Отандық музыкалық өнер эстрадасының пайда болуының тарихи алғышарттары

1.2 Отандық музыкалық өнер эстрадасының пайда болуының тарихи алғышарттары

Қазіргі уақытта әлемдік заманауи музыкалық мәдениет барынша қарқынды даму кезеңін бастан кешуде. Бұл үдерісте индустриялық қоғам арнасында ақпараттық технологияларды жетілдіру басты рөл атқарады. Ю. Капустин көрсеткендей: «қазіргі заманғы техникалық құралдар өнер тағдырына үлкен әсер етті. Қазіргі уақытта қолданылып жүрген көркем, ғылыми, саяси, экономикалық және т. б. тарату мен тұтыну түрлерінің жүйесі адамдардың саны жағынан үлкен және бытыраңқы топтарына жіберілетін және оларға коммуникацияның техникалық құралдарының көмегімен жеткізілетін ақпарат қазіргі кезде «жаппай мәдениет» деген атауға ие болды [24, 4 б].

Бірақ, белгілі бір объективті жағдайларға қарамастан, қазіргі заманғы эстраданың ән жанрларының бастапқы эквивалентінің пайда болуы, В. Коненнің айтуынша, «...Еуропалық орта ғасырларда бастау алатын эстетикалық құбылыстардың көп ғасырлық тізбегінен» басталады [25, 54 б]. Индустриялық революцияның басталуымен байланысты қалалық мәдениеттің қалыптасуы «жаңа өнердің» жаңа орамының пайда болуына және белсенді дамуына әкеп соқты.

«Осы уақыттан бастап «опус-музыка» (термин Т. Чередниченко) немесе еуропалық кәсіби композиция өз бастауын ала бастады. Оның пайда болуымен авторлық өнертабыстардың жаңалығы өзіндік мәртебесін алып, композитордың және орындаушының рөлі біртіндеп тарай бастады». Осылайша, Еуропаның кәсіби музыкалық мәдениеті пайда болған сәттен бастап (қазіргі түсінікте) В. Коненнің пікірі бойынша оның үш түрі немесе үш қабаты анық сараланды: бірінші пласт – халық музыкасы (музыкалық фольклор), екінші – академиялық (классикалық) музыка және үшінші – «жаппай музыка».

Эстраданың пайда болуын БАҚ-тың дамуымен байланыстыратын теоретиктердің мәлімдемелеріне келетін болсақ, онда нақты факторларды жаппай ән өнерінің бай тарихындағы сапалы жаңа кезеңінің пайда болу себебімен байланыстырады.

XIX ғасырға дейін еуропалық эстрада, академиялық классикалық музыканың «көлеңкесінде» бола отырып, музыкалық кәсібиліктің негізгі жолдарынан тыс дамып келе жатты. Эстраданың музыкалық кеңістігін біртіндеп басып алу XIX ғасырда жаппай кітап басып шығарудың дамуынан басталады, ол өз кезегінде үй музицирлеуге сәннің көбеюіне байланысты болды (бұл тұрғыда әйгілі И. Штраустың вальстері, сол уақыттағы шоу-бизнес сәтті таралымды үлгілер ретінде көрсетіледі). Мұндай елеулі өзгерістер Еуропада белгілі бір әлеуметтік қабаттың – «middleclass» (орта класс) қалыптасуымен байланысты болды, ол қоғамның барлық жіктерінің мәдениетін өзіне бағындырған қуатты күшке айналды. Осының бәрі опералық-симфониялық шығармашылықтан оқшауланған және онымен жанаспайтын «үшінші қабаттың» мәлімдеген музыкасының кең таралуына жақсы әсер етті. Ол буржуа психологиясы мен оның әлеуметтік негіздерінен туған өнердің типтік үлгісі болды [25, 54 б].

