Дәрістің мазмұны

№ 20 дәріс

Тақырып: Эмоциялар

Дәрістің мазмұны

1. Эмоция теориялары

2. Эмоцияны зерттеудің негізгі бағыттары

Эмоцияның қазіргі заман тарихы О.Джемстің 1884 ж. жарияланған «Эмоция деген не» атты мақаласынан басталды. О.Джемс және бұған байланыссыз Г.Ланге пайымдаған теория бойынша: сезімнің туындау себебі — сыртқы ырықты қозғалыстар, сонымен бірге. ішкі ырықсыз жүрек толғаныстарынан болатын адамның кейіп өзгерістерінен. Осы өзгерістерден туындайтын адам әсерлерінің бәрі эмоциялық күйді танытады. «Біздің қайғыруымыз, жылағанымыздан, қорқуымыз, қалтырауымыздан, қуанганы-мыз, күлгенімізден» (О.Джемс). Сонымен, эмоция салдары болған дене шетіндегі (перифериялық) органикалық өзгерістер, ғалымдар ойынша, сезімдер себебіне ауысады. Осыдан эмоциялардың ырықты реттелуінің қара-дүрсін түсініктемесі беріледі: мысалы, үнамды эмоцияга тән әрекеттерді әдейі жасаумен қажет болмаған қасірет сезімін басуға болады-мыс.

Джемс-Ланге түжырымы бірнеше қарсы көзқарастар пайда етті. Негізгі сын айтқан У.Кеннон әртүрлі сезімдерге байланысты жауап әрекеттер бір-біріне өте үқсас, сондықтан олар адамның сан-алуан эмоциялық қасиеттеріне сай келе бермейді. Мысалы, қазақ келісу сезіміне орай басын изейді, ал болгар — шайқайды; аф-риканың бір тайпа өкілдері сүйген адамының бетіне түкі-ретін көрінеді, ал қазаққа бүйтіп көр… Сонымен бірге, адамның әдейі істеген жасанды әрекеттері қажетті көңіл-күйді бере алмайды.

Электрофизикалық әсерінен миды ары қарай дамыды. Осы базада Линсен Хеббаның мотивациялық теориясы пайда болды. Бұл теория бойынша эмоциялық жағдай, бас миының өзек бөлімің ретукулярлы фармация анықтайды. Орталық жүйке жүйесінің бұзылуымен қалыптасуы сәйкес келетін құрылым салдарынан эмоция пайда болады.

Мотивациялық теория келесі жағдайларда негізделеді.

Эмоция пайда болатын мидың электрофолографиялық жұмыс бейнесі ретикулярлық фармация қызметімен байланысты бейнесі болып табылады.
Ретикулярлық фармация жұмысы оның күшімен, ұзақтылығымен динамикалық өлшемін эмоциялық қалыптылығын анықтайды. Бұл теория ортаның эмоцияның органикалық процестерді анықтайтын теория пайда болады ,бұл теория адам психикасына, қылығына әсер етеді.

Хеббудың қисық эмоцияны қоздыру эксперименті сәтті өтті. Қисық эмоцияның қозуымен адам іс әрекеті бұл суретте көрсетілген. Жоғарғы дәрежеге жету үшін, эмоцияны не әлсіз, не күшті қоздыруға болмайды. Әр адамның эмоцияны қоздыру жұмыста күшті әсер қамтамасыз етеді Эмоция қозудың оптимальді сатылары мына факторға тәуелді ерекше істеу кызметіне және жағдайына байланысты.

⇐ Предыдущая 39 40 41 42 434445 46 47 48 Следующая ⇒