АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Стр 1 из 9Следующая ⇒

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Т.Қ.ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ

«ӨНЕРТАНУ» ФАКУЛЬТЕТІ

«КИНО ТАРИХЫ МЕН ТЕОРИЯСЫ» КАФЕДРАСЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Айтқұлова А.П.

«Қазақ композитроларының қазақ эстрадасына қосқан үлесі»

Мамандық: 5В041600 – «Өнертану»

Мамандандыру: «Кинотану»

Алматы 2020

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Т.Қ.ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ

«ӨНЕРТАНУ» ФАКУЛЬТЕТІ

«КИНО ТАРИХЫ МЕН ТЕОРИЯСЫ» КАФЕДРАСЫ

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі ___________ Т.А.Ә.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Қазақ композитроларының қазақ эстрадасына қосқан үлесі»

Мамандық: 5В041600 – «Өнертану»

Мамандандыру: «Кинотану»

Орындаған Айтқұлова А.П.

Ғылыми жетекші Ә.т.ғ.д., проф.

Алматы, 2020

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ. 3

1 ВОКАЛДЫҚ ЭСТРАДАЛЫҚ ОРЫНДАУШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРЕТИКАЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 7

1.1 Эстрадалық музыкалық өнердің мәні мен мазмұндық сипаттамасы.. 7

1.2 Отандық музыкалық өнер эстрадасының пайда болуының тарихи алғышарттары.. 14

1.3 Қазақстандық вокалдық-эстрадалық өнер және оның қалыптасуының негізгі кезеңдері 22

2 XX-XXI Ғ. ҚАЗАҚ ЭСТРАДА КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ДАМУ БАҒЫТТАРЫ.. 28

2.1 Қазақ эстрадасының аңызға айналған композиторлары және олардың шығармашылықтары.. 28

2.2 Қазақ композиторларының шығармашылықтарындағы стилистикалық үрдістер 35

2.3 Қазақ композиторларының шығармашылығында ұлттық дәстүрлерді жүзеге асыру. 41

ҚОРЫТЫНДЫ.. 45

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР. 47

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмысты зерттеудің өзектілігі.Фольклормен немесе композиторлық шығармашылықпен байланысты қазақ музыкалық өнерін зерттеу ХХ-ХХІ ғасырлардағы музыкатанудың ауқымды салаларының бірін құрайды.

Осы дипломдық зерттеудің өзектілігі Қазақстан композиторларының шығармаларына 1990-шы жылдардың сыну кезеңінен бастап бүгінгі күнге дейін екпін береді. КСРО ыдырауына байланысты осы уақыт аралығы қоғамдық формацияның ауысуымен, құндылықтарды қайта бағалаумен және шығармашылық санаға әсер еткен бірқатар басқа да түбегейлі әлеуметтік өзгерістермен ұштаса отырып, Қазақстанның музыкалық мәдениетінің және композиторларының шығармашылықтарының қызмет етуі үшін өте маңызды болып табылады. Қазақстанның мәдени ландшафтының қалыптасқан жағдайы жатады. ҚР бірінші Президенті Н. Ә. Назарбаев "Қазақстан - 2050" Стратегиясында жаһандық сын-қатерлердің қатарында дүниетаным мен құндылықтар дағдарысы көрсетілгенін атап өтті. Сондықтан бүгін жалпы қазақстандық бейбітшілік пен келісімнің құндылықтарын нығайтудағы мәдениеттің рөлі мен маңызын жаңаша ұғыну маңызды [1].

«Қазақстандық мәдениет жаһандық мәдени мұраның ажырамас бөлігіне айналуы тиіс. Ол әлемнің әр түрлі халықтарының мәдени құндылықтарын қабылдау жүйесінде анық танылуы керек. Қазақстан мәдениеті әлемде, мысалы, Қытай, Ресей, Жапон, Корей және басқа да мәдениет сияқты танымал болуға тиіс. Әңгіме бізге әлемнің ең танымал 30 мәдениетіне енудің стратегиялық көрінісі қажет екендігі туралы болып отыр. Бұл тұрғыда қазақ және жалпы қазақстандық мәдени мұраны жаһандық тарату тетіктерін ойластыру маңызды. Ол үшін ақпаратты жылжытудың жаңа технологияларын іске қосу керек» деп атап өтті елбасы.

