Бір тамшы жас 3 страница

⇐ ПредыдущаяСтр 19 из 25Следующая ⇒

Қ ай жерде, қ ай сағ атта ажал жетіп, сү йегің нің қ айда қ аларын бір Қ ұ дай ғ ана біледі.

Біздікі тек қ иял ғ ой.

Бір кем дү ние.

Ас пен тас

1944 жыл. Кө ктем. Ө те ауыр болды. Қ ыстан сирағ ымыз сің ірімізге ілініп, ә рең шық тық.

Қ ылтиып жаң а шық қ ан кө кті жұ лып жедік. Айша анамыз:

— Кү н кү ркіремей жуа жұ лып жемең дер, уы бар, — дейді.

Кү н қ ашан кү ркірер екен деп аспанғ а қ арап, алақ ан жаямыз. Аспан алақ анғ а ештең е тастамайды. Аспан соқ ырдың ақ шел басқ ан кө зіндей бедірейеді де тұ рады.

Бір кү ні қ арындасым Қ ұ рмаштың қ олынан жетектеп, екінші ауылдағ ы Қ айырқ ұ лдың ү йіне бардық. Бір ү зім нан, бір уыс талқ ан берер ме екен деп.

Қ айырқ ұ л бастық:

— Кет, айда! — деп қ уып жіберді.

Жұ дырығ ым томпаяды.

Бұ л не екен деп қ арасам, тас екен.

Қ айырқ ұ л ас орнына тас салып жіберген бе? Аң - таң болып тұ рып, ә лгі тасты Қ айырқ ұ лдың ү йіне қ арай қ ұ лаштап тұ рып лақ тырып жібердім.

Тасты жерден қ ашан, қ алай алғ аным есімде жоқ.

Бір кем дү ние.

Бір тостағ ан жасымық

Жаның жаннатта болғ ыр, Жолболды деген кісі ө тті дү ниеден.

Мен Шанышқ ылы ауылынан жаяу келе жатқ анымда, артымнан атты біреу қ уып жетті. Жолболды атам екен.

— Қ айдан келе жатырсың? – —

— Ә дия ә пкемнің ү йінен... Ү йінде жоқ. Қ ырғ ыз жақ қ а кетіп қ алыпты, — дедім.

— О, дү ние жалғ ан, — деп қ ойды Жолболды ата. — Ә дия ә пкең Кү нікей апаң а тартқ ан ғ ой. Ай, бірақ Кү нікей апаң ды сен кө рген жоқ шығ арсың. Ұ лы апаң Кү нікей бү кіл ауылды асырады ғ ой. Бердімбет бабаң қ айтыс болғ аннан соң бү кіл мал мү лік Кү нікей апаң ның қ олында қ алды. Жарық тық, «бай бә йбіше» атанды. Малы жоқ тың алдына мал салды. Қ атыны жоқ қ а қ алың малын тө леп, қ атын алып берді. Ә улие апаң ның жақ сылығ ын мен де кө ріп едім, — деп Жолболды ата ауылғ а жеткенде мені аттан тү сіріп, кө йлегімнің етегіне қ оржынынан бір тостағ ан жасымық салып берді.

Ү йге жеткенше бір уыстайын шикідей жеп қ ойдым. Қ алғ анын огородқ а егіп тастадық. Кү зде содан бір қ аптай дә н алдық. Аштық та жеген қ ұ йқ аның дә мі таң дайдан кетпес.

Осы есіме тү скенде Жолболды есімін дұ ғ ағ а қ осып қ оямын. Менен басқ а еске алар кім бар?

Бір кем дү ние.

Бастан сипау

Қ ай жыл екені нақ ты есімде жоқ, ә йтеуір, соғ ыс жылы еді. Мектеп балаларын бидайдың арасындағ ы арамшө пті отауғ а алып келген. Бастығ ымыз Қ айрақ бай дейтін делқ ұ лылау шал кісі.

Бізге ө зінше командир болады.

— Айт - дуа, жайратың дар жауды! — деп бұ йрық береді. Бидайдың арасында ө скен мияны, кекірені отай бастаймыз.

Ә бден сілеміз қ атқ ан кезде Қ айрақ бай командир:

— Демал! — деп бұ йрық береді.

Тақ таның басына жете бере кө галғ а қ ұ лай - қ ұ лай кетеміз.

