Бір тамшы жас 7 страница

Кө пірге жақ ындай бергенде ат айдаушы бала:

– Ата! Ата! Жат! Жат! – деп жанталаса айқ ай салады.

Байжұ ман жә кеміз биік арбаның ү стінде қ аздиып отырғ ан жеріне бү к тү сіп жата қ алады. Арба су ақ қ ан кө пірдің арғ ы шетіне ө ткенде ат айдаушы бала қ араса, Байжұ ман жә кеміз безілдеп жатыр екен. Рельстің астындағ ы кө пір жә кеміздің жон арқ асының терісін сыпырып алып қ алыпты.

Соны естіген Орынбай шал:

— Ә й, Байжұ ман! Сол кө пірдің сенің басың ды алып қ алмағ анына шү кір де! — дейді ғ ой. — Жата қ алмағ аның да басың ды қ ақ шып тү сетін еді. Қ ұ дай сақ тады.

Ең іске қ арай сатылы арба жылдам жү ріп кеткенде Байжұ ман ата ө зінің замандасы Орынбайды байқ амай, сә лемдеспей ө те шық қ ан ғ ой.

Бастан қ ұ лақ садағ а деген. Бас аман. Жон арқ асы жазылар.

Бір кем дү ние.

Қ ымыз

Ақ танберді жырау айтты:

Арудан асқ ан жан бар ма?

Жылқ ыдан асқ ан мал бар ма?

Сары қ ымыздан асқ ан дә м бар ма? —

деді. Ә улие ғ ой. Иманы бар ә р азамат, ә р ә кім осыны ойлап, жылқ ы малын жей бермей, кө бейтіп, қ ымызбен жұ рттың шө лін қ андырса, халық тың тоқ сан тоғ ыз пайызының денсаулығ ы жақ сарар еді.

Жарық тық Жамбыл жә кем айтты:

Ү йірілген қ ышқ ыл - тә тті сары қ ымыз,

Ауруғ а ем, сауғ а қ уат, дә рі қ ымыз, —

деді. Сол қ ымыздың қ уаты шығ ар, Жамбыл жә кең жарық тық жү з жасады.

Егер біздің елде ә кімдердің бә рі Серік Ү мбетовтей болса, Қ азақ стан тұ тас дү ние жү зіндегі ең дені сау мемлекет болар еді.

Серік Ү мбетов Жамбыл облысын басқ арды. Тараз шаһ ары тү гел қ ымызханағ а айналды.

Серік Ү мбетов Алматы облысын басқ арып еді, Талдық орғ ан қ ымызғ а молық ты. Басқ алар қ айда?

Бір кем дү ние.

Серік Ү мбетовтей тағ ы бір азамат — Дархан Мың бай Оң тү стік Қ азақ станның Тү ркібас ауданының ә кімі болып жү ргенде Кү місбастау мен Кемербастау баурайында керемет қ ымыз фестивалін ө ткізді.

Кейін облыс ә кімінің орынбасары қ ызметіне кө терілгенде, Қ ымыз мерекесін Шымкенттің ө зінде ө ткізді.

Қ азір ол Мә дениет министрінің орынбасары болып, Астанағ а келді.

Енді ерке Есілдің бойында баяғ ы Балуан Шолақ, Қ ажымұ қ ан, Иман Жү сіп заманындағ ыдай Ғ алия арудың қ ымызханасы ашылар ма екен?

Ә ттең, бір кем дү ние.

Тасаттық

Тышқ ан жылы — қ ұ рғ ақ шылық. Мың бұ лақ та қ ұ лпырып ө сетін асыл қ ызғ алдақ биыл шық пай қ алды. Қ ұ тырына гү лдеген ө рік пен алманы бір тү нде қ ырғ ын ү сік ұ рып кетті. 10 градусқ а дейін суық болып, қ алың ө скен кө геріштің бә рін жайратты.

Тә ң іртаудың Ақ су - Жабағ ылысын қ алың бұ лт бү ркеп тұ рып - тұ рып жаумай кетеді.

