается несколько пар однояйцовых — монозиготных (MZ) близ-
нецов. Эти близнецы имеют на 100% одинаковую наследственность. Од-
нако экспериментальному воздействию подвергается только один близнец.
Близнецы, которые не подвергались воздействию, образуют контрольную
группу, а те близнецы, которые участвовали в основной серии эксперимен-
та, входят в экспериментальную группу. Если экспериментальное воздей-
ствие дает эффект (обнаруживаются значимые различия результатов кон-
трольной и экспериментальной группы), то различия психических состо-
яний людей, которые мы вызвали в эксперименте, обусловлены не наслед-
ственностью, а средой.

В основном исследовании приняли участие 52 пары однояйцовых близ-
нецов 13—14 лет. Из них 27 пар девочек и 25 — мальчиков. Все они учились
в средних школах г. Ростова-на-Дону. Первоначальная выборка была зна-
чительно больше, часть близнецов по разным причинам не участвовала в ис-
следовании. При исследовании близнецов были применены тест Д. Векслера
(WISC-R), опросник для диагностики зиготности близнецов Н.Ф. Талызи-
ной, СВ. Кривцовой, Е.А. Мухаматулиной, методика анализа стилей семей-
ного воспитания Э.Г. Эйдемиллера, стандартизированная постэкспери-
ментальная беседа, опросник для измерения мотивации достижений
М.Ш. Магомед-Эминова.Любой психологический лабораторный эксперимент представляет со-
бой взаимодействие испытуемого и экспериментатора, опосредованное
общением. На испытуемого воздействует вся экспериментальная ситуа-
ция — ситуация общения. Поэтому в четырех разных группах монозигот-
ных близнецов были реализоаны различные стили общения.Нас интересовало, как власть эк-
спериментатора и эмоциональнаяподдержка, оказываемая испытуемо-
му, повлияют на результат выполне-ния интеллектуального теста. Были
реализованы четыре стиля общения.Каждый стиль представлял собой со-четание наличия или отсутствия двухфакторов: эмоциональной поддерж-ки и контроля за поведением испытуемого

Переменные рассматривались как независимые. Всем детям сообща-
лось, что результаты исследования будут известны только им и экспери-
ментатору.Главной проблемой любого подобного эксперимента является контрольза внешними дополнительными переменными (факторами), которые мо-гут оказать влияние на результаты деятельности испытуемых. В число этихфакторов в первую очередь входит отношение испытуемого к самому экс-перименту, которое может влиять на заинтересованность испытуемого иуспешность решения интеллектуальных задач. Чтобы обеспечить необхо-димую мотивацию испытуемых, с ними проводилась беседа: сообщалось,чем психолог отличается от врача-психиатра, невропатолога или педагога,в чем суть психологической работы. Экспериментатор говорил, что цель экс-перимента состоит в сборе информации о близнецах для создания в г. Росто-
ве-па-Дону близнецового центра. Аналогичный центр уже создан в г. Санкт-
Петербурге. Психологи поясняли, что результаты эксперимента позволят
близнецам лучше узнать себя. Помимо этого, гарантировались аноним-
ность и конфиденциальность диагностической информации. Таким спо-
собом удалось избежать «эффекта тестирования» и снизить страх испыту-
емого перед экспериментом.Пары близнецов были разделены на четыре группы на основании дан-
ных, полученных по опроснику Э.Г. Эйдемиллера по типам семейного вос-
питания, а внутри этих групп отнесены к контрольной или эксперимен-
тальной подгруппе.В ходе основной части эксперимента испытуемые должны были решать задачи теста Д. Векслера на определение уровня общего, вербального и не-вербального интеллектов. Наряду с основной тестовой инструкцией в каж-
дой из экспериментальных серий вводились дополнительные компонен-
ты в общение испытуемого и экспериментатора. В группе I (контроль и
эмоциональная поддержка) после того, как была зачитана инструкция, пе-
ред выполнением каждого из субтестов экспериментатор требовал: «Рас-
скажи, что сейчас надо делать?». Испытуемый пересказывал содержание
инструкции. Затем экспериментатор говорил: «Хорошо, молодец. Тогда
начнем». После решения очередной задачи экспериментатор спрашивал:
«Почему ты так думаешь? Объясни, пожалуйста». Получив от испытуемо-
го разъяснения, экспериментатор говорил: «Хорошо, спасибо, ты молодец»
(«Ты отлично справился». «Ты очень хорошо соображаешь». «С тобой при-
ятно работать»). По завершении каждого субтеста (серии заданий) у испы-
туемого спрашивалось, не хочет ли он передохнуть. Если он хотел этого,
то после VI субтеста ему давалась возможность отдохнуть в течение 10 мин.
В конце экспериментатор говорил: «У тебя все отлично получилось. Мо-
лодец, мне очень понравилось, как ты работал».