Жекелеген еуропалық елдердің (бірінші кезекте Франция мен Италияның) әлемдік эстраданың дамуына қосқан айқын үлесіне қарамастан, жаңа бұқаралық жанрлардың бірегейлігі көп жағдайда, Британияның, әсіресе АҚШ-тың музыкалық дәстүрлерінің енгізілуімен байланысты болды (осы саладағы Америка мәдени индустриясының біріншілігін бүгінгі күні көпшілік мойындаған). Бұл елдер «үшінші қабаттың классикалық орталықтары» деп саналады, өйткені эстраданың одан әрі өркендеуі осы елдермен байланысты.

Пуритандар сақтаған «таза» еуропалық фольклормен қатар, Америка аумағында одан алыс мәдениеттердің буданы болып табылатын жаңа туындылар үздіксіз пайда бола бастады. Нәтижесінде біртіндеп Кубаның, Британдық аралдардың, тропикалық Африканың, Бразилияның, Жаңа Испанияның, ескі Францияның және т. б. музыкалық фольклорының қызықты синтезі қалыптасты. В. Конен айтқандай: «еуропалық және еуропалық емес музыкалық құрылыстың шынайы синтезі американдық негізде жүзеге асырылады» [25, 64 б ].

Егер Еуропада музыка эстрадасы ресми, мемлекет пен шіркеу бақылайтын ашық оппозицияда орын алатын болса, онда АҚШ-та музыка эстрадасы барлық бұқаралық өнер пайда болған сәттен бастап мемлекеттік саясаттың идеялары мен стереотиптерін білдіруге шақырды, яғни, іс жүзінде идеологиялық конформистік мәдениетке айналды. Ал бұл «үшінші пласт» деп аталатын еуропалық елдердің бірде – біреуінің ХХ ғасырға дейін Англияда және оның бұрынғы колониясында - солтүстік Америкадағы сияқты елдерде аса маңызды орын алмауына алып келді. «ХVIII және ХІХ ғасырларда осы екі елде музыканы дамытудың магистральды жолы «үшінші қабатпен» мүлдем дерлік шектелді», - деп атап өтті белгілі ғалым [25, 55 б].

Эстрадалық музыканың қалыптасуындағы келесі кезең екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңге тура келеді, ол теледидар жаңалығы мен қарқынды даму уақытымен, сондай-ақ орындалатын музыканы трансляциялау мен тираждаудың әр түрлі тәсілдерімен, жаңа сапалы деңгейде шоу-бизнестің (бұрыннан бар, бірақ қарапайым масштабтарда) нығаюымен және жаппай таралуымен сәйкес келеді.

Эстрада – бұл әдеттегі урбанистік құбылыс, қалалық қоғамдастықтың дүниеге келуі мен құрылуымен тығыз байланысты, әлемдік индустриализмнің цитадельі – музыкалық эстраданың қазіргі заманғы нұсқасы АҚШ-та туылды деп болжауға болады. Оның барлық қалған бөлігі (оның ішінде оның тарихи ерте прототиптері – менестрельство, ерте джаз және т.б.), басқа алгоритм бойынша жұмыс жасады.

ХХ ғасырда музыкалық эстрада қазіргі заманның рухани ахуалынан туындаған өзге де эстетиканы білдіретін жаңа бұқаралық жанрлармен байытылды. Сонымен қатар, эстрадалық өнердің аса серпінді элементтері, әсіресе, сән әсеріне ұшыраған немесе қоғамның әлеуметтік құрылымын жаңарту процестерімен тікелей байланысты оның түрлері өзгерді.

Қазіргі заманғы жаппай музыка, ең алдымен ғылыми-техникалық прогресс дәуірінің жаңа жетістіктеріне сүйенетін бұрынғы формалардан түбегейлі ерекшеленеді. Оның саласында жүзеге асырылатын қайта құрулар негізінен фиксациялаудың тұрақты жетілдірілетін тәсілдеріне, орындау технологияларына және эстрадалық мәдениеттің өзінің жұмыс істеуіне қатысты, ал оның негізін қалаушы эстетикалық және әлеуметтік функциялары іс жүзінде өзгеріссіз қалады.