«Эпоха водолея» дегені осы ма? Бірақ ә лем ала - қ ұ ла. Мұ зды мұ хит еріп жатыр дейді. Америкада, Европада ту тасқ ындарынан зардап шеккендер кө п деседі.

«Табиғ аттың бермесін тартып аламыз! » деген большевикшіл ұ ранды Қ ұ дай жазалағ ан сияқ ты.

Ендеше, Қ ұ дайғ а қ ұ лшылық ет. Мешітте қ ұ ран оқ ытқ ызып, тасаттық бергіз.

Кім біледі, Алланың рахымы тү сер.

Қ ұ дайғ а сыйынғ ан қ ұ стай ұ шады. Адамғ а сыйынғ ан мұ рттай ұ шады.

Тә ң іртаудың басында будақ - будақ бұ лт бар. Бірақ бедеу сияқ ты, тамбайды. Иә, Жаратқ ан Қ ұ дірет, бұ лттарды идіре гө р!

Бір кем дү ние.

Ә зә зіл

Арақ ты о басында адамдар дә рі ретінде ойлап тапқ ан екен. Шипа болғ ан соң, оны бір - бір тамшыдан ғ ана пайдаланғ ан.

Бара - бара, келе - келе, ә сіресе ормандағ ы халық арақ ты рү мкемен, стаканмен ішетін болғ ан.

Ал арақ пен ауызданбағ ан, қ ымыздан артық қ ызулы сусын ішпеген біздің халық, кейін - кейін, ә сіресе екінші дү ниежү зілік соғ ыстан кейін, арақ қ а бой алдырғ аны сонша, арақ ты «атасының асындай» кө ретіндерден озып кетіп, шіркінді кесесімен ішетінді шығ арғ ан жоқ па?!

Ата - баба қ анында болмағ ан зә һ арғ а бой алдырғ андар ажалынан бұ рын баудай тү сіп жатты. Кө з алдымызда қ аншама боздақ тар, қ аншама таланттар ө кпе - бауырлары іріп - шіріп ө лді. Олардан туғ ан ұ рпақ шалажансар мү гедектер.

«Ө мір деген ө мірбойы ә зә зілмен арпалыс» деген екен бір данышпан.

Ә зә зілдің ең ү лкені — арақ!

Бір кем дү ние.

Ұ стаз

Оны сол кездегі Қ азақ стан Ү кіметі сонау Ленинградта оқ ып жү рген жерінен, оқ уын бітірткізбей Алматығ а шақ ыртып алып, Жазушылар одағ ының бірінші бастығ ы етіп тағ айындап қ ойып еді.

Бұ л қ андыбалақ 1937 - ші зұ лмат жыл болатын.

Ленинградтан шақ ыртып алып, ай - шай жоқ, лезде бастық етіп қ ойғ ан азаматтың аты - жө ні Мұ хамеджан Қ аратаев еді.

Сө йтсе, Ү кіметке кө сек керек екен. Жап - жас бастық қ а сол кездегі қ азақ ә дебиетінің марқ асқ аларына қ арсы қ аралап мақ ала жаздыру керек екен. Оны орындамаса, Мұ хамеджанның ө зі атылып кетер екен.

Ақ ыры, соның қ олымен от кө сеп алып, Мұ хамеджан Қ аратаевтың ө зін он жылғ а итжеккенге айдатып жіберді ғ ой.

Он жылдан кейін Қ аратаевты айдаудан босатып, Жамбыл қ аласына мұ ғ алім етіп жібереді. Ол сонда Жамбыл қ азақ орта мектебі мен педагогика училищесіне қ атар сабақ беріп жү реді.

Астанамыз Алматыда тұ руғ а рұ қ сат жоқ.

Бірақ бір жарым жылдан кейін КГБ тарапынан қ айтадан тұ тқ ындалып, каторгағ а айдалады.

Баяғ ы патша заманындағ ы Сібірге айдалғ ан декабристердің ә йелдері сияқ ты, Мұ хамеджан Қ аратаевтың жұ байы Мархума кү йеуінің соң ынан итжеккенге іздеп барғ ан ғ ой.