Бір кезде қ асымызғ а ә ң гі есек мінген, жаздың кү ні басына ескі тұ мақ ты баса киген, бурыл сақ алды бір кісі келді. Қ айрақ бай «командирмен» амандасып болып:

— Осында Мұ ртазаның баласы бар ма? – деді.

— Бар, — деді Қ айрақ бай «командир». Сө йтіп, мені ә лгі ә ң гі есек мінген кісіге алып келді. Қ араторы жү зін ә жім басқ ан, оң кө зінің алдында бұ ршақ тай қ алы бар қ артаң кісі мені қ ұ шақ тай алып, басымнан сипалай берді де:

— О, жетімек! Жетімек! Ә лі - ақ сен де жетілерсің. Аман бол, есіл ердің тұ яғ ы! О, жетімек! Жетімек, жетілерсің... — деп есегіне мініп, кө зінің жасын жең імен сү ртіп, Шанышқ ылы ауылына қ арай кете барды...

Артынан білдім, Шанышқ ылыдағ ы Ә дия ә пкемнің қ айынағ асы Кә лен деген кісі екен.

— Шашымнан сипағ аны есіме тү ссе, ә лі кү нге дейін елжіреп, жылағ ым келеді.

Шала қ ұ рсақ, жарым кө ң іл жетімге басың нан сипаудың ө зі де ү лкен бақ ыт.

«Жалғ ыз бала» уайымы

Алматы. Мұ қ ан Тө лебаев пен Қ онаев (бұ рынғ ы Карл Маркс) кө шелерінің арасы...

Алаң қ айда субұ рқ ақ тар, айнала шыршалар. Ортада Дінмұ хаммед Қ онаев бюсті.

Скамейкада Ғ абең — Ғ абит Мү сірепов жә не мен.

Ғ абең мағ ан:

— Сонымен, «жалғ ыз бала» проблемасын жаз дейсің ғ ой. Қ иы - ы - ын. Біз кө беюіміз керек. Біз жиылсақ – кө ппіз. Жайылсақ – жоқ пыз.

Жер кең. «Жалғ ыз бала» мә селенің бір жағ ы. Ал баласы бар - ау деген ең зиялы адамдардың арты қ андай? Қ аныш, Мұ хтарлардың есіктері жабылып қ алды. Мен ө лген кү ні... Менікі де... Сондық тан бардың ө зі тіл, психология жағ ын қ айтеді. Баласы кө п Қ апан еді (Бадыров), сұ расам:

— Балаларым, немерелерім қ азақ ша сө йлемейді, — дейді. — Тіл жү рген жерде ұ лттық сана - сезім жү реді. Ал сана - сезім тең дікке ұ мтылады.

... Фонтан жаны. Бюст тү бі. Қ араң ғ ылық қ оюланып, салқ ын тартты. Қ олтық тасып, біз қ айттық. Уайым кө п.

Бір кем дү ние.

Генералды сө йлетпеді

Парламенттің Мә жіліс палатасы. Қ орғ аныс министрі, келбеті келіскен генерал Мұ хтар Алтынбаев мінбеге кө терілді. Қ азақ ша сө йлей бастады. Бұ л ө зі ә дейі жоспарланғ ан кездесу. Сө йте тұ ра, зал гу - гу. Екеу - екеу, топ - топ болып сө йлесіп отырғ ан депутаттар. Ары - бері, ерсілі - қ арсылы жү ргендер де бар.

Генерал зал тынышталар ма екен деп біраз ү нсіз тұ рып еді, гу - гу тыйылмады.

Сонда генерал:

— Ал ендеше, мен орысша да сө йлей аламын, — деп орысшағ а кө шіп еді, зал қ ұ лақ қ а ұ рғ ан танадай тынды да қ алды.

Қ ұ дай сорлатқ анда, сол депутаттардың басым кө пшілігі қ азақ тар еді.

Осының бә рін ө з кө зіммен кө ріп, ө з қ ұ лағ ыммен естіген мен едім. Ө кініштен ө ртеніп кете жаздағ аным есімде.

Е, Қ ұ дай! Біз бейбақ қ а ө зің сана - сезім бере гө р!

Бір кем дү ние.

Хұ сни сә уле

Басына бес бастаудың

Сылаң қ ағ ып,

Келуші ең, Хұ сни сә улем,

Су алғ алы...

Осы бір ә нді Рамазан Стамғ азиев асқ ақ татып, айбындатып айтады.

Кімнің ә ні? Қ ай заманның туындысы?