В. Конен атап өткендей, «біздің заманымыздың жаңа бұқаралық жанрларына көшуі бірінші және екінші дүниежүзілік соғыстарды бастарынан кешірген ұрпақтардың психологиясындағы терең өзгерістерге ғана емес, сонымен қатар, қазіргі заманымыздың жаңа бұқаралық жанрларына да байланысты болды, сондай-ақ өнердегі коммерцияның өсуі мұнда шешуші рөл атқарды. Электр құралдарын жасап шығару және олардың өнертабысы, ХІХ, ХХ ғасырлардағы және «үшінші қабат» өмірлері арасындағы нақты шекараны ашып көрсетті. Мұның бәрі маңызды болды, бірақ шешуші емес еді» [25, 56 б].

Жаңа психологиялық ахуал және оның салдарынан пайда болған әлеуметтік қатынастар қазіргі заманғы музыканың дамуына өзінің шешуші әсерін тигізе алмады, бірақ оның қазіргі жағдайда ауқымды жұмыс істеуі, бірінші кезекте, БАҚ арқылы ақпараттық серпілістің арқасында болып отыр.

Сонымен қатар, Америка құрлығында болып жатқан өзгерістерді классикалық еуропалық өркениеттерінің құндылық жағынан салыстыруға келмейтін өзге өркениет деп қарауға болады. Америка мәдениетінің табысты жағдайға жету себебі оның техникалық прогрессі, динамизмі және жалпы жеке өсу идеясына ерекше бейілділігі болып табылады. Америка халқы біріккен ұлттар әлемінде бостандықты іздеген тұлғалардың қатарынан қалыптасты, демек, оның мәдениеті, шын мәнінде, тұрақты және әлемдік көркемдік жүйеде өзінің рөлін білдіруге құқылы.

Қазіргі заманғы жаппай музыка метрополитені ағылшын тілді әлем деп саналатыны белгілі, бірақ оның түпнұсқасы полиэтникалық негіздегі әр түрлі елдерде, мәдени бағыттың ұлттық түрлерін өз бетінше дамытуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Әр түрлі этностық музыкалық дәстүрлердің бастапқы синтезі кез келген этникалық материалды оңай бейімдей алатын эстрада өнерінің айрықша ұтқырлығы сияқты маңызды қасиетке негізделген (мысалы – оның қазақстандық ұлттық негізде табысты жұмыс істеуі). Шынында да, қазіргі кезде бұл айғақты жоққа шығару мүмкін емес.

Соңғы жүз жылдықта қала мәдениеті тек Батыс Еуропаның артықшылығы болудан қалды. ХХ ғасырдың басында Еуропалық қалалық мәдениет моделі әлемнің барлық өркениетті елдері үшін әмбебап мәртебеге ие болды. Индустриялық қаланың барлық атрибуттарымен, урбанизацияланған өмір салтымен, бұқаралық коммуникация құралдарымен бірге заманауи қоғам біртіндеп жаппай мәдениетті де игере бастады. Қоғамдық ортадағы түбегейлі өзгерістерге негізделген осындай экстраполяцияның нәтижесінде эстрадалық мәдениеттің таралуының әлеуметтік шеңберлері олардың өрлеуін едәуір арттырды. Жоғарыда айтылғандарды басшылыққа ала отырып, жаппай музыканы еуропалық ауқымдағы құбылыс ретінде ғана емес, өзінің жергілікті қасиеттері мен әртүрлілігі бар, барлығына қол жетімді және қандай да бір шекараны білмейтін жалпы феномен ретінде қарастыру қажет.

Жалпы алғанда, жаппай музыкалық мәдениеттің шығу тегі мен дамуы туралы біз келтірген пайымдауларды түйсіне отырып, оның негізгі тарихи алғышарттарының қатарына мыналарды қосуға болады:

- Еуропа ортағасырлық мәдениетінің «үшінші қабаты» (негізгі белгілері бойынша басқа екі музыкалық қабатпен сәйкес келмейтін жаппай түрлері мен жанрлары бар дербес көркемдік үлгі), аясында эстрадалық музыкалық мәдениет оның автономды саласы ретінде қалыптасты;

