XX-XXI Ғ. ҚАЗАҚ ЭСТРАДА КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ДАМУ БАҒЫТТАРЫ

2 XX-XXI Ғ. ҚАЗАҚ ЭСТРАДА КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ДАМУ БАҒЫТТАРЫ

2.1 Қазақ эстрадасының аңызға айналған композиторлары және олардың шығармашылықтары

Мәдениет тарихында жарқын із қалдырған кез келген композитордың өмірлік және шығармашылық жолы әрдайым ғылымда жоғары қызығушылық тудырады, өйткені оның шығармалары тарихтың белгілі бір кезеңіндегі оқиғаларға байланысты көркемдік пікір болып саналады. Кез келген шығармашылық түрінің негізгі заңы тыңдаушылардың сұраныстарын бейнелей отырып, олардың музыкалық санасын қалыптастырып, оларды келесі ұрпаққа бере отырып, өз заманындағы музыка өнерінің нақты қоғамдық-көркем мәселелерін қозғау болып табылады. Бұл тұрғыда кеңес заманында құрылған қазақ сазгерлерінің мектебі ұлттық өнердің ең перспективті және стилистикалық түрде айқындалған бағыттарының бірі бола алады. Оның негізі ұлттық және еуропалық жүйенің өзара іс-қимылы болды. Екі тіл әлемінің айырмашылығы екі мәдениеттің органикалық үйлесімділігіне алып келмесе де, олардың арасындағы жанасу нүктелері А. Жұбанов, М. Төлебаев, Н. Тілендиев, Ш. Қалдаяқов, К. Мусин және т.б., атақты композиторлардың шығармашылықтарында кездеседі. Қазақ музыкалық қазынасының алтын қорын толықтырған олардың көркем мұрасы вокалдық-эстрадалық композицияларға тән шынайы-ұлттық стильдің даму үдерісіндегі негізгі нүкте болды.

Шәмші (Шәмшид) Қалдаяқов (1930-1992) – танымал қазақ композиторы, «қазақ вальсінің королі». 1965 жылғы - Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты, 1980 жылы - Қазақ КСР мәдениетінің еңбек сіңірген қызметкері болды. 1991 жыл-Қазақ КСР Халық әртісі дәрежесіне жетті. 2010 жыл – «Бақыт құшағында» (қайтыс болғаннан кейін) әндер жинағы үшін Қазақстан Республикасының өнер саласындағы мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанды. Шәмші Қалдаяқов «Ақ сұңқар» (Белый сокол мой), «Қара көз» (Черные очи), «Қайықта», «Ақ бантик», «Ақ маңдайлым» сияқты лирикалық әндерінің авторы. 1956 жылы «менің Қазақстаным» әнін жазды.

ҚР халық әртісі, профессор Лаки Кесоглу: «Шәмші Қалдаяқов қазақ эстрадалық әндерінің пайда болуының бастауы болды, оның осы жанрдың дамуына қосқан үлесі баға жетпес. Оның әндері-тұтас дәуір! Ол әндермен бір ұрпақ өсіп өнді. Осы уақытқа дейін оның шығармашылығы сұранысқа ие және әндері концерттік алаңдарда да, радиода да, теледидарда да естіліп жүр. Шәмшінің ән шығармашылығын жас орындаушылардың жалғастыруы ерекше қуантатын жайт. Мүмкін, оның танымалдығының құпиясы – барлық әндері өз халқына деген сүйіспеншілікпен жазылғаннан шығар. Барлық әндері шын жүректен жазылған, сондықтан да оның шығармашылығы адамдардың жүрегін жылытады» [39, 2 б].

Әрі қарай отандық композиторлар мектебінің жолын жалғастырған басқа композиторлардың тұтас тобы пайда бола бастады. Олардың ішінде Е. Хасанғалиев, С. Бәйтереков, К. Дүйсекеев, А. Қоразбаев, Т. Мұхамеджанов, К. Шілдебаев, А. Бейсеуов, М. Омаров, Е. Хусаинов, Р. Гайсин және т. б., ерекше көзге түсті.

Ән жанрында жұмыс істейтін республиканың эстрадалық композиторларының шығармашылықтарына ерекше тоқталған жөн.

