Бір тамшы жас 4 страница

Қ айран Гегель! Сенің шә кіртің біз деп жү рген философсымақ тардың ө зі дә л қ азір де ана тілін сен сияқ ты қ орғ ай алмай, кө кезу болып жү р - ау.

Бір кем дү ние.

Тө сектегі намаз

Шариғ ат бойынша денсаулығ ы жарамсыз мұ сылман намаз парызынан азат.

Ал баяғ ының болысы, бү гінгінің тө сек тартқ ан кеселдісі Мақ ұ лбек бес мезгіл намазын ү збейді. Оны мен ө з кө зіммен кө рдім.

Ертеректе, ө ткен ғ асырдың жетпісінші жылдары еді - ау. Мен қ азыналы Қ аратаудың Жаң атас деген қ аласына қ айта - қ айта барып, кеншілер арасында болып, жаң а кітап жазып жү рген кезім.

Қ аратау қ аласы мен Жаң атас қ аласының арасы жү з шақ ырымдай жер. Жолдың орта кезең інде Кө ктал деген жер бар. Асфальт жолдан жоғ арырақ Сү ң гі дейтін шағ ын ө зенді бө геп, су қ оймасын салғ ан. Ә не, сол су қ оймасының қ арауылы болады. Ү йі қ ойманың қ асында.

Баяғ ы болыс Мақ ұ лбек сол қ ойманың қ арауылы. Қ азір тө сектен тұ ра алмайтын кеселге ұ шырағ ан. Бірақ арқ асын қ ос жастық қ а сү йеп қ ойып, намаз оқ иды. Жаратқ ан Қ ұ діреттен не тілейтіні ө зіне ғ ана аян.

Ұ зын жолдың ү стінде ары ө ткенде, бері ө ткенде Мақ аң а жолығ ып, сә лем беруді ұ мытпаймын.

Мақ ұ лбектің қ ара аты

Мақ аң ның атағ ын болыстық тан гө рі Қ ара ат кө бірек шығ арса керек. Қ ара аттың даң қ ы алысқ а - алысқ а кеткен. Ерен жү йрік, алдына қ ара салмағ ан, жү здеген шақ ырым жерден жеке - дара жететін алмауыт тұ лпар атанғ ан ғ ой.

Адамзат баласында қ ызғ аныш деген «қ ызыл ит» бар. Ол сонау Адам Ата мен Хауа Ана заманынан бері қ арай ө мір сү ріп келе жатса керек.

Адам Ата мен Хауа Анадан Қ абыл мен Абыл деген екі ұ л туады. Олар ер жетеді. Қ абыл егіншілікпен, бау - бақ ша ө сірумен айналысады. Абыл мал асырайды.

Бір кү ні Жаратқ ан Қ ұ дірет осы екі немересінің ер жеткенін кө ріп, ең бектерінің жемісінен дә м татпақ шы болыпты дейді.

Қ абыл жеміс - жидегін алып барады. Абыл бағ лан қ озы жетектеп барады. Қ ұ діретті Баба қ озының етін сү йсініп жепті дейді. Қ абылдың жеміс - жидегіне аса назар сала қ оймапты.

Абылды арқ асынан қ ағ ып мақ тапты. Қ абыл ондай ық ыластан қ ұ р қ алса керек.

Қ абыл мен Абыл қ айтып келе жатқ ан жолда қ ызғ аныштан жарылып кете жаздағ ан Қ абыл Абылды таспен ұ рып ө лтірген ғ ой.

Ә не, содан бері Адамзат арасында қ ызғ аныш деген қ ызыл ит пайда болғ ан.

Мақ ұ лбектің Қ ара атының даң қ ы алысқ а кеткенін естіген сайын, азуы алты қ арыс айбарлы Керімбай болыс сол жү йрікті қ олғ а қ алай тү сірудің амалын ойлайды. Ақ ыры, Қ ара ат қ ұ лын кү нінде Керімбай болыс ауылынан ә лдеқ алай Мақ ұ лбектің қ олында кеткен екен деген лақ ап тарайды.