1953 жылы Сталин қ айтыс болғ аннан кейін, «жылымық » кезең келіп, «халық жаулары» елге қ айта бастағ анда, Мұ қ аң Алматыдағ ы қ азақ тың кө ркем ә дебиет баспасына қ атардағ ы редактор болып жұ мысқ а орналасты.

Дә л сол жылы мен де университет бітіріп, дә л сол баспағ а жұ мысқ а келдім. Бір кездегі ұ стаз бен шә кірт бір столдың басында қ атар отырдық.

Бұ л да бір кем дү ние.

Қ ирағ ан мешіт, зарлағ ан байғ ыз

Мен ес білмейтін сә би кезде ауылдағ ы тә п - тә уір мешітті белсенділер - қ ұ дайсыздар қ иратқ ан.

Кейінірек, ойын баласы болғ ан кезде, қ ирағ ан мешіттің ү йіндісіне барып, басқ а балалармен бірге жасырынбақ ойнайтынбыз.

Сонда бір байғ ыз сұ ң қ ылдап, жағ ы талмай зарлап отырушы еді. Ә сіресе кешке қ арай, одан ә рі тү ні бойы зарлап шығ ады.

Оның қ айғ ы - мұ ң ын тү сінбейтіндер: «О, ө з басың а кө рінгір! » – деп қ арғ аушы еді. Бекер қ арғ ағ ан. Сө йтсе, оныкі заман зары екен ғ ой.

Мешіттің молдаларын зорлап, қ орлап, азаптайды екен. Атылып кеткен дамолланың ә руағ ы байғ ыз болып келіп, жылап отырады екен да.

1937 - ші зұ лмат жыл келіп, естияр, ақ ылы бар, қ асиеті бар, иманы бар, ескіше оқ уы бар пенделерді қ ырып ұ стап ә кетті, атты, айдады, тоз - тоз қ ылды. Бастары шабылғ ан қ ұ р денелер қ алды. Бассыздардан залымдар шық ты.

Міне, біздің кө ріп ө скеніміз.

Бір кем дү ние.

Қ аралы Қ арасу

Кие қ онғ ан Ә улие - Ата (Тараз) шаһ арына қ ыбыла жақ тан кіреберісте Қ арасу дейтін бір бұ лақ су ағ ып жатады. Не кө рмеген Қ арасу. Кімдер кешіп ө тпеген дейсің.

Екі мың жылдық тарихы бар Тараздың кү нбатыс жағ ында қ азір жаң а мө лтек аудандар орнап, дендропарк, аэропорт салынып, қ ала келбетін ө згертіп жіберген.

Ал Қ арасу ө ткеліне кө пір салынып, бары - жоғ ы білінбей, елеусіз жатыр. Тымырайғ ан тарих. Сол тылсым тарихты сә л - пә л қ опарып жіберсең, ар жағ ынан қ аң қ а сү йектер азынап, жамырап қ оя бермекші.

Жазық сыз жазаланғ андар!

Жауыздарғ а лағ нет жаудырың дар. Жаһ аннамда жатсын!

Қ арасу қ апасында қ алғ андар ү ндемейді. Оларды ешкім ескермейді. Олар ұ мыт болғ ан. Ақ ылы келте адамдар кү ні кешегі опат дә уірді елең де қ ылмайды.

Ал мұ ндай ортақ молалар бұ рынғ ы СССР - да, оның ішінде ә сіресе Қ азақ станда ө те кө п. Қ ырғ ыздарда да бар екен.

Осы 2008 жылдың маусымында, сексенге қ арағ ан жасында Германия жерінде адамзаттың Айтматовы атанғ ан жазушы Шың ғ ыс дү ниеден ө тті. Оның денесін Бішкекке ә келіп, Қ ырғ ыз Алатауының белуарында жатқ ан «халық жаулары» зиратының іргесіне жерледі.

Ө йткені заманында Тұ рар Рысқ ұ ловтың қ олдауымен ү лкен қ ызметте жү рген Тө реқ ұ л Айтматов 1937 жылы «халық жауы» ретінде атылып, 170 адамның бірі болып осы таудың белуарында «ортақ » зиратта қ алғ ан.