- жаңа эстрадалық жанрдың стильдік ерекшеліктерін айқындаған АҚШ және Британия елдерінің музыкалық дәстүрлері;

- «middleclass» әлеуметтік қабатының пайда болуы;

- эстрадалық өнерді орындаудың, бекітудің және олардың жұмыс істеуінің сапалы жаңа тәсілдеріне негізделген техникалық құралдарды дамыту;

- жалпы мәдени жаһандану процесінің арқасында, жаппай музыкалық мәдениеттің барлық жерде шексіз таралуға мүмкіндігі;

Жоғарыда аталған тарихи алғышарттардың әрқайсысының маңызды орыны бар, бірақ олардың жиынтығының негізінде қазіргі заманғы бұқаралық музыка деп аталатын жаңа мәдени білім беру пайда болды.

Қазақстандық өнердің қалыптасуы мен дамуындағы магистральды «желілерді» анықтаған музыка эстрадасының жетекші түрлері жайлы мәселелерді қозғаған кезде, орыс кәсіби эстрадасысияқты маңызды типті айтпай кетуге болмайды. XIX ғасырдың екінші жартысында таратылған оның негізгі элементтері: фольклордың кейбір түрлері, скоморошь ойындары мен глумдар, балаган қойылымдары халық шығармашылығының бастауында орын алды. Мәселен, Е. М. Кузнецов өзінің «орыс эстрадасының өткені» кітабында скоморохтардың арасында ең танымал болғандары, музыканттар, «әншілер, сондай-ақ острословтар, глумотворшылар-сатириктер» деп мәлімдейді [26, 25 б].

Ежелгі Русь музыкасына толық сипаттама бере отырып, көрнекті ғалым, оған тән алуан түрлілікті ескере отырып, оны екі негізгі бағытқа бөледі: «халық әндері мен аспаптық музыкамен ұсынылған музыкалық фольклор және скоморошь өнерінің құрамдас бөлігі болып табылатын менестрельдік бағдар музыкасы» [27, 148 б.]. Осы бағыттардың әрқайсысы халық музыкалық мәдениетінде өзіндік «іздері» бар, және олар шығармашылық бағыттарда, музыкалық тілдің мәнерлі құралдарында, сондай-ақ интонациялаудың ерекше тәсілдерінде, метроритмиялық құрылым мен фразировка интерпретациясында, мазмұндық және композициялық деңгейлерді есептемегенде, орындаудың типтік импровизациялық мәнерінде тікелей көрініс тапты.

Е. М. Кузнецов екінші бағыттың тұжырымы дәл емес және музыкалық орындаушылықтың кейбір жалпы белгілері бойынша менестрелдер өнері скоморохтардың шығармашылығына барабар емес деп есептейді [26, 26 б].

Өнертану әдебиеттерінде менестрелдер трубадураның күрделенуі жағдайында жүрген аспапшылар мен әншілер ретінде анықталады [28, 80-85 б]. Олардың міндеттеріне өз репертуарындағы әндерді орындау ғана емес сондай-ақ, халық әнінің дыбысталуына мүмкіндік беретін музыкалық ішекті аспапта ән айтып сүйемелдеу кірсе, екінші жағынан – «эстрадалық музыка» деп аталатын ерекше жанрды жасау кірді. Осы себептерге сүйене отырып, ресейлік зерттеуші тарихи - музыкатану талдауының мәліметтерін негізге ала отырып, екінші бағыт түсінігін нақтылауды және оны «музыкалық эстрада» ретінде тұжырымдауды ұсынады.

Ғалым айтылған идеяны дәлелдей отырып, Ресейде халық арасында қалыптасқан көркем-шығармашылық қызмет түрі – скоморошество туралы мәліметтерді келтіреді. Скоморох, әдетте шеберлігі мен дағдылары отбасылық немесе цехтық оқыту процесінде пайда болған және ұрпақтан ұрпаққа вокалдық және аспаптық орындаушылық саласында халық өнерінің дәстүрлері берілген, әуесқой немесе кәсіби лицедей деп атап өткен.