Керімбай болыс қ ол жинап барып, Мақ ұ лбек болыстың қ ол - аяғ ын байлатып тастап, Қ ара атты тартып ә кетіпті.

Бірақ Қ ұ дайдың қ ұ діреті, Қ ара ат ә лдекім арбап қ ойғ андай, шабыстан қ алып қ ояды.

Қ ара атқ а бола жауласқ ан аталас екі болыс екеуі де бұ л жалғ ан дү ниеден ө тіп кетті. Екеуіне де опа бермеген Қ ара аттың да сү йегі қ урап қ алды.

Тірілерге олар туралы ә лгіндей ә ң гіме ғ ана қ алды.

Баянсыз бір кем дү ние.

Байзақ датқ а мен Ө гізбай датқ а

Тә ң іртау мен Қ аратаудың арасында жатқ ан елді ол кезде Қ оқ ан деген билейді екен. Қ оқ ан хандығ ының қ ол астындағ ы жергілікті басшыларды датқ а дейді екен.

Қ азақ ияның Ресей билеген жағ ындағ ы жергілікті басшыларды ағ а сұ лтан дейді екен.

Біздің Мың бұ лақ тың датқ асы Байзақ деген кісі болады.

Ал Қ аратау жағ ының датқ асы Ө гізбай деген екен. Екеуі бақ талас па, қ алай...

Байзақ Қ оқ ан хандығ ының шексіз зорлығ ы мен қ орлығ ына шыдай алмай, қ арсылық кө рсете берсе керек. Қ оқ ан басында шашы жоқ таздарғ а дейін салық салады екен.

Ойма тазғ а — он тең ге.

Қ ырма тазғ а — қ ырық тең ге...

Мал салығ ы, дү ние - мү лік салығ ы, қ ыл аяғ ы «қ ыз салығ ы» деген шығ ыпты. Кә мелетке толар - толмас қ ыздарды Қ оқ ан шабармандары зорлап алып кете беріпті.

Ә не, сонда Қ оқ анның ханы ө зінің Шымкенттегі орынбасарына пә рмен береді:

— Байзақ ты жазала! — деп.

Шымкенттегі орынбасар Байзақ ты ө зі емес, Қ аратау датқ асы Ө гізбай арқ ылы шақ ыртады. Ө гізбай Байзақ қ а:

— Қ ұ рылтайғ а бірге барайық, — деп амалын тауыпты.

Байзақ сеніп қ алып, Шымкентке барғ анда, қ оқ андық жендеттер оны ұ стап алып, зең біректің ұ ң ғ ысына таң ып қ ойып, атып жібереді.

Кү л - талқ ан болғ ан денеден жалғ ыз шынашақ саусағ ы ғ ана табылыпты. Сол саусақ Ә улие — Ата кү мбезінің жанына кө мілген.

Ө гізбай датқ аны Қ оқ ан ханы шекпен кигізіп, марапаттаса керек. Қ у дү ние деген сол. Кү ндестік, қ ызғ аныш деген қ ызыл ит тіршілікте не істетпейді.

Ұ рпақ тар Байзақ ты ұ мытпайды. Қ азір оның атында аудан бар.

Ал Ө гізбайды ешкім білмейді.

Бір кем дү ние.

Қ исайғ анды тү зету

Хрущевтің дә урені еді. Қ азақ станды қ ақ бө ліп, солтү стігін «Целинный край» деп атады. Крайком — Соколов деген. Крайкомғ а қ арайтын Кө кшетау облысын Қ асым Тә укенов деген азамат басқ арады.

Бір кү ні Қ асым аэропортқ а келе жатып, жол бойында қ исайың қ ырап тұ рғ ан бағ анды кө реді. Қ араса, «Кокчетав» деген жазуы бар.

Қ асекем шоферге:

— Тоқ та! — дейді дағ ы, машинадан тү сіп барып, ә лгі бағ анды ырғ ап - ырғ ап суырып алып, лақ тырып тастайды.

Бұ л ә рекет ү лкен бастық тарғ а жетеді. Қ асым Тә укенов қ ызметінен босатылады.

Оның бюрода айтқ ан тү сіндірмесі бойынша: «Кокчетав» емес, «Кө кшетау» болып жазылуы керек екен.