Олардың арасында Сейдолла Бәйтереков (1945-1998) сияқты танымал шеберді атап өтсек, ол қазақстандық кәсіби және вокалдық-эстрадалық мәдениеттің «алтын қорына» енгені сөзсіз.

Оның шығармалары вокалдан күрделі оркестрлерге дейін, вокал-симфониялық, хор шығармаларынан, балаларға арналған музыканы қоса алғанда, әртүрлі жанрда, сондай-ақ спектакльдерге, кинофильмдерге және мультфильмдерге арналған партитуралар сериясында жазылған. С. Бәйтерековтың шығармашылық мұрасының жалпы көлемі:

– «Дос туралы жыр», «Түркістан», «Ақ тiлек», «Өмiр-өмiр», «Мөлдiр сезiм», «Түсiнбедiм», «Бip болайық», «Сағындым даусыңды», «Аман бол» әндері;

– «Айдана», «Қара бала», «Жалқаубеқ» әндері, «Әпенде» хоры сияқты балаларға арналған музыкалар;

– флейтаға арналған симфониялық пьеса «Кішкентай»;

– «Жiбек жолы», «Ләззат», «Бақыт құсы», «Осенняя радуга», «Дүние сұлу» сияқты эстрадалық-симфониялық оркестрге арналған шығармалар;

– «Сақал саудасы», «Тастама отты, Прометей», «Турандот ханшайым», «Мен iшпеген у бар ма?», «Сказка о домбре и голубом цветке», «Махаббат аралы» сияқты драмалық қойылымдарға музыкалар;

– «АЛЖИР» деректі фильміне («Реквием» туындысын қосқанда), «ауылдан келген күйеу», «Жусан иісі» және т. б. кинофильмдеріне музыка;

– мультфильмдерге музыка;

С. Бәйтерековтың шығармаларының музыкалық тілі өте анық және жеке екенін бірден атап өткен дұрыс. Ұлттық қазақ өнерінің дәстүрлеріне сүйенген, сонымен қатар кеңестік, еуропалық және Американдық музыкалық мәдениеттерінің ықпалына тап болған дарынды қазақстандық шебердің шығармашылық жазбасының негізін, оның композиторлық даралығының қайталанбас белгілері құрайды: вокалдық-сөйлеу пікірлерінің нақыштығы мен афоризмі, көркем құралдарының барынша үнемділігі, егжей-тегжейлі, орындаушылық штрихтары мен нюансировкаға ерекше назар аударуы, ішінара аскетизм және жалпы эмоциялық тонустың ұстамдылығы, сонымен бірге, өзіндік әуен, жан-жақты лиризм және интонациялық құрылысының нәзік болуы және т.б.

Бүгінгі таңда, Сейдолла Бәйтереков - көптеген кинофильмдер мен драмалық қойылымдардың танымал музыкаларының авторы, ал оның симфониялық және хор шығармалары композиторлардың үздік туындыларының қатарына кіреді.

Ән үшін «сүйемелдеудің драмалық икемділігі» инструментализмдегі вокалдық принциптерге үстемдік етеді деп атап өтті Б. В. Асафьев [40]. Дәл осы принципті қазақстандық композиторлар тембрді, фактураны және оркестрлік сүйемелдеуді таңдау кезінде қолданады, бұл өз кезегінде эстрадалық әндердің сипатын беруде табысқа алып келеді.

Осыған байланысты В. Тюленевтің өз көркем идеялары туралы былай жазған сөзін келтіреміз: «...мен нақты тақырыптың көтеріңкі көңіл-күйде шығып, оның алыс жылдардағы естеліктерін көрсетуін қаладым..» [41, 32 б]. Осындай айқын ностальгикалық мотив С. Бәйтерековтың вокалдық-эстрадалық шығармаларында берілген көптеген музыкалық көңіл-күймен ұштасады: «Әлия», «Күнге табыну», «Дос туралы жыр», «Түркістан», «Аралдан ұшқан аққулар», «Кентауым» «Сары-Арқа», «Мөлдір сезім», «Ақ тілек», «Бір болайық», «Түсінбедім», «Айдана», «Қара бала», «Жалқаубек» және т.б. шығармалары осы күндері де Қазақстанда да, одан тыс жерлерде де тыңдармандардың ең сүйікті әндерінің бірі болып қала береді.