Бергі бейбіт заманда Қ ырғ ыз ү кіметі сол зиратты сә улеттендіріп, адамдар зиярат ететін мекенге айландырғ ан.

Енді Шың ғ ыс Айтматов ө з ә кесінің іргесінде, басқ а да «халық жауларымен» қ атар жатыр.

Ондай ортақ зираттар Астананың іргесінде де, басқ а қ алаларда да бар. Бірақ олар имантаразыланып, ретке келтірілген.

Ал Тараздағ ы азап шеккендер зиратына ә зір ондай ишара кө рсетілген жоқ. Ә йтпесе, дә л осы мү рделі орда Қ адір, Қ асымбек, Пірнә сияқ ты біздің ауылғ а іргелес Шанышқ ылы ауылының да азаматтары жатыр.

Одан да бір ерекшелігі: осы Қ арасу бойындағ ы «ортақ » орда кө мілген азапкерлер арасында атақ ты ақ ын, композитор, хас батыр Иман Жү сіп жатыр деген болжам бар.

Ол отызыншы жылдардағ ы Созақ кө терілісінің басшыларының бірі болғ ан. Кө теріліс кү шпен басылғ анда, Иманжү сіп НКВД қ олына тү сіп, атылып, Қ арасу бойында қ алғ ан деген еміс - еміс дерек бар.

Жаратқ ан Қ ұ дірет имандарын берсін.

Бір кем дү ние.

Балақ тан кірген аш биттер

Қ айран Алматы. Сонау Верный атанғ ан кезең де Колпаковский есімді генерал - губернатор осы шаһ ардың бас архитекторы сияқ ты болғ ан екен.

Кө шелері тү п - тү зу, Тә ң іртаудан аң қ ылдап соғ атын самал желге бө гет жоқ. Қ аланың табиғ и желпуіші.

Арық тары тү п - тү зу. Салқ ын су кү ндіз - тү ні сылқ - сылқ кү ліп ағ ып жатады. Жаның ды жадыратады. Арық тардың жағ асында алма, алқ оры, алша ағ аштары жамиғ атқ а жеміс сыйлап, қ ұ т - береке бесігіндей жайнап тұ рады.

1950 жылы мен Алматығ а оқ у іздеп келгенімде осындай астананы кө ріп едім. Содан бері жарты ғ асырдан астам уақ ыт ө тіп кетіпті. Қ ала халқ ы миллионнан асып жығ ылды. Қ ала келбеті ө згерді. Ү йлер кө бейді. Кө шелердің бастары тұ йық талды. Енді самал жел қ аланы аң қ ылдап желпімейді. Арық тарда су сылдырап ақ пайды. Арық тар бойында жалпы жұ рттың несібесіндей болғ ан жеміс те ө спейді.

Самал жел орнына — кө к тү тін.

Сылдыр орнына — шексіз машина ағ ыны.

Тау бө ктерінде қ алың қ арағ ай орнына — шың ғ а ө рмелеп бара жатқ ан коттедждер...

Балақ тан кіріп, басқ а ө рмелеп бара жатқ ан аш биттер сияқ ты.

Бір кем дү ние.

Тамшы

Қ арның ашса — қ айғ ырасың. Тамақ іздей бастайсың.

Ұ йқ ы басса — қ алғ исың. Ұ йық тап аласың.

Шаршасаң — демаласың. Тынығ асың.

Ауырсаң — емделесің. Сауығ асың.

Осының бә рін сезінесің де, ә рекет жасайсың. Ә йтеуір, ө лмеудің амалы.

Ал енді кө зге кө рінбейтін, тіпті еш уақ ытта еленбейтін бір нә рсе бар. Бірақ онсыз ө мір жоқ. Сө йте тұ ра, елең сіз, ескерусіз.

Ә йтпесе, бір минут дем алмай шыдап кө рші!

Жү регің бір - екі минут тоқ тап қ алсыншы. Не болар екенсің!