Қ азір, Қ ұ дайғ а шү кір, солай жазылады. Бірақ орысша болып, ө згертіліп кеткен жер - су аттары бұ рынғ ы «Целинный крайда» ә лі тұ нып тұ р - ау, тұ нып тұ р.

Бір кем дү ние.

Тү зететін Тә укеновтер жалғ ыз - жарым. Кө пшілігі қ орқ ады. Қ ұ лдық психология...

Бір кем дү ние.

Отарлау озбырлығ ы

Басқ ыншылардың қ орқ ау тә сілі — басып алғ ан жер - судың ежелгі атын лезде ө згертіп, ел - жұ рттың есінен шығ арып жіберу.

Сондай мысалдың бірі — Медео.

Алматыны Верный дегенін ә рең ө згерткенде, Медеу шатқ алын кө пке дейін тү зете алмай - ақ қ ойдық.

Марқ ұ м Тельман Жанұ зақ ов «Правда» газетінің меншікті тілшісі бола салысымен ең ү лкен газеттің бетінде осы оспадарсыздық ты ә шкереледі. Сө йтіп, Медеу қ алпына келтірілді. Бұ л ретте Тельман Қ асым бауырының батылдығ ын қ айталады.

Енді қ азір Астанадан аттап шық саң, айнала - тө ң іректе колонизатордан қ алғ ан атаулар ә лі қ аптап тұ р.

Соның біреуі Сталин заманында АЛЖИР атанғ ан, «Халық жауларының » ә йелдері отырғ ан мекен — аудан орталығ ы Малиновка. «Не жизнь, а малина» деп тұ тқ ындар кекетіп қ ойғ ан атау.

Бір кем дү ние.

Шошқ а тікен

Жылт еткен жақ сылық хабар бар ма? Ү лкен қ аланың тү нгі аспанындағ ы сирек жұ лдыздардай жыламсырап ә рең - ә рең кө рінеді.

Сонда бұ л дү ние, ө зің бес - ақ кү н қ онақ болсаң, несі қ ызық?

Қ ызық ету, сірә, аса дарынды сирек адамдардың ғ ана қ олынан келетін болар.

Мысалы, мына Нұ рғ иса сияқ ты жарқ ылдап ө тсең дү ниеден.

Бірақ ол қ иыншылық кө рмеп пе? Тағ дыр қ иыншылығ ының кө кесін кө рген шығ ар. Оғ ан мойымағ ан, қ айғ ыны да, мұ ң ды да кө ріп - біліп жү ріп бү гілмеген адамнан анандай сұ рапыл да сұ лу кү йлер, ә демі ә уендер тө гілер.

Олар – Қ ұ дай сү йген қ ұ лдар.

Таланттар раушан гү лі сияқ ты жан - жағ ына жұ пар шашады, кө ң іл ашады. Тікені, азабы ө зіне.

Талантсыз топастар тікен сияқ ты. Гү лдемейді. Сү йкімсіз. Азабы ө згеге. Жамандық солардан.

Мұ ндайлар біздің ә дебиетте бар ғ ой.

Бір кем дү ние.

Жү ген алып жү гірген бала

Ұ лы Абайдың 150 жылдық тойы еді. Тойдың ең бір сү белі тұ сы ат жарыс қ ой. Республиканың тү кпір - тү кпірінен небір сә йгү ліктер жиналғ ан.

Бә йге басталды. Жарыс жолының ең арғ ы шетінде будка сияқ ты бірдең е қ араяды...

Ә не, ә не! Соң ғ ы айналым. Қ арагер тұ лпар қ ара нө пірден оқ бойы озып шығ ып, алда келеді, жануар. Кенет тіп - тік шаншылғ ан қ ұ йрығ ы сылқ етіп салбырап, дә л қ алың халық отырғ ан тұ сқ а жете бере Қ арагер омақ аса жығ ылды. Ү стіндегі бала оның басынан аса ұ шып тү сіп, тез тү регелді де, аттың басындағ ы жү генді сыпыра бастап еді, ауыздығ ы шық пай, ә лгі бала тізгінді жұ лқ ып - жұ лқ ып ә рең шығ арды да, мә реге қ арай тұ ра жү гірді. Бұ л кезде оның тұ сынан қ ылаң боз зу етіп ө те шық ты. Оның соң ынан бала да мә реге жете бере жығ ылды - ау... Ө зі сә л - пә л жетпеген мә реге жү генді лақ тырды. Жү ген дә л мә ре сызығ ының ү стіне барып тү сті. Бұ л кезде қ ылаң боз да сызық ты кесіп ө тіп еді.