Ұлттық музыка мәдениетінің көрнекті өкілі Қуат Шілдебаевқатоқталамыз. Қуат Шілдебаев Қазақстанның ең танымал кәсіби композиторларының бірі, ол отандық вокалдық эстраданың дамуына үлкен үлес қосты. Оның шығармашылығы ең үздік еуропалық дәстүрлерді өзіне сіңірген классикалық композицияның барлық «қыр-сырын» және лексикалық тәсілдерін көрсетеді. Оның шығармалары «қазақ рухында» (Қылқобызға арналған атақты күйлер) жазылған өзіндік классикалық әндері халықтың жүрегін жаулап алды.

Қуат Шілдебаевтың дәстүрге деген көзқарасы ішкі еркіндікпен және шығармашылық міндеттерді қою күрделілігімен ерекшеленді. Қазақ композиторы дәстүрінде қалыптасқан көркем жүйені саналы қабылдау барысында, музыкалық тілдің жекелеген «элементтері» негізгі «құрылыс материалы» ретінде іріктеледі, ол жеке ойға сәйкес жалпы композициялық заңдылықтарды дамытудың қандай да бір қисынына бағынады.

Қазіргі уақытта Қуат Шілдебаев Қазақстанның ең танымал заманауи композиторы болып табылады. Көптеген эстрада әншілері оның әндерін орындай отырып шоу-бизнес әлемінде үлкен табыстарға жетті – (Р. Рымбаева, М. Жүнісова, Н. Есқалиева, Е. Шакеев, «А-Студио» тобы, Батырхан Шүкенов және т.б.).

Отандық автордың шығармалары (әсіресе вокалдық) жалпы сапасымен-ұлттық рухтың еуропалық музыкалық мәнерлілік құралдарымен үйлесімділігімен сипатталады.

Қуат Шілдебаевтың шығармашылығында қазіргі заманғы және вокалдық-эстрадалық музыка әлеміндегі жаңа дыбыстық көкжиектер айқын көрінеді. Оның өнерінде қазақ интеллигенциясының рухани уайымдары көрініс табады.

Қазақстандық композитордың вокалдық-эстрадалық шығармашылығының басты бағыттылығын бағалай отырып, ең алдымен оған тән философиялықты және ұлттық нақышта ойлау қабілетін атап өтеміз. Сонымен қатар, патриотизм тақырыбы оның шығармашылығындағы жетекші тақырыптардың бірі болып табылады, бұл туралы композитордың еңбектеріндегі кеңінен танымал «Отан-Ана» әні айғақтайды.

1987 жылы жазылған бұл керемет туындыны «Дос-Мұқасан» тобының солисті Әбит Қалиев тұңғыш рет орындады. «Мен оның музыкалық құрылымының қисынды болуын қаладым, мәтіннің қандай болатынын елестеттім. Егер мелос дұрыс болса және ол қазақша болса нәтижесінде мәтін де сәйкес дұрыс келеді. Бұл әнде бәрі үйлесімді болды. Менің бұл әнге берілгенім сондай келесі күні, ең үздік және шебер ақындардың бірі болған ақын Тұманбай Молдағалиевке бірден барып, редакцияда осы әннің музыкасын жаздыртып алдым. Біз тақырыпты, мағыналық жүктемені, әннің мәнін талқыладық. Мен әннің халыққа арналып шырқалып, патриоттық сезімдерді, отанға деген сүйіспеншілікті туғызғанын қаладым. Бірнеше күн ішінде Молдағалиев әннің мәтінін жазды. Сол кезде мен консерваторияның фольклорлық бөлімін меңгерген болатынмын, онда менімен бірге филолог мамандығында әйел-әріптестер жұмыс істеген болатын. Мен оларға осы мәтінді көрсетіп едім олар мәтін ауыр және қабылдау үшін күрделі деп айтты. Мен қатты ренжіп, осы әуенге арналған сөздердің екінші нұсқасына тапсырыс бердім» [42] – деп қуат Шілдебаев өзінің вокалдық-эстрадалық композицияларының бірі жасалған сол уақыт пен күрделі жағдайлар туралы естеліктерімен бөлісті.

Айта кету керек, оның бірінші нұсқасы, ерекше танымалдық алып келген жоқ. Ал 90-шы жылдардың басында бұл жарқын шығарма «А-Студио» тобының солисті Батырхан Шүкеновтың репертуарында берік бекітілді.