Скоморохтар әдебиет, музыка, хореография, цирк, театр және т. б. түрлі көркем салаларындағы орыс халқының мәдениет саласының өкілдері болды. Сондықтан да оларға тарихшылар, филологтар, суретшілер, археологтар және музыкатанушылар өз еңбектерінде ерекше көңіл бөледі.

Скоморохтардың шығармашылық қызметінің әмбебаптығы, ең алдымен, музыканы басқа өнер түрлерімен синтездеуге бағытталған. Осы салада алыс тарихи дәуірде қалыптасқан дәстүрлер олардың эстрадалық музыкалық жанрларын дамыту үшін маңыздылығын қарастыруға және жинақталған тәжірибені бір ұрпақтан екіншісіне беру ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен, алғашқы тарихшы-фольклористер оларға тән орындаудың импровизациялығын қарастырып, оның қазіргі джазға, рокқа, поп-музыкаға, ырғақты импульсивтілікке және жарқын көріністерге тән екенін атап өтті.

Ресей эстрадасының феноменіне келетін болсақ, ол академиялық өнер шеңберінен еркін шыға алады. Онда қазіргі заманғы бұқаралық мәдениетте болып жатқан хаос тәрізді процестер айқын көрінеді. Бір жағынан, Ресейде жаппай мәдениет эстраданы жаңа деңгейге алып, оны өнердің ең танымал түріне айналдырды, екінші жағынан, оның көркем-эстетикалық мазмұны айтарлықтай сапалы емес.

Жалпы, Ресей эстрадасының дамуында үш негізгі бағыт қалыптасты – концерттік, дивертисменттік және шантандар эстрадасы.

Сонымен қатар, XIX ғасырдың соңында жаппай-ойын-сауық музыкасының әлемінде маңызды оқиға болды: неміс инженері Э. Берлинер граммофондық пластинкаға жазылатын дыбысты шығаруға арналған граммофон-аппаратты ойлап тапты. Ресейде, өз кезегінде, алғашқы граммофондар мен пластинкалар 1897 жылда пайда болды, ал 1898 жылы музыкалық жазбалардың бірінші каталогы жарыққа шықты.

«1918 жылдан бастап эстрада идеологиялана бастады, патетикалық, үгіт-насихат бағыты орын алды. Бұл мемлекеттің алғашқы күннен бастап өнерді төңкеріс қызметіне қоюға ұмтылуымен түсіндіріледі» [29, 106 б].

1918 жылы Демьян Бедныйдың сөзімен жазылған «Яблочко» және «шығарып салу» атты атақты әндер шығады, ары қарай авансценаға фольклорлы және жартылай полифольклордан шыққан бірқатар шығармалар шығады, бұл шығармаларың әні халық музыкасы ал сөзі автормен жазылатын еді.

Музыкалық эстраданың тарихында есте қаларлық құбылыс болып сол кезде «театрландырылған джаз» деп аталатын бірінші сахналық эстрадалық оркестрдің құрылуы болды. Оның пайда болуы Леонид Осипович Утесовтың есімімен байланысты, бұл тамаша джаз-бендтың шығармашылық келбетін анықтаған, оны ешқандай асыра көрсетпей, эстрадалық өнерде жаңа бағыттың негізін салып, музыканы театрдың мәнерлі құралдарымен органикалық түрде біріктірген тұлға болып табылады. Бұл бағыттың ерекшелігі, ең алдымен, музыка бағдарламаларда орталық орын алып, сахналық әрекеттің элементі болса, ал оркестранттардың өздері аспаптарды шебер меңгерген өзіндік актерлерге айналуы болып табылады. Бұл театрланған спектакльдер нысаны бойынша музыкалық ревю болды, онда сюжеттік сызықпен біріктірілген жеке нөмірлер жалпы ойға бағынып, көпшілікке барынша әсер етіп, пікірдің шектеулі мәнерлілігіне ықпал етті. Осылайша эстрадалық көріністің жаңа, өзіндік формалары пайда болды.