Мені емханағ а жатқ ызып қ ойды. «Система» дегенді салып жатыр. Ол бір - екі жү з грамдай сұ йық дә рі. Білегің е ине шаншып, сол ине арқ ылы тамырың а ә лгі дә ріні тамшылайды.

Тамшының жиілігі медбикенің қ алауына қ арай: кейде жылдам, кейде баяу.

Тамшылағ ан дә рі жү рекке шипа дейді. Тамырлар арқ ылы осы тамшы жү рекке де жететін кө рінеді. Нә р беретін кө рінеді. Ондай шипадан айналып кетсең болмай ма! Ондай емнің зекеті болғ ың келеді. Жасасын тамшылар!

Бірақ сол тамшылар да таусыла бастайды. Ө лшеулі ғ ой. Бұ л ғ ұ мырда бә рі де ө лшеулі.

Ә не, соң ғ ы тамшы! Жеке жылжып барады. Соң ғ ы тамшы! Шынымен бә рі біте ме?! Жеке жылжып барады. Жылжиды. Соң ғ ы... Жоқ! Тоқ тап қ алды. Жылжымайды. Орта жолда тоқ тады.

Ол менің ойым. Менің қ иялым. Ә йтпесе, соң ғ ы тамшы тоқ таушы ма еді?! Тоқ тамайды. Ө теді. Бә рі де ө ткінші.

Бір Алладан басқ аның бә рі ө згермек! (Абай)

Солай.

Бір кем дү ние.

Жан алқ ымда

Шыжырылғ ан шілде айы.

Қ алада кү н 40 градус.

Тау алқ ымы имантаразылау. Сонда да ыстық аптап ө ртеніп тұ р. Арпа, бидай пісігі ә бден жеткен. Енді орақ кешіксе, тө гілейін деп тұ р.

Орайын десе, комбайн жоқ.

Баяғ ыдағ ы қ ол орақ, бел орақ дә урені ө ткен. Комбайн керек!

Керек, керек! Керек қ айдан табылады. Шаруаның жаны мұ рнының ұ шына келді. Шаруа зарығ а - зарығ а аспанғ а қ арайды. Алдың ғ ы кү ні оймақ тай бұ лт шығ а келіп, лезде аспан асты тү неріп, жарқ - жұ рқ етіп найзағ ай ойнап, қ ойдың қ ұ малағ ындай бұ ршақ ұ рды да кетті.

Шаруаның жаны алқ ымғ а келіп тірелді. Тағ ы да долы бұ ршақ ені екі километр қ асқ а жолақ пен жосылып ө тіп, лезде тыйылды. Соның ө зінде жолындағ ы арпа мен бидайдың масағ ын қ ылжитып кетті.

Мейлі ғ ой. Дихан байғ ұ с оғ ан да шү кір дейді.

«Қ ырық тың бірі — Қ ыдыр деген, қ ырық тың бірі — зекет деген» деп ө зін ө зі жұ батады.

Ал сонда енді қ анша шыдайды?

Ү кімет айтты: жекеше бол деді. Мейлі. Жекеше болды. Біреудің тракторын, біреудің соқ асын, біреудің тырмасын ә ке - кө ке деп сұ рап алып, ә рең - ә рең егін салды.

Пісігі жетті. Енді комбайн жоқ!

Ал сол Ү кімет осындайда неге қ ол ұ шын бермеске? Қ алай? Қ алайы сол, бір кездегідей МТС (машина - трактор станциясын) ұ йымдастыр!

Диханның тілегін қ анағ аттандыр. Тиісті ақ ысын ал. Қ ұ да да тыныш. Қ ұ дағ и да тыныш.

Ү кімет! Жеке байлардың қ олжаулығ ы бола бермей, халық пен бірге бол! Сонда береке табасың.

Ә йтпесе, бір кем дү ние.

Тікен басқ ан тіршілік

Бір ә ң гіме жазбақ шы болып, терезенің алдындағ ы ү стелге отырамын.