Бірнеше жыл өткеннен кейін Қ. Шілдебаев Б. Шүкеновпен бірге әндерді, бастапқы мәтіннің композиторлық ойымен барынша үндесуіне байланысты өзінің таңдауын бірінші нұсқада тоқтатып, жаңадан жазды. Үш айдан астам уақыт ұлттық вокалдық әуенді іздестіруге кетті. Нәтижесінде жаңа эстрадалық ән дүниеге келді, және жұмыс аяқталғаннан кейін, композитор әннің осы нұсқада жаңа және одан да қызықты дыбысталғанын түсінді. «Менің ойымша, кеңес кезінде бұл ән көпшілікке кеңінен таныла алмады және танымал болмас еді. Ол өз сағатын күтті! Өйткені, барлығы тек композиторға ғана емес, оны түсінетін адамдарға да байланысты» [42] – қазақ вокалдық-эстрадалық шедеврінің авторы осылай айтқан болатын.

Б. Шүкенов пен Қ. Шілдебаевты ұзақ жылдық достық байланыстырады, екеуі де қазақстандық вокалдық-эстрадалық музыканың дамуына зор үлес қосқан талантты тұлғалар, музыка мен көркемдік басымдықтарға да ортақ көзқарасты тапты.

Осылайша, джаз, классика және халық музыкасының элементтері үйлескен шығармашылық эксперименттерді жүргізе отырып, Қуат Батырмен бірігіп, алғашқы қазақ альбомын (әннің мәтіннің авторы болып табылатын Т. Молдағалиевпен бірге) жасап шығарды. «Отан-Ана» («Мать-Отчизна») деген атқа ие болған бұл альбом нәзік лирикамен, отан сүйгіштіктің терең сезіміне толы болды.

Альбом, «Отан-Ана» атты әнін аша бастағанда, бірінші дыбыстарынан бастап өзінің бай және «әсерлі» аранжировкасмен таңқалдырады. «...даланың рухы, ананың қарапайым сөздері, домбыраның дыбыстары - бұл сөзбен айтып жеткізе алмайтын нәрсе, уақыт пен кеңістіктің енгенін ғана сезінгендей боласын», - дейді әнші Батыр осы ерекше құбылыс туралы. «Отан-Ана» клипі ТМД елдерінің құрмет байқауында бірінші орынға ие болған.

Эстрадалық әннің осы хрестоматикалық мысалына арнайы тоқтаған жөн деп санаймыз. Дәл осы ән композитордың шығармашылығын жетілдірудегі өтпелі кезеңде пайда болды. Бұл әннің табыстылығының құпиясы, тек музыкалық мазмұнының немесе поэтикалық мәтінінің ерекшеліктері ғана емес, ең алдымен, бай аранжировкасы, вокалдық әуені, оның патриоттық тақырыптық тұрғысынан ашылуы болып табылады.

Келтірілген мәліметтер, айтылған ойлар «Отан-Ана» әнін философиялық – патриоттық шығармаларға (жанрлық анықтама бойынша) жатқызуға жеткілікті негіз болып табылады.

«Отан-Ана» композициясын тыңдай отырып, қазақ халқының бай тарихын көз алдыңа елестетесің. Бұл сезім композитор мен аранжировщик Ренат Гайсинмен енгізілген шулы әсерлердің есебінен одан да күшейе түседі, мұнда барабанды бытыраның және «сағат» дыбыстарының имитациясы «уақыттан тыс кеңістік» бейнесін көрсетеді. Бұл жерде әннің көшпенділердің өмірге, болмысқа философиялық көзқарасы жайлы екенін ұғыну қажет. Өзінің басқа «Сағым дүние» өлеңінде Қ. Шильдебаев ежелгі дүниетанымдық мәдениетті жандандыруға талпынады.

Осылайша, осы шағын көлемдегі эстрадалық әнде терең бір сыр жасырылғандай, онда әлемнің сұлулығы, оған деген махаббат, халықтың тарихының «өткеніне» шолу сияқты көріністер келтіріледі [43].

Отандық музыкалық мәдениеттің келесі лайықты өкілінің есімі ерекше көріністі қажет етпейді. Бұл Ренат Гайсин – таланты Қазақстанда ғана емес шет елге белгілі, хиттердің танымал шебері, композитор, аранжировщик және музыкалық продюсер.