Бірақ кө кейге қ онып алып, кө пке дейін кө кірегің нен кетпей қ ояды. Ә н де кү шті, ә нші де қ ұ діретті.

Қ ай заман?

Хұ сни сә улем,

Дидарың ғ айып болды... —

деп аяқ талады. Ғ айып болғ аны несі, қ айда кетті?

Сұ рақ кө п. Жұ мбақ кө п. Ал ә уен естен кетпейді. Қ айта - қ айта тың дай бергің келеді. Шө п те ө лең, шө ң ге де ө лең мына заманда осындай асылдардың анда - санда бір - ақ айтылып, жұ мбақ болып қ алатыны ө кінішті.

Бір кем дү ние.

Ә бдездің ә уіті

Жазда ауылда жү ргенде Ә лихан мені кө рші мекендегі Ә бдез деген азаматтың ә уітіне алып барды.

Ә уіт дегеніміз ө зен - сайды бө геп, плотина жасағ ан, яғ ни бө гет. Су толғ ан. Жан - жағ ы тал - дарақ.

Балық тың ұ рығ ын жіберген. Ол кө бейген. Енді қ алмақ салып аулай бер.

Содан бері біздің Мың бұ лақ тың бір бұ лағ ы — Бердімбет сайындағ ы бұ рынғ ы ескі ә уітті жө ндеп, табанын тазартып, су толтырып, балық ө сірсек деймін ғ ой, баяғ ы.

Сонда Бердімбет баба сайының қ ос қ анаты ну орманғ а айналса, айдында балық тар тайдай тулап, тоғ айғ а қ аздар қ онып, ү йрек ұ шса деймін ғ ой, баяғ ы.

Кім біледі, тірі жү рсек, ондай кү нді де кө рерміз.

Мың бұ лақ та баяғ ы - баяғ ы бағ зы заманда ит мұ рыны ө тпес қ алың орман болғ ан екен. Сол дә урен қ айтып оралса дейсің ғ ой, баяғ ы.

Бір кем дү ние.

Тұ нжыр тұ ман

Таң азаннан дала тұ нжыр тұ ман. Кө шеде адамдар бү рсең деп бара жатыр.

Ал майда қ ұ стар қ ұ йқ ылжыта ә н салады. Ә сіресе қ ара торғ ай. Ә лде олар тоң бай ма? Ә лде олар адамдарғ а қ арағ анда оптимист, ү лкен ү міткер ме?

Тоқ болатын да жағ дайлары жоқ. Айнала аппақ қ ар. Қ ұ рт - қ ұ мырсқ а шығ а қ оймағ ан кез. Қ ұ стар ө міршең. Тірмізік.

Бә лкім, олар бір - біріне жамандық, қ астандық ойламайтындық тан болар. Бірінің ү стінен бірі арыз жазып, бірін бірі даттап, боқ тап, бә ле жауып, соттатып жатпайды ғ ой қ ұ стар.

Сол пейілдеріне қ арай Қ ұ дай оларғ а қ уат беріп, қ уаныш беріп қ ойғ ан да болар.

Ә йтеуір, ә н салады. Жылауық, зарлы да емес, кө ң ілді.

Біз неге осылардай емеспіз?

Бір кем дү ние.

Жайнамаз

Ә кемiз Мұ ртаза марқ ұ мның қ ызғ ылтым шырайлы, ә демi гү лдерi жайнағ ан жап - жаң а жайнамазы бар едi.

Алдымен мешiт бұ зылды. Оның ү йiндi болып қ алғ ан кiрпiштерiнiң ү стiнде байғ ыз дейтiн қ ұ с сұ ң қ ылдап, зарлап отыратынды шығ арды.

Кө п ұ замай Мұ ртаза рахметiлiк " халық жауы" ретiнде ұ сталды. Бұ л 1937 жылдың, сiрә, желтоқ сан айы едi.

НКВД ү йге тiнту жасады. Мен ол кезде 5 жасар баламын. Бә рi есiмде. Тiнткенде бә лендей байлық табылғ ан жоқ. Тек бiр милиционер тө рде iлулi тұ рғ ан жайнамазды жазып кө рдi де: " Е, мынау шұ лғ ау болуғ а жақ сы екен. Аяғ ым тоң ып жү р едi", – деп Алланың аты жазылғ ан жайнамазды бү ктеп - бү ктеп, қ ойнына тығ а салды...