Джаз үшінші бағыт бола отырып, инструменталды музицированияға елеулі үлесін қосты. Оның негізін белгілі композитор, дирижер және пианист А. Цфасман салған және ол оркестрде жас музыканттарды джаз эстетикасының маңызды элементтеріне, импровизацияға, әуеннің ерекше түріне және үйлесіміне, пішініне, метроритміне, орындау техникасын игеруге үйретті, себебі оқу музыкалық мекемелерінде эстрадалық және джаз орындаушылық негіздері зерттелмеген болатын [30, 117 б].

Жүргізілген қысқаша талдау демократиялық қоғам мен бұқаралық мәдениет ұғымдары ұлттық тарих пен қазіргі заманғы зерттеу үшін эвристикалық құнды болып табылатындығы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты, осы бөлімде қабылданған әлемдік және оның ішінде ресейлік музыкалық эстраданың қалыптасуының негізгі үрдістеріне қысқаша шолу Қазақстандағы вокалдық-эстрадалық орындаушылықтың этникалық бастауларын зерттеудің, оның кезең-кезеңімен қалыптасуы мен дамуының, осы шығармашылық бағыт арнасындағы негізгі стильдік үрдістерді қараудың алғышарты болып табылады.

Қазіргі кезде, отандық музыкалық эстрада елеулі өзгерістерге ұшырады, өйткені ол үнемі өзгермелі шындық қалыптасқан дәстүрлерге қайшы келеді. Ал дәстүрге деген көзқарас тақырыбы ерекше өзектілікке ие – қазіргі Қазақстан үшін біздің қоғамымыздың өнердің түрлі салаларында, ең алдымен, эстрадалық-ойын-сауық музыкасының бұқаралық индустриясында алаңдайтын тарихи сәттің бірегейлігіне байланысты.

Қазақстанның жаппай музыкалық мәдениеті қазіргі уақытта қуатты қаржы ағындарына үлесіп, алып экономикалық кешен болып табылатын шоу-бизнестің құрамдас бөлігіне айналғанын байқауға болады. Алайда, осы күрделі жағдайларда батыстық және американдық үлгілердің үздіксіз көшірілуі отандық мәдениет пен өнердің алға жылжу жолдарына жақсы әсер ететіні анық. Мұндай пайымдаулар біздің елімізде 1991 жылға дейін болған эстрадалық өнердің жұмыс істеу жүйесін объективті талдауға негізделген, онда мынадай оң құбылыстар басым болды: біріншіден, мемлекеттің эстраданы дамыту саласындағы ерік – жігерінің болуы, ал екінші жағынан-тұтастай алғанда эстрадалық саясат саласындағы қатаң регламенттелген заңдардың болуы.

Еске сала кетсек, Кеңес Одағы кезінен бастап бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтпаған концерттік қызметті ұйымдастырудың нақты жасалған моделі болған. Мысалы, 1989 жылға дейін тиімді жұмыс істеген филармониялар қызметінің көпжылдық тәжірибесі қазіргі уақытта жұмыс істеп тұрған концерттік ұйымдарға өте пайдалы болар еді, бұл өз кезегінде Қазақстанның барлық өңірлерінің эстрадалық ұлттық өнерін дамыту үшін кең перспективаны ашады.

Осыған байланысты, ХХ ғасырдың басында Қазақстанға алғаш рет кәсіби орыс музыканттары, композиторлар келе бастады, олардың халық әндерін өңдеуіге әуесі ұлттық қазақ әуендерінің интонациялық негізінің (этникалық элементтер, метро-ырғақты конфигурация, лад мазмұны және оркестрлік сүйемелдеуіне тән) айтарлықтай модификациясына алып келді. Еуропалық және орыс музыкасының әсері екі жақы болды: бір жағынан, байырғы мелос, халық әндерінің интонациялық құрылысын бұрмалау жағдайлары болды, ал екінші жағынан – олардың тақырыптық мазмұны тереңдеді және байытылды (негізінен кеңейтілген жанрлық құрамы, күрделі музыкалық тілі мен кәсіби аранжировкасы есебінен).