Өзінің музыкалық жазбасын «эгоистік» ретінде сипаттай отырып, белгілі музыкалық қайраткер әннің оның өмірінде балалық шақтан бастап болғанын айтады. Ол Батыс Қазақстан Гурьев қаласында (қазіргі Атырау) дүниеге келген. Кішкентай кезінен бастап музыкаға қызыққан және оның өмірінде әр түрлі жанрдағы музыканың болғанын айтады. Бастапқыда бұл дәстүрлі халық музыкасы болды, содан кейін орнына поп және рок келді, кейін – электроника және джаз болды дейді композитор.

Бір кездері Ренат Гайсин «Ойлай берме» лирикалық әнімен отандық эстрадада пайда болды. Ал біраз уақыттан кейін ол отандық шоу-бизнестің танымал орындаушылары үшін хит композицияларын жазып жүріп осы қызмет түрінде белсенді табысқа жетті. Бұл ретте Ренат Гайсин классикалық музыканттар үшін маңызды симфониялық шығармаларды жасай отырып, оның шығармашылығының басқа маңызды жағын да ұмытпаған. Қазіргі уақытта ол тек қазақстандық ғана емес, шетелдік әртістер де орындайтын жүзден астам эстрадалық әннің авторы болып табылады.

Сонымен қатар, Рената Гайсинді «қазақстандық орыс тілді» композиторлардың қатарына жатқызуға болады, оның шығармаларының ішінде қазақ тілінде, бірақ батыстық стильде жазылған әндер бар. Бұл қызықты үрдісті оның «Ойлай берме» және «Өмір-аңыз» вокалды-эстрадалық композицияларынан көруге болады.

Осыған байланысты, бірінші кезекте, оның қазақ кәсіби дәстүріне қатысы бар шығармаларын бөліп көрсету, мысалы ретінде белгілі «Өмір-аңыз» әнін алу қажет болып көрінді, онда композитордың «қазақша емес» ойлауының жекелеген көріністерінің айқын дыбысталуына қарамастан, ұлттық мелос ерекшеліктерін жаңа деңгейде қайта жаңғырту әрекеттері байқалады (және бұл бір автордың бұрын жазған басқа әндерінің стилінен ерекшеленеді).

«Өмір аңыз» әні философиялық тұрғыдан алғанда домбыра аңызы жайлы және «жоқтау» жанрымен байланысты, бұған оның ерекше эстрадалық оркестрі де ықпал етеді.

Ренат Гайсин, ең алдымен, қазақ вокалдық-эстрадалық өнерінде өзінің дарындылығын ашқан композитор-аранжировщик. Соның салдарынан оның шығармашылығы көптеген көрнекті эстрадалық орындаушылардың – ұлттық вокалдық, шоу-бизнес өкілдерінің қызметімен тығыз байланысты. Батысеуропалық мәдениеттің елеулі ықпалымен ерекшеленетін отандық автордың көптеген шығармалары ұлттық стильге барынша жақындатылған және байырғы халық дәстүрлерінен ажыратылмайтын таза «қазақша» естіледі.

Біздің қысқаша шолуымыздың соңында тағы бір отандық композиторды атаймыз ол Едил Хусаинов. Қазақстан эстрадасының жарқын құбылысы бола отырып, ол, ең алдымен, эстрадалық дыбыстар мен вокалдық алғашқы көздердің шебер біріктіргендігілігімен танымал болды.

Композитор, фолькорист, ежелгі қазақ аспаптарында – жетіген, сыбызғы, сазсырнай, қасым сырнай, шанкобыз және т.б., аспаптарда орындаушы Еділ Хұсайынов екі түрлі әр текті құбылыстың синтезіне негізделген композиторлық ойлаудың жаңа түрін көрсетеді: бірінші жағынан, жалпыеуропалық классикалық – дәстүрлер, композиция тәсілдері, шығарма мәдениеті, екінші жағынан, ұлттық мәдениетті, әсіресе, ежелгі халық музыкасының қабаттары және т.б.