Арада алпыс жыл ө ткенде жолым тү сiп, Кереку қ аласына барып, мешiтiне кiрiп, дұ ғ а оқ ығ анда, Тә ң iрi жарылқ ағ ыр бас имам мағ ан Қ ағ бадағ ы мешiттiң суретi салынғ ан сұ лу жайнамазды сыйлады. Сонда баяғ ы милиционерге шұ лғ ау болып, қ орланғ ан жайнамаз ғ айыптан қ ұ с болып келiп, қ олыма қ онғ андай ғ ажайып хал кештiм. Мұ ны марқ ұ м Мұ ртазаның ә руағ ы сездi ме... бiлмеймiн.

Бiр кем дү ние.

Наполеон мақ таншақ па

«Қ ұ дай қ анша жасаса, менің есімім де сонша жасайды», — депті Наполеон І.

Наполеон ү стің гі ернімен кө к тіреп, астың ғ ы ернімен жер тіреп, даң қ ы ә лемді тітірентіп тұ рғ анда, қ ыз қ ұ рып қ алғ андай, Жозефина деген жесір ә йелге ү йленіпті. Бұ рынғ ы байынан туғ ан Евгений деген ер жетіп қ алғ ан ұ л бар екен. Ө гей баланы Наполеон ө зі бағ ындырып алғ ан бір мемлекетке патша қ ылып жіберіпті. Ө гей бала: «Ә ке, мені қ оластымдағ ылар тегіс жақ сы кө реді», – деп Наполеонғ а хат жазыпты.

Сонда Наполеон:

— Е, балақ ай, онда патшалығ ынның жолы болмағ ан екен, — депті дейді.

Сө йткен Бонапарт Ватерлоо деген жерде ағ ылшындардан кү йрей жең іліп, қ олғ а тү сіп, Қ асиетті Елена атты аралда тұ тқ ында тұ рып, рак ауруына ұ шырайды. Сонда айтты дейді.

— Рак — менің ішіме тү сіп кеткен Ватерлоо, — деп.

Наполеонның табыты Парижде, «Мү гедектер ү йінде» жатыр.

Оны кө ру ү шін ең кейіп, қ ұ дық тың тү біне ү ң ілуің керек.

Ө лгеннен кейін де адамдарғ а бас идіріп қ ойғ аны ғ ой...

«Қ ұ дай қ анша жасаса, менің есімім де сонша жасайды» дегені осы ма? Сірә, данышпан шығ ар?..

Қ айтсе де, бір кем дү ние.

Ағ ару

Самайғ а ақ кіріп еді, мұ рт та ағ ара бастады. Ұ ялғ ан ұ рыдай болып қ астың бір талы да ағ арыпты.

Сө йте - сө йте... Сү йек те ағ арады - ау...

Несіне тырбаң даймыз.

Бә рі де ө теді.

Ө тпейтін тек уақ ыт қ ана.

Адамдар: «Уақ ыт ө тіп барады», — деп ө кінеді. Шынында ө тіп бара жатқ ан уақ ыт емес, ө мір ө тіп барады.

Ал уақ ыттың басы да жоқ, аяғ ы да жоқ.

Уақ ытты жылғ а, айғ а, сағ атқ а, минө тке, секө нтке, ғ асырғ а бө ліп жү рген адамдар ғ ой.

Уақ ыт — мә ң гілік. Мә ң гілік басталмайды да, аяқ талмайды да.

Бә рін бір Алла біледі.

Алла білімі шексіз.

Білімі шектеулі адамдар.

Бір кем дү ние.

Қ азақ кө п пе, аз ба?

Алыптардың бiреуi Ғ абит Мү сiрепов айтты:

— «Бiз жиылсақ — кө ппiз, жайылсақ — жоқ пыз», – деп.

— «Бiз мына кең далағ а сыймай жү рген жоқ пыз, сыйыспай жү рмiз», — деп.

Соң ғ ы санақ бойынша 8 миллионның ар жақ - бер жағ ы. Содан берi, бә лкiм, 9 миллион болғ ан шығ армыз. Шет елдерде, шамада, 5 миллион бар дейiк.

Шығ ыстағ ы айдаһ ар елi — 2, 5 миллиард. Батыс пен терiстiктегi Аю елi — 150 миллион.

Тiптi iргемiздегi ө збектер 20 миллионнан артық пыз деп мақ танады.

Ғ асырлар бойы соғ ыс - сойқ ан, ашаршылық, жоң ғ арлар, патшалар, Сталин, Голощекин, Хрущев...