Артынша дү рмек қ аптап кетті де, бала кө рінбей қ алды.

Жарыстың аяғ ы дауғ а, тіпті жанжалғ а айнала жаздады.

Озып келген қ ылаң боздың иесі мен оның жақ тастары мә ре сызығ ына лақ тырылғ ан жү генді есепке алмау керек деп кергіді.

Зорығ ып қ ұ лағ ан Қ арагердің жанашырлары мә реге жү йріктің орнына жү ген барғ анын ата - баба салты деген уә ж айтып қ асарысты.

Сө йткенше, бә йге жарыстың бас бақ ылаушысы микрофон арқ ылы, қ ылаң боз жарысқ а сонау будканың тасасынан соң ғ ы айналымда қ осылғ анын айтып, не керек, бірінші бә йге жү ген лақ тырғ ан балағ а берілсін деп жариялады.

Бұ л кезде ерен жү йрік Қ арагердің ө лі денесі жол ү стінде ә лі тең киіп жатыр еді.

Бір кем дү ние.

Ү рей ә фсанасы

Еуропалық тар Авиценна деп кеткен атақ ты Ә бу Ә ли Сина айтқ ан мына бір ә ң гіме:

Егіз қ озы. Екеуі емген емшек, жеген жем, ішкен су бірдей. Бірақ біреуі қ асқ ырдың қ арсы алдында байлаулы. Екіншісі — аулақ та, қ орада.

Енді бір қ араса: қ асқ ырдың алдындағ ы қ ұ р сү лдесі қ алғ ан. Қ орадағ ы сеп - семіз.

Бірінші қ озының кү нін Қ ұ дай басқ а бермесін.

Кейде ойлайсың, бірінші қ озының хә лі менің басымда емес пе деп.

Кейде мен ө зімді айдаһ ардың алдында отырғ ан кө жек сияқ ты сезінемін. Айдаһ ар талай - талай кү штілерді жұ тып жіберіп еді - ау.

Ақ ын мен ақ бө кен

Екеуі де қ орғ ансыз.

Екеуі де тағ дырлас.

Ақ ынның аты — Бауыржан. Бірақ атақ ты батыр емес, ақ ын еді. Ол да Жуалыдан. Бетбақ тағ ы ақ бө кен қ ырғ ыны. Ол соны ө лең мен жазды. Ақ бө кенді ә уелі тө ртаяқ ты қ асқ ырлар қ ырды. Оларда нысап бар екен — бес қ ұ ралайды қ ұ латып, сонымен тынды.

Ал енді жерде — машина, кө кте тікұ шақ мінген қ асқ ырлар ақ бө кен табынын қ ынадай қ ырып салды.

— Ү рейден Бетбақ дала жұ лды шашын,

Жел тұ рды солқ ылдағ ан қ ұ мды шашып.

Жаралы жалғ ыз қ алғ ан текті теке,

Қ ұ ламай, арт жағ ына бұ рды басын.

Ө р сезім мү мкін оны ырық қ а алды,

Қ ұ ламай қ алт - қ ұ лт етіп тұ рып қ алды.

Адамдар қ уып жеткен, оқ шығ армай,

Мылтық тың дү міменен ұ рып қ алды.

Пенделер, кө здерің ді қ ұ йын басқ ыр,

Тоймасаң, тағ ы қ ырғ ын ұ йымдастыр.

Бес бірдей қ ұ ралайды қ анағ ат қ ып,

Қ ап қ ойғ ан сері екен ғ ой ү йір қ асқ ыр.