Терезе Тә ң іртаудың Манас шың ына, Ақ сай мен Кө ксай алқ ымына, қ ыбыла жақ Ақ су - Жабағ ылы қ орығ ына қ арағ ан.

Қ арсы алдымда — кө к мұ наралы мешіт. Тө ң ірегі соқ амен жыртылғ ан. Қ опарылғ ан топырақ ты ақ киімді молда кетпенмен ө ң деп жү р. Бұ л молданың сыбағ алы жері. Азан шақ ырып болып, жерді баптап жү р.

Ал осы жұ рт молданың айтқ анын істе, істегенін істеме дейді.

Енді егер молданың дә л мына істегенін істесе, жерден жеміс терер еді. Олай емес, тиесілі жерлеріне егін екпейді. Шошқ а тікен, шоң айына басып кеткен.

Ортасында бір ә ң гі есек қ асасын шығ арып, жатып ішер жалқ ауларғ а, маскү немдерге:

— Мені есек деп қ орлайсың дар, ө здерің кімсің дер?! — деп мү лгіп тұ рғ ан сияқ ты.

«Елге кү лкі, есекке таң » деген сө з осыдан қ алғ ан.

Бір кем дү ние.

Сү мелектер

Тә ң іртаудың шың дарынан ақ жанартау атқ ылағ андай будақ - будақ бұ лт кө терілді.

Егер Шақ пақ тың тентек желі қ уалап кетпесе, жақ сылап бір жайсаң жаң быр жаумақ шы. Жер - Ана имекші.

Қ ұ дай, тілекті бере гө р дейміз. Алдың ғ ы кү ні мешіттің тү бінде Қ ұ дайы тамақ берілген.

Алла қ аласа, аспаннан нұ р жауса, жерден алтын ө ніп шық пақ шы.

Арақ ішіп, мас болып ұ йық тап қ алғ андар несібесінен қ ұ р қ алады.

Қ урағ ан таяқ тіксең, шынар ө сіп шығ атын жаннатты жерден жеміс жемей, жатжұ рттық алманы, ө рікті, картопты, сә бізді базардан қ ымбатқ а сатып алады.

Жібекті тү те алмағ ан жү н қ ылады.

Жерді кү те алмағ ан сұ м болады.

Бір кем дү ние.

Қ ызғ алдақ сыз кө ктем

Тышқ ан жылы (2008) сә уір тә уір болмады.

Жас келіндей жасанғ ан ө рік ағ аштары ақ гү лден бұ тақ тары кө рінбей есіре гү лдеп еді, бір тү нде ү сік ұ рып кетті (13 сә уір). Қ арайып кеткен діндері қ алды.

Далада жауқ азын жоқ. Қ ызғ алдақ шық пай қ алды. Мұ ндай жағ дай бұ рын болмап еді - ау. Тә ң іртаудың қ ызғ алдағ ы дү ние жү зіне даң қ ы шық қ ан. Қ азір Голландия ө сіріп, дү ние жү зіне таратып, қ ымбатқ а сатып жү рген гү лдің тү патасы осы Тә ң іртаудың «Грейг» аталып кеткен біздің елдің қ ызғ алдағ ы.

Қ ұ дай рахым етіп, мейірім тө кпесе, бұ л жыл жұ таң. Тасаттық беріп, қ ұ дайы тамақ ү лестіріп жатқ ан мұ сылмандар баршылық.

Итқ ызғ алдақ (мак) кө ріне бастады. Итқ ызғ алдақ тың ө мірі ө те қ ысқ а. Қ ыз дә урен сияқ ты ө те шығ ады.

Кө к кө терілмей қ алды. Қ ыс қ иын болар. Жұ рт кү ні бұ рын малын матап сатып жатыр. Асырай алмайды.

Бір кем дү ние.

Шың ғ ыс шың ы

Біздің ауыл Мың бұ лақ та. Оның оң тү стік - шығ ыс жағ ында, жиырма бес шақ ырым жерде Тә ң іртаудың ең биік шың ы Манас тау асқ ақ тап тұ рады.

Бү гін Манастың аспанғ а шаншылғ ан асқ ақ шың ын қ алың қ ара бұ лт орап алыпты.