Успешность решения познавательных и творческих задач определяют не
только общие и специальные способности, но и мотивация, личностные
качества (настойчивость, толерантность к неопределенности, эстетическое
чувство, эмоциональность и т.д.). Величина генетической обусловленнос-
ти большинства личностных черт (исключая темперамент) значительно
ниже показателей наследуемости общих и специальных способностей.

При выполнении интеллектуальной деятельности ребенок и, тем более,
взрослый не всегда могут проявить, раскрыть весь спектр своих возмож-
ностей. Этому препятствуют «психологические барьеры», личностная тре-
вожность и т.д.

Определенные условия семейного воспитания могут формировать лич-
ностные качества, препятствующие или, напротив, благоприятствующие
проявлению общих и специальных способностей в учебе или профессио-
нальной деятельности. Следовательно, повысить интеллектуальную продук-
тивность ребенка можно за счет формирования определенной мотивации.

Другой путь — создать такие условия жизнедеятельности для ребенка,
которые активизировали бы мотивы и индивидуально-психологические ка-
чества (даже, если их уровень наследственно обусловлен), благоприятно
влияли на успешность интеллектуальной деятельности. В том случае, если
эти индивидуально-психологические качества наследуются независимо от
интеллектуальных способностей, можно получить эффект увеличения ин-
теллектуальной продуктивности ребенка.

Итак, существуют три пути повышения уровня развития интеллектуальных
способностей: I) создавать среду для их развития в семье; 2) формировать дру-
гие психические свойства, повышающие интеллектуальную продуктивность;
3) создавать такую семейную ситуацию, в которой свойства, влияющие на по-
вышение интеллектуальной продуктивности, могли бы проявиться

Как видим, включение фактора контроля за поведением уменьшает вли-
яние фактора эмоциональной поддержки.

Итак, эмоциональная поддержка положительно влияет на интеллектуаль-
ную продуктивность, а включение контроля за поведением сглаживает это
влияние. Кроме того, влияние контроля не определяется генетическим фак-
тором, от которого зависит сходство интеллектуального развития близнецов.

№ 30 дәріс

Тақырып: :Когнитивті психологияның қазіргі аспектілері

Дәрістің мазмұны

3. Бұқаралық ақпарат құралдарының «әлем картинасына » ықпалы.

4. Әлеуметтік желі арқылы қарым қатынас

Бұқаралық ақпарат құралдары адам баласы үшін дүниетанымдық тұрғыдан қосымша әлеуметтендіруші құрал ретінде қарастырылады және ол соған қызмет етуде. Демек, олар адамзаттың дүниені танып-білуінде, қосымша білім алуында үлкен рөл атқарады. Бірақ БАҚ-тың, соның ішінде теледидардың көрермендерді өзіне тәуелді ету ықпалының өте жоғары екенін ескере отырып, одан берілетін қандай да бір бағдарламаның көрерменді әртүрлі сезімде ұстау мүмкіндігін де әсте естен шығаруға болмайды.

Теледидар жас жеткіншекке эмоционалдық тұрғыдан, яғни бірде қатты қуануына, енді бірде қобалжуына, мазасыздануына, үрейленуіне тікелей әсер ете алады. Бұған қоса соңғы он-он бес жылдың көлемінде еліміздің ақпарат кеңістігінде әртүрлі шетелдік басылымдардың, телеарналардың көбейіп кеткені тағы бар. Кабельді және спутниктік телеарналардың өрісі кеңейе түсті. Өз кезегінде олар жеткіншектерді өз идеологиясы шеңберінде “арбап” ұстайды. Әсіресе, Батыста, кейінгі кезде Ресейде де көптеп шығарылып жатқан қатыгездікке толы фильмдер, мағынасы түсініксіз мультфильмдер, айқай-шуға толы музыка жеткіншектер санасына, денсаулығына, тәрбиесіне теріс әсер ететіні сөзсіз. Ресейде жүргізілген сауалдаманың нәтижелеріне қарағанда, сұралғандардың 67 пайызы қазіргі теледидар бағдарламалары балалар мен жасөспірімдерге кері әсер етеді деп есептейді. Тек 14 пайызы теледидар жастарға оң ықпал етеді, яғни нақты өмірге бейімделген еркін де бастамашыл адамдарды тәрбиелейді деген пікірде. Ал сауалдамаға қатысқандардың 13 пайызы электронды БАҚ-тың Ресей жастарының адамгершілік қасиеттеріне кері әсер етіп отырғанын сезінбейтінін айтады. Яғни, БАҚ-тың ықпалы біреулер үшін оң болса, енді біреулер үшін кері әсері бар. Бұл мәселе қашаннан талас тудырып келе жатқаны белгілі. Сол себепті БАҚ-тың адамға ықпалы ең тиімділердің қатарына жататындықтан, оның мүмкіндіктерін қажетті бағытта пайдалануға болатынын ескерген жөн.