Болмадың қ асқ ыр ғ ұ рлы ө р тоятты,

Басың а ойнатар ма еді сол таяқ ты?!

Бұ л сө зді теке бірақ айта алмады,

Серпіді, қ ұ лап тү сіп, тө рт аяқ ты.

Қ ырғ ынғ а куә болып қ ұ м жылады,

Аспанда Ай да жылап, қ ынжылады.

Қ асқ ыр да ішін тартты бұ л сұ мдық қ а,

Пана етіп ұ йық тап жатқ ан бір жыраны...

Бауыржан Ү сенов Бетпақ дала қ ырғ ынын осылай жазды.

Ажалдың оғ ы оғ ан да тиіп, ө мірден жарқ етіп, лезде ө тіп кетті. Ал ө лең дерінің ө мірі, сірә, ұ зақ болар.

Ал аң ды, табиғ атты қ орғ ау қ оғ амы ақ ынның осы ө лең ін ө з мекемесінің маң дайшасына жалаулата іліп қ ойса ғ ой... Бірақ сол қ оғ амның ө зі алдымен атып жү рмесін қ ұ ралайды...

Ана жылдары Сарыағ ашқ а барып жү ргенде, сондағ ы залдан қ абырғ ағ а ірі жазумен ілулі тұ рғ ан «Хош, Сарыағ аш, нә рлі су» деген Тұ манбай ақ ын ө лең ін кө ріп едім. Естен шық пайды.

Ал табиғ ат, аң дарды қ орғ ау мекемелері Бауыржан Ү сенов ө лең дерін білсе ғ ой, шіркін.

Бір кем дү ние.

Таскекіре

Баяғ ы - баяғ ы, соғ ыс жылдары, бала кү німде (егер бала кү н деуге келер болса) таскекіремен талай шайқ асқ анбыз.

Мектеп балаларын сабақ ты қ ойғ ызып, арпа - бидайдың арам шө бін отауғ а айдап шығ ушы еді ғ ой. Сондағ ы таскекіре ғ ой. Тасмия сияқ ты бұ л да жау...

Сол таскекіремен мына Мархабат Байғ ұ ттың ә ң гімесінде тағ ы кездесейін. Арада алпыс жыл ө ткеннен кейін.

Мархабаттың таскекіресі — символ. Мең зеу.

Басқ алардың ә йел сү юі — лә ззат. Ал Мархабаттың геройы Қ алыпбек сегізінші класты бітіре салысымен — қ ойшының кө мекшісі. Ө мірі қ ой бағ умен ө ткен. Жұ рт сияқ ты ойнап - кү ліп, жастық шақ тың қ ызығ ын кө ре алмай, томағ а тұ йық кү н кешкен жан.

Оғ ан ү лгі кө рсетіп, «кө зін ашқ ан» колхоз бастық. Оның ә ні: «Лә ді - лү ккі - Лә йлім». Тө рт баласын, ә п - ә демі ә йелін тастап, қ аланың бойдақ қ атынына ү йленген «Лә ді - лү ккі - Лә йлім».

Ал содан кө ргенін істемек болғ ан қ ойшы Қ алыпбектің «жегені» таскекіре – ащы, улы, кермек кекіре.

Бір кем дү ние.

«Сталинге хат» — Москвада

«Сталинге хат» пьесасын жарық қ а шығ арып, бағ ын ашқ ан режиссер Райымбек Сейтметов еді. Алматыда, спектакль Жастар театрында ү збей ұ зақ уақ ыт жү рді.

1987 жылы Жастар театры осы спектакльді Москваның театрлар білімін жетілдіру институтына апарып қ ойғ анда, сондағ ы ұ стаз Михаил Новожихиннан бастап, барлық артистер, кө рермендер – бә рі жылағ аны - ай.

Жастар театрынан Райымбек қ алай кетті, сол - ақ екен басқ а «данышпандар» сол спектакльді репертуардан алып тастады.

Райымбек Тү ркістанғ а барып, жаң а театр ашып, «Домалақ Ананы» қ ойды.

Есіл азамат жалғ ан дү ниеден ерте кетіп қ алды.