Етегіндегі Шекер - айыл да қ ара жамылғ ан.

Бұ л — адамзаттың Айтматовының ауылы.

Осыдан отыз жыл бұ рын Шың ғ ыс Айтматов елу жасқ а толғ анда, Алматыдан алты жазушы екі машинағ а мініп, сол Шекерге барып едік: Тахауи Ахтанов, Зейнолла Қ абдолов, Қ алтай Мұ хамеджанов, Сейдахмет Бердіқ ұ лов, Асқ ар Сү лейменов жә не мен — Шерхан Мұ ртаза.

Сонда Қ алтай тау жақ қ а қ арап тұ рып:

— Ана Манас шың ымен тетелес қ атар жатқ ан ең селі шың — Шың ғ ыс шың ы, — деп еді.

Сол айтқ аны келді - ау деймін. Шын дү ниеде Шың ғ ыс енді Манас бабасымен табысқ ан шығ ар.

Бұ л Шың ғ ыс бұ дан шамада 900 жыл бұ рын жасағ ан Шың ғ ыспен де табысар. Ол Шың ғ ыс жарты ә лемді қ ылышпен жаулап алса, бұ л Шың ғ ыс бү кіл ә лемді қ аламмен баурап алды.

Рухтары мә ң гі сө нбейтін алыптар екі дү ниеде де жарқ ырайды.

(11. 06. 2008).

Бағ а қ айда барасың?

— Солярканың литрі 100 тең генің ү стіне шық ты, — деп келді «Нива» айдап жү рген немерем.

— Сонда орталық қ а жеткенше қ анша керек?

— Ары 5 литр, бері 5 литр — 10 литр — мың тең ге ғ ой.

— Одан да баяғ ыдағ ыдай есек мініп бармаймын ба, — деймін мен, не кө рмеген басым.

Егін пісіп тұ р. Енді орақ тү спесе, тө гіліп қ алайын деп тұ р. Қ алың бұ лт тө ніп - тө ніп келіп, ә йтеуір, жел айдап кетеді. Комбайн жоқ, трактор жоқ, машина жоқ. Бә рін жалдау керек.

Шаруа байғ ұ с кә йтіп кү н кө рер.

Ү кімет бә рі керемет деп қ ояды.

Обалы кімге?!

Бір Алла біледі. Жазасын береді.

Бір кем дү ние.

Жел

Бір апта болды. Шақ пақ тың желі азынайды да тұ рады.

Жауынсыз, қ ызғ алдақ сыз кө ктем ө тті.

Егін, қ орлық пен, азаппен егілген егін, мия мен кекіре, қ амыс басқ ан егін пісті.

Ә сіресе арпа осал. Азынағ ан желден жығ ылып, масағ ы қ иылып тү сіп жатыр.

Ең бегің еш, тұ зың сор.

Азынағ ан жел.

Тү птің тү бінде бә рін де жел жең еді.

Бә рі де Мақ тымқ ұ лының ө лең індегідей.

Тек азынағ ан жел ғ ана қ алмақ.

Бірақ бә рін Алла біледі. Дү ние ә лемді ә демі қ алпына келтіремін десе — бә рі де Алланың алақ анында. Ашса да, жұ мса да ө зі біледі.

Адамда бә рі де бар болуы мү мкін. Ә йтеуір, бірдең е жетпей тұ рады.

Бір кем дү ние.

Қ ош, Сарыағ аш, нә рлі су...

Қ ош, Сарыағ аш, нә рлі су,

Дертім болса, шипа бол!

Ө мір деген алысу,

Еркелетпес сипап ол.

Тұ манбай.

Радио қ айта - қ айта қ ақ сады:

— Сарыағ аш суы сарқ ылып бара жатыр, — дейді.

Тұ манбай ақ ын Сарыағ ашпен уақ ытша қ оштасып еді - ау. Жыл қ ұ сындай айналып келем деп еді ғ ой.

⇐ Предыдущая 16 17 18 19 20 21 222324 25 Следующая ⇒