Қ ытай кө птiгiнен бала тууды шектейдi. Бiз неменеге жетiсiп шектеймiз?! Бiздiң ханымдар бiр - екi баламен қ ақ айып қ алады. Ү кiмет кө п баланы лайық тап қ олдамайды. Тiптi халқ ы кө п деген Ресейдiң ө зi кө п балалыларды қ ошеметтеп, кө мектесiп жатыр.

«Аз халық тың маң дайында бақ тұ рмайды» деушi едi. Алла ө зi жар болсын!

Бiр кем дү ние.

Арша бесік

Ұ лы Мұ хтар Ә уезов: «Бесігің ді тү зе! » — деді.

Ел болу ү шін, ұ лт болу ү шін, ұ лы болу ү шін ә дегенде бесігің ді тү зе.

Ә уелгі тә рбиенің анасы — бесік, ә рі - беріден кейін, бесік ананың қ ұ рсағ ынан басталады. Америкалық атақ ты биші Айседора Дункан:

— Мен билеуді анамның қ ұ рсағ ында жатқ анда ү йрендім, – дейді екен.

Ө йткені анасы шампан ішуге қ ұ мар екен. Шампанның уыты қ ұ рсақ та жатқ ан сә биге де ә сер еткен ғ ой.

Мұ хаң айтқ ан «бесігің ді тү зе» деген сө зде терең мағ ына бар. Соның бірі – бесік ағ ашының таза, сапалы болуы. Ал сапалы бесік – арша ағ ашынан жасалғ ан бесік.

Арша аса қ асиетті ағ аш. Қ асиетті болатыны – оғ ан анау - мынау ауру - сырқ ау жоламайды. Тү рлі микробтарды, қ ұ быжық тарды ө лтіретін кү ші бар. Арша бесікке қ ызамық, қ ара шешек сияқ ты бә лелі аурулар дарымайды.

Мен туғ ан 1932 жылы сә билер қ ара шешектен қ ынадай қ ырылды. Бұ ғ ан алдымен Сталин мен Голощекиннің қ олдан жасағ ан геноциді, ашаршылығ ы, «асыра сілтеу болмасын, аша тұ яқ қ алмасын» деген сұ рқ ия саясаты себеп болды.

Алланың қ ұ діреті екен, жарық дү ниеде тататын дә м - тұ зым бар екен, сол қ ырғ ыннан мен аман қ алыппын.

Кім біледі, мені ажалдан арашалап қ алғ ан арша бесік шығ ар.

Бірақ арша бесік жұ рттың бә рінде болмағ ан да шығ ар.

Шамаң жетсе, арша бесік тап. Аршаны кө п ө сір. Тұ қ ымын қ ұ рта берме. Арша бесікке қ ұ т қ ұ йылады.

Шіркін, сол арша бесікке бө ленетін нә ресте кө п болса ғ ой.

Ә й, бірақ аз ғ ой.

Бір кем дү ние. Зор кем...

Жаң ғ ақ тың қ абығ ы қ атты...

Жаң ғ ақ ағ ашын ә детте қ арт кісілер тігеді. Жастар отырғ ызбайды. Ырым солай.

Жаң ғ ақ ағ ашын отырғ ызып жатқ ан қ арт кісіден біреу:

— Оу, оны несіне отырғ ызасыз? Енді елу жылдан кейін жеміс береді екен. Оны бә рібір сіз жемейсіз ғ ой, — депті.

Қ ария кісінің жауабы:

— Бұ дан жү з жыл бұ рын ө ткендер тігіп кеткен жаң ғ ақ тың жемісін жеп жү рмін ғ ой. Енді елу жылдан кейін немере, шө берелеріме керек емес пе?! — деген екен.

Ал енді жаң ғ ақ тың қ абығ ы қ атты, дә негі тә тті ғ ой.

Кейбіреулер немере, шө берелері тұ рмақ, жалғ ыз - жарым баладан басқ а ұ рпақ кө рмейді. Онда болашақ бар ма? Оның ө з қ амын ойлағ ан ө гізден несі артық?

Бір кем дү ние.

Бә рі Бельгерше білсе...

Бір тойда мен былай деп сө йледім:

— «Егер Қ азақ станды мекендейтін кө п ұ лттың ә рбір азаматы Қ азақ станды, қ азақ ты, оның тілін, салт - дә стү рін, мінез - қ ұ лқ ын, жер - суын Бельгерше тү сініп, Бельгерше біліп, Бельгерше сыйлап, қ ұ рметтесе, онда бұ л елде Қ ұ дай сү йгендер ғ ана тұ рып, жұ мақ орнар еді... ».

