|
|||
ркендер мен бүршіктерӨркендер мен бүршіктер
Өркен дегеніміз-жапырағы мен бүршігі бар бұтақтанбаған жас сабақ Өркеннің негізгі орталақ тірек бөлімі-сабақ Сабақтың жапырақ өсетін жуандау жері-буын Бір буын мен екінші буын аралығы-буынаралық Буынаралығы ұзын болса-ұзарған өркен Буынаралығы қысқа болса-қысқарған өркен Жапырақтың сабаққа орналасқан жері-жапырақ қолтығы Бүршік-бастапқы өркен Төбе бүршік-өркеннің ең ұшында орналасады, ұрықта қалыптасады, одан болашақта өркеннің барлық мүшелері қалыптасады, өсімдік ұзарып өседі Қолтық (жанама) бүршік-жапырақ қолтығында орналасады Қосалқы бүршік-өсімдіктің кез-келген жерінен тамырдан, тамырсабақтан, жапырақтан дамиды Бұйыққан бүршік-тыныштық күйге ауысқан бүршік Бұтақтың түптенуі байланысты- бұйыққан бүршікке Қабыршақ-түрі өзгерген сыртқы жапырақтар Қабыршықтардың түкті, жабысқақ болуы- су булануын азайтып, үсуден, үсуден, құстардың шоқып, зақымдауынан қорғайды Жылтыр өткір иісті бүршігі бар өсімдік- бальзамды терек Сыртында қабыршағы болмайтын ашық бүршікті өсімдік- итшомырт Ашық бүршіктердің сыртын жауып тұрады- бөбешік жапырақтар, жапырақ қынабы Өркеннің түріне қарай бүршік бөлінеді-өсу және гүл бүршігі болып Тек қысқарған өркенде орналасады-гүл бүршігі (гүлшанағы бар) Тек ұзарған өркенде орналасады-өсу бүршігі Өсу бүршігінде жоқ-гүлшанақ
Сабақ
Сабақ-өсімдіктің жер асты мүшелері мен жер үсті мүшелерін жалғастырып тұратын орталық тірек Сабақтың қызметы-гүл, жеміс, жапырақ бекіну; қоректік заттар қозғалу; қор жинау; көбею; Өсу бағытына байланысты сабақ бөлінеді-тік, жатаған, шырмалғыш, өрмелегіш, жабысқақ, қысқарған Тік сабақты өсімдіктер-жүгері, бидай, терек, емен, қайың және т. б. Жатаған (желі) сабақ-өте әлсіз, жұмсақ, жер бауырлап жатады.Мұртшалары арқылы ұзарып өседі (құлпынай, асқабақ, қауын, қарбыз, қияр) Шырмалғыш сабақтар-шырмауық, құлмақ Өрмелегіш сабақтар-мұртшалары арқылы өсімдікке жабысып, өрмелеп өседі (асбұршақ, жүзім) Жабысқақ сабақтар-ілмешегі, емізікше өсінділері, жабысқақ түктер арқылы сүйенетін өсімдікке тығыз жанасады (плющ, жабысқақ қызылбояу) Қысқарған сабақ-сабағы өте қысқа (бақбақ, жолжелкен, пияз, қырыққабат) Сабақтың ішкі құрылысы-қабық, камбий, сүрек, өзек Қабық-сабақтың ең сыртқы қабаты. Өсімдікті сыфртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан қорғайды. Өң, тоз, тін қабаттарынан тұрады Өң-түссіз, жас сабақтардың сыртын қаптайды. Ішке күн сәулесін өткізеді. Тоз-өлі жасушалардың бірнеше қабаттарынан тұратын жабын ұлпасы, қалың болса да ішке пішіні төмпешікке ұқсаған жасымықшалары арқылы оттегін өткізеді Тін-тоздың ішкі жағында орналасқан. Беріктік, мықтылық қасиет береді Органикалық заттардың қозғалуы-сабақтағы тін талшықтарындағы сүзгілі түтікшелерде Тін талшықтары жақсы дамыған-кендір, зығыр, мақтада Камбий-қабықтан кейін орналасқан қабат. Түзуші ұлпадан тұрады, сабақ камбий жасушаларының бөлінуінен жуандайды. Жылдық шеңбер түзеді-камбий Жылдық шеңбер дегеніміз-камбий жасушаларының бөлінуінен жыл сайын сүректе болатын сүрек қабаты Сүрек-сабақтың едәуір бөлігін алып жаатыр. Түтікшелері бар, ол арқылы сабақта су мен минералды заттар қозғалады Өзек-сабақтың орталық бөлімі, органикалық заттар қорға жиналады. Өсімдіктің ұзарып өсуі-төбе бүршігіне байланысты Жан-жағына жайылып өсуі-жанама бүршіктерге байланысты Сояу-долана, жабайы алмұрт, жабайы алма ағаштарындағы түрін өзгерткен сабақ Шырынды сабақ-кактус, сүттіген өсімдіктерінде болады. Ылғал жетіспегендіктен бұл өсімдіктер сабақтарына су және онда еріген заттарды жинайды, жасыл түсті болғандықтан органикалық заттар сабақтарында түзіледі Қырыққабаттың қауданы-түрі өзгерген үлкен, алып бүршікке жатады Тамырсабақ-жапырақ шығармайтын көпжылдық жерасты өркен Тамырсабақ аталу себебі-тамырға ұқсас қоңырқай, күңгірт түсті болғандықтан Тамырсабақ бөлінеді-жатаған (бидайық, қоңырбас, бетеге), қысқарған (бүлдірген, шыршай), шырынды (қырлышөп, құрқашаш), түйнек тәрізді (канна) Түйнек-сабақтың түп жағындағы жерасты қолтық бүршіктен дамитын өркеннің ұшындағы бүршік Түйнекті өсімдіктер-картоп, жералмұрты (топинамбур) Пиязшық-түрін өзгерткен шырынды, қысқарған жерасты өркен Пиязшықты өсімдіктер-пияз, сарымсақ, сүмбілшаш, лалагүл,жабайы жуа,қызғалдақ, бәйшешек, қазжуа Пиязшықтың төменгі жағындағы тығыз жері-қысқарған сабақ немесе түбіртекдеп аталады
|
|||
|