Жаңа тарихи шындықта уақыт қашықтығының болмауы әлеуметтік-мәдени сипаттағы процестерді, сондай-ақ музыкалық құбылыстарды талдау және бағалау үшін ерекше қиындықтар туғызады. Осыдан ұғатынымыз, әр түрлі құбылыстар, парадигмалар, оның құрамдас бөліктері: тарихи жағдайдың ерекшеліктері, қазақтардың дәстүрлі өнерімен және ұлттық академиялық дәстүрімен, ХІХ–ХХІ ғасырдың орыс және әлемдік мәдениетімен және т. б. қатысты осы кезеңдегі композиторлардың шығармашылықтары (жанрлық жүйе, стильдік үрдістер) Қазақстанның музыкалық өнерін ұлттық-өзіндік құбылыс ретінде тұтас, жүйелі ұғыну қажеттілігін білдіреді.

Отандық және Ресейлік ғалымдардың ғылыми жұмыстарында әр уақыт аралығында композиторлық шығармашылыққа қатысты сұрақтар жиі кездеседі.

Соңғы жылдары осы сұраққа қатысты Ақпарова Г., Джумакова У., Кетегенова Н., Недлина В., Омарова А., Трембовельский, Е., сияқты ғалымдар өз жұмыстарын ұсынды. Композиторлардың ішінде еліміздің дәстүрлі өнерімен байланысты композиторлардың шығармашылықтары келесі авторлардың жұмысында кездеседі: Абдинуров А., Абулгазина Г., Аманжол Б., Аманов Б., Мухамбетова А., Бакаева И., Вызго-Иванова И., Ерзакович Б., Кирина К., Котлова Г., Кузембаева С., Егинбаева Т., Мосиенко Д., Уразалиева-Шильдебаева Г. және т.б. Осы мәселеге қатысты маңызды орын алатыны ірі тұлғаларға арналған монографиялық жұмыстар: Абдрахман, Г., Джумакова, У., Аязбекова, С., Джумакова У., Кетегенова, Н., және т.б.

Дипломдық жұмысты зерттеудің мақсаты -Қазақ композиторларының шығармашылықтарының ерекшеліктерін (1990-шы жылдардан қазіргі уақытқа дейін) және олардың қазақ эстрадасын қосқан үлестерін ашу.

Айтылған мақсатқа қол жеткізу үшін келесідей міндеттер қойылды:

¾ Эстрадалық музыкалық өнердің мәні мен мазмұндық сипаттамасын ашу;

¾ Отандық музыкалық өнер эстрадасының пайда болуының тарихи алғышарттарын қарастыру;

¾ Қазақстандық вокалдық-эстрадалық өнер және оның қалыптасуының негізгі кезеңдеріне шолу;

¾ Қазақ эстрадасының аңызға айналған композиторлары және олардың шығармашылықтарын қарастыру;

¾ Қазақ композиторларының шығармашылықтарындағы стилистикалық үрдістерді анықтау;

¾ Қазақ композиторларының шығармашылығында ұлттық дәстүрлерді жүзеге асыру;

Зерттеу нысаны – Қазақстанның музыкалық мәдениеті мен эстрадасы болып табылады.