Оның рухын Домалақ ананың, Тұ рардың ә руақ тары қ олдай жү рсін, Алла о дү ниесін жұ мақ тан берсін.

Тарлан Тахауи

Алматыда, «Горный гигантта» жазушыларғ а арналып шығ армашылық ү й салынды. Сонда жатып Ғ абит Мү сірепов «Ұ лпанды», «Жат қ олындағ ыны» жазды.

Тахауи Ахтанов «Шырағ ың сө нбесінді» жазды.

Мен «Қ ызыл жебенің » соң ғ ы кітабын бітіріп едім.

Алмай - бермей, Тахаң мені іш тартты. Інісіндей сырласты. Мен оның 60 жылдық мерейтойына арнап «Айғ а шағ ылғ ан найза» деген эссе жаздым.

Ә ң гіме қ ұ мар кісі еді, жарық тық. «Ант» атты атақ ты пьесасын жазғ анда тарихты қ алай қ опарғ анын айтады.

Жалаң тарих кө ркем пьеса болмайды ғ ой. Тарихқ а жан бітіру керек. Ә білқ айырдың Ә білқ айыр екеніне, Фатиманың Фатима екеніне кө рермен шыннан сенуі керек.

Ал бұ л шаруа тек хас таланттың қ олынан келеді.

— Ә білқ айыр — трагическое лицо, — дейді Тахаң. — Ақ ылды. Нағ ыз қ олбасшы. Бірақ заманы — трагедия. Тағ дыр оны орыс қ атын патшағ а тә уелдер еді.

— Ал Ә білқ айыр ханның баласы Нұ ралы, міне, бұ л дундук, — дейді Тахаң. — Дундуктің қ айдан шық қ анын білесің бе?

— Жоқ, — деймін мен. — Ә йтеуір, орыстар дундук деп жатады ғ ой.

— Ол қ ызық, — дейді Тахаң қ ыза тү сіп. Қ асы кейде керіліп, кейде екі қ астың арасы жиырылып кетеді. — Ол былай. Анау Еділдің ар жағ ында қ алмақ бар ғ ой. Сол қ алмақ тың Аюке деген ханы болғ ан. Кә дімгі қ иссалардағ ы Аюке ше?

— Иә.

— О, Аюке коварный. Біресе орыстармен дос болады. Біресе башқ ұ рттарғ а жақ ындасады. Енді бірде башқ ұ рттарды орыстармен бірге шабады. Қ ырым хандығ ымен де дос болады. Тіпті Осман - тү рік сұ лтандарымен де септеседі.

Сол Аюке ө лгеннен кейін, оның ұ рпақ тарының бірі Дундук тақ қ а отырып, Еділ қ алмақ тарын Тү ркияның қ оластына қ аратпақ болады.

Ондайды орыстар оң дыра ма? Содан кейін орыстар есалаң шатыстардың бә рін «Дундук» деп атап кеткен.

Тахаң сигарет тұ татады. Оймақ тай рюмкелерді қ ағ ыстырып, аздап - аздап коньяк ұ рттап қ оямыз.

— Нұ ралы хан, оның туысы Айшуақ сұ лтан орыстардың шен - шекпеніне,

сыйлық тарына мә з болып, естектерге кө п обал жасады.

— Естек кім?

— Біздің жақ та башқ ұ рттарды естек дейді. Башқ ұ рттарда Қ арасақ ал,

Батырша деген кө семдер болғ ан. Орыс патшасына қ арсы кө теріліс кө семдері.

— Салауат, — деп қ аламын мен де бірдең е білген болып.

— Ол кейін, — дейді Тахаң сө зді бө лме дегендей тыжырынып. — Патша

аясын ба, естектерді қ ырып жіберді. Естектер бас сауғ алап қ азақ даласына қ ашпай ма? Орыстардың айдап салуымен Нұ ралы, Айшуақ босқ ын башқ ұ ртарды ә бден азаптады.

Ә ң гіме «Анттың » қ алай жазылуымен басталып, аяғ ы Аюке, Айшуақ тарғ а жалғ асып кеткенін байқ амай қ аламыз...

Бір кем дү ние.