2. Әлеуметтік желі дегеніміз адамдардың бір-бірімен интернет арқылы қарым - қатынас жасайтын құралы болып табылады.Көптеген жастар, тіпті ересектер де тікелей бетпе – бет қарым – қатынас жасаудың орнына, әлеуметтік желілер арқылы қарым – қатынас жасауды жөн көреді. Ең басында ескі, таныс достарымен сөйлесу мақсатында қолданамын деп, соңында көптеген қиыншылықтарға тап болады. Бүгінгі таңда әлем халқының 57 пайызы бетпе-бет сөйлесуден гөрі, интернет арқылы, оның ішінде әлеуметтік желілерде сөйлеседі.Көптеген ғалымдардың ойынша, адамдар әлеуметтік желіде отырған сайын, оның шынайы өмірмен қарым – қатынасы үзіледі. Әлеуметтік желі арқылы қарым – қатынас жасаған адам, шынайы өмірде тұйық, көптеген адамдармен сөйлесуі қиынға түседі, жолында пайда болған проблемаларды шешуге қабілеті аз болады. Сондықтан да әлеуметтік желінің пайдасынан зияны көп. Бүгінгі таңда әлем халқының екіден бірі Facebook, Twitter, Вконтакте, Whatsapp сияқты әлеуметтік желілерде отырады. Ең басында олар тек сөйлесу, кино қарау, музыка тыңдау, жаңалықтармен таныс болу мақсатында қолданып, бірақ соңында көптеген қиыншылықтарға ұшырайды. Әлеуметік желі арқылы әңгімелескенде, адамдардың көбісінің шынайы өмірде тұйық, адамдармен сөйлесуі қиынға түседіӘлеуметтік желі проблемасы мекемелерде жұмыс жасайтын адамдарға да өзінің кері әсерін тигізеді. Жұмыскерлер жұмыс уақытында сол сайттарды жұмыс мақсатында емес, адамдармен әңгімелесу үшін пайдаланады. Бұл мекеменің жұмыс жағдайына кері әсерін тигізуі мүмкін. Адам баласын сауатсыздыққа, меңіреулікке алып келетін әлеуметтік желілердің адамзат үшін пайдасынан зияны көп. Бүгінгі таңда көптеген адамдардың сөздік қорының байымауы да осы әлеуметтік желінің салдарынан екен. Виртуалды тілдесу арқылы үйреніп қалған бүгінгі жас буын адамдармен шынай өмірде бетпе- бет кездескенде өздігінен сөйлеуге қысылып, өз ойын білдіре алмай жатады. Қазіргі таңда әлеуметтік желілер әлемді жаулап алды. Себебі, адам әлемнің кез – келген бұрышында отырған адаммен қарым – қатынас жасауға болады. Соңғы жылдардағы статистика бойынша әлемдегі отыз жасқа дейінгі адамдардың 50 пайызы, ал соңғы 10 -15 жылдар аралығында туылғандардың 96 пайызы осы әлеуметтік желілерде әңгімелеседі, пайдаланады. Үйленгендердің ажырасуының 30 пайызы осы әлеуметтік желілердің кесірінен екен. Оксфорд университетінің профессоры Сьюзан Гринфилд ойынша, әлеуметтік желілердің кесірінен отбасындағы қарым – қатынас бұзылады. Ата – ана мен бала арасындағы қарым – қатынастың 36 пайызы әлеуметтік желілердің салдарынан бұзылады екен. Оған қоса жыл сайын ғаламда шамамен 100 адам өзінің қалдырған хаты үшін өз – өзіне қол жұмсап, өмірлерімен қош айтысып жатады. Өзіміз білетіндей, бүгінгі таңда Facebook әлемдегі ең танымал әлеуметтік желілердің бірі болып табылады. Соңғы статистика бойынша, ғаламның 350 миллионнан адам тәуелдік синдромына ұшыраған. Және де олар тек виртуалды достарымен ғана қарым – қатынас жасайды, әңгімелеседі. Facebook – ке тіркелген әйел қауымының 85 пайызы шынай өмірдегі достарынан шаршаған. Көптеген ғалымдардың ойынша, адамдардың көбісі осы әлеуметтік желілерде күніне 6 сағаттан көп уақытын бөледі. Айта кетсек, әр түрлі жастағы адамдарды өзіне баулап, тәуелді еткен Вконтакте әлеуметтік желісі Қазақстан, Ресей, Белорусь, Украина сияқты елдерде өте танымал. Бұл жерде тек әңгімелесіп қана қоймай, кино қарауға, музыка тыңдауға, соңғы жаңалықтармен хабардар болып отыруға болады. Соңғы жылдардың көрсеткіші бойынша осы әлеуметтік желіні 175 миллионнан аса адам қолданады. Адамдар Вконтакте-ге өзінің жарты күнін арнайды, яғни 12 сағаттай осы әлеуметтік желіде отырады.

⇐ Предыдущая 40 41 42 43 44 45 46 47 4849