Зерттеу пәні –Қазақстанның композиторларының шығармашылықтары;

Жұмыстың ғылыми жаңалығы:

Жұмыста алғаш рет:

¾ Посткеңестік кезеңнің композиторлық шығармашылығы, тарихи-мәдени және шығармашылық үдерістердің жиынтығында Қазақстанның ұлттық мәдениетінің көркемдік феномені ретінде қарастырылады;

¾ Стадиалдық тәсіл негізінде және жұмыстың ғылыми тұжырымдамасына сәйкес академиялық музыканың даму тарихының жаңа кезеңі ұсынылады;

¾ Қазіргі заманғы композиторлық шығармашылықтың негізгі стильдік тенденциялары, жанрлық жүйенің эволюциясының жолдары, оқу-тәрбие жұмысының мазмұны анықталады.

Жұмыстың теориялық маңыздылығы – алынған нәтижелер шағын тарихи қашықтықта және шығыс пен батыс мәдениетімен өзара іс-қимылда бола отырып, ұлттық музыкалық мәдениетті зерттеу тәжірибесін байыта алады және музыкалық шығыстанудағы заманауи өнерді зерттеу желісін дамытады. Олар туыстық және типологиялық ұқсас мәдениеттерді зерттеулерде, ұлттық музыкалық мәдениетті тұтас жүйе ретінде, Қазақстандағы, Орталық Азиядағы музыкалық-тарихи үдерісті және тарихи-мәдени тұрғыдан жақын өңірлерде зерделеуде қолданылуы мүмкін.

Жұмыстың практикалық құндылығы -оның нәтижелерін музыка тану, гуманитарлық ғылымдарда да, оқу үрдісінде да қолданудың кең мүмкіндіктерінен тұрады. Зерттеу нәтижелері жоғары оқу орындарының оқу курстарының тиісті бөлімдерінде (мәдениет тарихы, шетел музыкасының тарихы, қазіргі заманғы музыка тарихы, Қазақстан музыкасының тарихы, Орталық Азия музыкасының тарихы), сондай-ақ композиторлық практикада және ұлттық композиторларды дайындау жүйесінде, ағартушылық жұмыста, бұқаралық коммуникация құралдарында қолданылуы мүмкін.

Дипломдық жұмыстың әдіснамалық базасы – дипломдық жұмыстың мақсаты мен шешілетін міндеттер шеңбері зерттеу әдіснамасын анықтады. Оның негізінде тарихи музыкатану, этномузыктану, шығыстану, музыкалық мәдениеттану қағидаларын қолдануды көздейтін кешенді тәсіл жатыр. Қазақстанның музыкалық мәдениеті және оның «қабаттары» тұтас феномен ретінде қарастырылады, бұл зерттелетін объектіге жүйелі көзқарас тудырады. Құрылымдық, мәдени, және салыстырмалы-типологиялық әдістерді қолдану музыка тарихы мен Қазақстанның қазіргі музыкалық мәдениетінің құрылымын нақтылауға және толықтыруға мүмкіндік береді.

Зерттеу әдістері -Қазақстан композиторлары шығармаларының электрондық деректер базасын қалыптастыру үшін ақпаратты жүйелеу әдістері (іздеу және жинақтау, жіктеу және индекстеу, құрылымдық ұсыну) қолданылды.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспе, екі негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшаларды қамтиды. Бірінші бөлімде эстрадалық музыкалық өнердің мәні мен мазмұндық сипаттамасы, отандық музыкалық өнер эстрадасының пайда болуының тарихи алғышарттары, Қазақстандық вокалдық-эстрадалық өнер және оның қалыптасуының негізгі кезеңдері зерттелді. Екінші бөлімде Қазақ эстрадасының аңызға айналған композиторлары және олардың шығармашылықтары, Қазақ композиторларының шығармашылықтарындағы стилистикалық үрдістер, Қазақ композиторларының шығармашылығында ұлттық дәстүрлерді жүзеге асыру, сияқты мәселелер талқыланды. Сонымен, жүргізілген зерттеу нәтижелері қорытылып, Қазақ композиторларының қазақ эстрадасына қосқан үлестері айқындалды.

12 3 4 5 6 7 8 9 Следующая ⇒