Бауыржан мен Тахауи

Бә укең айтты:

— Осы кү ні «менің бабам батыр болғ ан. Менің бабам пә лен болғ ан, тү ген болғ ан» дейтін дуайпаттар кө бейді. Жарайды, болса, болғ ан шығ ар. Ал сол ұ лының ұ рпағ ы бабасының тырнағ ына тати ма? Енді оның келер ұ рпағ ы онымен мақ тана ала ма? Соны неге ойламайды?! — деп қ аһ арланады.

... Ал ұ рпақ тары ұ ялмай Тахауимен мақ тануына болады.

Баукең е жағ ымпаздар, екіжү зділер, мақ таншақ тар ұ най бермейді. Ал Тахауи десе:

— О, ол Кө тібар кө кемнің тұ қ ымы ғ ой. Ұ қ сайды бабасына, – деп қ оятын.

Шынында да, аты қ иын бабамыздың батырлығ ы, адалдығ ы, аң ғ алдығ ы, турашылдығ ы Тахаң ның тұ ла бойында тұ нып тұ рғ андай еді.

Бауыржан Момышұ лы дү ниеден қ айтқ анда, Тахауи қ абір басында, жандү ниесін ақ тара, хас шешендігі еселей ашылып:

— Бауыржан мына ноқ талы дү ниеде ноқ тағ а басы симай кеткен адам, – деді ғ ой.

Тахаң ө зі де сондай еді - ау.

Қ айтыс болардан біраз бұ рын кө ң ілін сұ рап, ү йіне бардым.

— Мына жү рекке жә рдем беретін стимулятор Германияда бар екен. Жете алмаймын. Қ аржы керек. Терещенкоғ а хат жазып едім, жауап жоқ, – деді.

Дә л сол тұ ста ү кімет Қ азақ стан қ азынасын талапайғ а салып жатқ ан шақ еді.

Қ азақ ә дебиетінің бә йтерегі қ ұ лайын деп тұ рғ анда соғ ан тіреу болуғ а жарамағ ан ү кімет кімге опа береді. Келді – кетті.

Тура келген ажалғ а амал жоқ. Ал кө пе - кө рнеу сол ажалды тежей тұ руғ а болатын сә тте қ ол ұ шын бермеу – тасқ ұ дайлық!

Тірі болса, биыл сексен беске толар еді.

Бетеге кетіп, бел қ алар,

Бектер кетіп, ел қ алар.

Ел аман болса, Тахауи естен кетпес.

Ақ ындардың пырағ ы

Ә уелі пырақ туралы. Пырақ — Мұ хаммед пайғ амбардың ғ арышқ а ұ шқ анда мінген аты.

Ғ афу ағ амыз ақ ындардың ішіндегі нағ ыз пырағ ы еді.

7 ноябрь. Мереке. Қ арашаның қ ара суығ ы. Демонстрация. Опера жә не балет театрының іргесіндегі трибунаның алдынан ө туге тиіспіз.

Ұ зыннан - ұ зақ жалаулатқ ан, кө семдердің портреттерін кө терген тізбек. Жазушылар, баспагерлер, редакция қ ызметкерлері – Дзержинский мен Калинин кө шелерінің қ иылысында тұ рмыз.

Кү н суық. Арақ алып, жылынайық десек, магазиндер жабық. Осындай бір «қ иын» сә тте «Простор» журналының бас редакторы Иван Шухов бір жуан теректің тасасында теріс қ арап тұ ра қ алып, шалбарының артқ ы қ алтасынан ә п - ә демі кү міс флягін суырып алып, тығ ынын бұ рап ашып, ішіндегіден қ ылқ - қ ылқ еткізіп, жұ тып - жұ тып алып, қ айтадан қ алтасына салып қ ойды. Дө ң ес кө зілдірігін кө теріп, аузын сипап, жө ткірініп алды. Сонда ап - аласа бойы ұ зарып кеткендей кө рінді. Соның бә рін байқ ап тұ рғ ан ақ ын Ғ афу Қ айырбек табан астында:

⇐ Предыдущая 15 16 17 18 192021 22 23 24 Следующая ⇒