Е. Хусаиновтың шығармашылығын зерттеуші музыкатанушы Г. Кузбакова: «алдымен ол Батыс жұртшылығын бағындырып, адам-оркестр ретінде, «multi-instrumentalist» ретінде танылғандығын атап өтті. Қазіргі кезде оның шығармашылығы отанға өз отанына арналады» [44, 352 б]. Композитордың негізгі шығармаларына жүргізілген талдау оның қызметі «қоғамда өтіп жатқан рухани үдерістерге» кездейсоқ үндесіп отырғанын растайды.

Соңғы онжылдықта әлемдік қоғамдастықтың мәдени, ғылыми және шығармашылық өмірінің барлық салаларында көшпенділер, көшпенді өркениет әлеміне деген қызығушылықтың жарылысы орын алғаны белгілі. Аталған феномен арнасында «Бұлбұл заман» атты өзінің композициясының «Тһе Маgіс оf Nomads» тобының альбомындағы (Лондондық «Abbеу Road» дыбыс жазу студиясында жүзеге асырылған) жазбасын Еділ Хусаиновтың шығармашылық өміріндегі маңызды оқиға деп атай аламыз. Онда композитор мен орындаушы «қарғыра» (төменгі регистрде дыбыс шығару) және «сығыт» (ол да төменгі регистрде дыбыс шығару) атаулары бар екі бірегей стильді түсіндіреді. Мұндай тәсіл өзінің генезисі бойынша бурдонға, тамақты ән айту дәстүріне кіреді.

Композитордың өзі, тікелей орындаушы бола да алады. Оның шығармашылығында көптеген әндерді халық сүйіп тыңдайды. Мәселен, 2008 жылы жазылған және екі дискіден тұратын «Ілбіс елі» («Земля Ирбиса») альбомында этно және арт-рок стиліндегі түпнұсқа үлгілер бар. Олардың біріншісі – «Төрт түлік мал» («Марш животных»), «Самал» («Игра ветра»), «Қара өлең» («Песня»), «Тұлпар шабыты» («Бег иноходца») және т.б., ал екіншісі – «Ілбіс елі» («Земля Ирбиса»), «Өр Алтай» («Величавый Алтай»), «Шығыс-Батыс» («Восток-Запад») және т. б.

Тағы бір аты аңызға айналған композиторлардың бірі қазақ эстрадаының дамуына үлес қосқан тұлға – Досым Сүлеев. Ол композитор, аранжировщик, әнші, гитарист және саксофонист, ХХ ғасырдың 60-шы жылдарындағы әлемдік попмузыка мен дәстүрлі музыканың білгірі. Оның креативтілігі, ынтасы, темпераменті, коммуникабельділігі оған Қазақстан эстрадасында жаңа жол ашқан ансамбль құруға мүмкіндік берді.

«Дос Мұқасан» тобының әндерінің өңдеулері үшін «Құдаша» сияқты фольклорлық әндерді ғана емес, «Ләйлім шырақ», «Назконыр» және т.б. ауызша мамандардың әндерін де қолданды. Халық әндерінен басқа, сәнді поп-аранжировкада шырқалған ұлттық стильде жасалған әндері үлкен табысқа ие болды. Олардың бірі, «Той жыры» әні, ол 60 жылдан бері қазақ тойының атрибутына айналды, және бүгінгі күнге дейін үйлену тойларында естіліп келеді.

«Дос Мұқасанның» үлкен жетістігі қазақ эстрадасына мүлдем жаңа стиль алып келді.

Қайта құру мен тәуелсіздіктен кейінгі кезеңдерде Батыс эстрада әсерінің күшеюіне қарамастан, «Дос Мұқасан» ансамблінің шығармашылығы әлі күнге дейін қазақ эстрадасының көптеген солистері мен топтарымен орындалып жүргені қуантатын жайт.

Сонымен қорытындылай келе, елімізде аты аңызға айналған тұлғалардың бар екеніне көз жеткіземіз. Олар қазақ эстрадасының дамуына орасан үлестерін қосқан тұлғалар. Аты тарихта қалған, елімізді, жерімізді шет елге таныта білген осындай композиторлардың болуы қазақ елі үшін үлкен мақтаныш. Ең қуантатын жайт қазіргі таңда осындай мықты копозиторлардың әндерін жас әншілер түсініп, ұлықтап өз репертуарларында орындап жүр. Мұндай композиторлар ұмытылмайды оларға құрмет ретінде жыл сайын елімізде алуан түрлі концерттер өткізіліп тұрады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 Следующая ⇒