Жалпы, кеңестік мемлекеттік жүйе шеңберінде өткен 70 жыл ішінде еуропалық және қазақ-этникалық музыканың сәтті синтезі қалыптасты. Бұл синтездің Қазақстанға белгілі бір миссиямен енуі, халық әндерін алғашқы өңдеуді жүзеге асырған кәсіби орыс қайраткерлерінің келе бастауымен байланысты. Дәл сол кезде ұлттық музыкалық материалмен (ноталық аудармалар, транскрипциялар және жеке құрал-саймандар арқылы) жұмыс істеу барысында кәсіби, жазбаша деңгейге өту әрекеттері жасалды. 30-шы жылдардың басында Қазақстанның академиялық музыкалық өнерінде көпшілікке беймәлім вокалдық және аспаптық жанрлар қарқынды дами бастады. Алғашқы симфониялар, опералар пайда болды, хор капелласы, қазақ халық аспаптар оркестрі сияқты ұжымдар құрыла бастады, соның салдарынан алғашқы вальстар, романстар мен әндер пайда болды.

1991 жылы Қазақстан Республикасы егемендікке ие болған уақытта отандық бұқаралық музыкалық мәдениетке еуропалық және Ресей эстрадасының әсерінің көп екені байқалды. Сонымен қатар қазақ музыкасының өзі де дербес дамыды, және осы өтпелі кезең, ұлттық музыкалық эстраданың қалыптасу процесі үшін сын болып, оның қиын қалыптасу жолындағы тағы бір маңызды белес болды.

Осы бағытта байқалатын өзекті мәселелер мен перспективалар Батыс-американдық, еуропалық, кеңестік және негізінен ресейлік эстраданың отандық музыкалық мәдениетке фольклорлық үлгілерден бастап (қазақ эстрадасының ұлттық негізін дәстүрлі музыка – халық әндері мен күйлері құрайды) қазіргі заманғы әр түрлі жанрдағы және стильдегі вокалдық-аспаптық композицияларға дейінгі орасан әсерімен түсіндіріледі. Қазақстандық эстрадалық өнерге барлық ішкі және сыртқы әсерлердің болуына қарамастан, ол өз кезегінде басқа стилистикалық формациядағы фольклордың типтік прототипін білдіреді. Ал оның пайда болуы мен дамуы жергілікті халықтың үлкен этникалық топтарының рухани қажеттіліктерімен, сондай-ақ жиырмасыншы ғасырдың 60 – 80-ші жылдарындағы урбанизация жағдайында коммуникацияның жаңа жүйесінің жаппай таралуымен тығыз байланысты.

Ең басты атап өтетін жайт: ұсынылған тарихи фактілер Кеңес идеологиясы мен саясатына байланысты сол уақыттағы түбегейлі өзгерістерді академиялық композиторлық мектептің білім беру жүйесіне енгізілуіне және еуропалық музыкалық жүйе бойынша алғашқы ұлттық кадрларды тәрбиелеуге, сондай-ақ отандық өнерге жаңа музыкалық жанрларды енгізуге байланысты болды. Сондай-ақ, түбегейлі және ұзақ бағыттағы реформалардың жүзеге асуы ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан өмірі мен мәдениетінде жаңа кезеңнің тууын куәландырады.

Қорытынды келе, Батыс және Ресей эстрадасы қазіргі кезеңде қазақ эстрадалық музыкасына елеулі әсер ететінін тағы да дәлелдейміз, бұл бірінші кезекте ресейлік шоу-бизнес жұлдыздарына еліктеу арқылы көрінеді. Бұл оның ұзақ қалыптасуының барлық тарихи кезеңдерінде болған, бұрынғыдай музыкалық шығармашылықтың барлық деңгейлерінде – көркемдік-эстетикалық, интонациялық-әуенді, ырғақты қалыптастырушы формулалардан бастап имидждік стилистикаға дейін және қазақ эстрадалық өнерінің жүйелі қызметін ұйымдастыруда көрініс тапқан айқын құбылыс.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 Следующая ⇒