Ө кінішті - ақ, Бельгерлер некен - саяқ. Есіктен кіріп, тө р менікі дейтіндер кө п. Сол жаман жә не бұ ғ ан кө нбіс, қ ұ лақ кесті қ ұ лдар қ азақ та кө п. Сол жаман. Бұ л бә рінен де жаман.

Бір кем дү ние.

Қ орқ ыттың қ обызы

Қ орқ ыттың қ обызы сарнап тұ рғ анда ажал оғ ан жолағ ан жоқ. Аулақ жү рді.

Қ орқ ыт ә лдеқ алай қ алғ ып кетіп, қ обызы тартылмай қ алып еді, жылан шағ ып ө лтірді.

Демек, ө нер, ә дебиет — рухани дү ние тоқ таса, асағ аны ақ май болса да, қ оғ ам ө леді.

Осыны ә сіресе қ азіргі атқ амінерлер ескере бермейді.

Қ оғ амның ең кедей тобы жазушылар, журналистер, суретшілер, композиторлар, ә ртістер, яғ ни мемлекеттік бюджеттен аластатылып тасталғ андар.

Ә сіресе нағ ыз таланттарғ а қ иянат. Дарынсыз арамшө птерге бұ л тә сіл керек те шығ ар.

Бірақ қ ұ ммен бірге алтын тү йіршіктерін де лақ тырып тастау — имансыздың ісі.

Бір кем дү ние.

Пифагор біліп айтқ ан

«Жақ сы заң ың болғ анша, жақ сы ә дет - ғ ұ рпың болсын».

Пифагор біліп айтады. Заң ә діл болса жақ сы. Бірақ кө бінесе сол заң арбаның оқ тығ ы сияқ ты. Қ алай бұ рсаң, солай кетеді.

Ал атадан қ алғ ан ә дет - ғ ұ рып бұ зылмас. Тә уке ханың тұ сында туғ ан «Жеті жарғ ы» сондай. Жетеу - ақ.

Ал біздің Парламент шығ арып жатқ ан заң дардың санына жете алмайсың. Саны бар да, салмағ ы жоқ.

Қ андай сандар шығ арып жатқ анын депутаттар ө здері ұ мытып қ алады.

Парламент ө зі шығ арғ ан заң ның орындалуын қ адағ аламайды. Сондай да бола ма екен?!

Бір кем дү ние.

Сә уле ә кесін іздейді

Сталиннің тізімі бойынша Тұ рар Рысқ ұ лов тұ тқ ындалып, қ ол - аяғ ына кісен салынып, Кисловодскіде демалып жатқ ан жерінен Мә скеуге, Лубянка тү рмесіне жеткізілді.

Жендеттер бір сә т ұ йқ ы бермей, ұ дайы ұ рып - соғ ып, қ абырғ асын сындырып, ә п - ә демі бұ йра шашын жұ лып, тозақ тан жаман азаптап, ақ ыры атып тастап, Мә скеу тү бііндегі Бутово деген деревняғ а апарып, кө міп еді ғ ой.

Арада алпыс жыл ө ткеннен соң ү лкен қ ызы Сә уле Бутовоғ а барып, ә кесінің моласын іздеп - іздеп таппай қ айтты. Туғ ан жерінен бір уыс топырақ ты орамалғ а тү йіп алып барып еді, қ ай тө мпешікке тө герін білмей, бү кіл зиратқ а қ ұ лаштап тұ рып шашып кеп жіберді.

Сә уле ә кесін Бутоводан бекер іздейді. Тұ рар Рысқ ұ лов сол 1938 жылдың 10 ақ панында - ақ ғ арыштағ ы Шолпан - Кебіс жұ лдызын мекендеп алып еді ғ ой.

Бірақ таң алдында туып - бататын Шолпан - Кебіс жұ лдызына жету қ айда? Мү мкін, таң маһ шарда болмаса...

Бір кем дү ние.

Мұ са пайғ амбардың амалы

Бір заманда еврей халқ ы Мысыр перғ ауындарының қ ұ лдығ ында болғ аны тарихтан белгілі. Оларды сол қ ұ лдық тан қ ұ тқ арғ ан Мұ са (Моисей) пайғ амбар ғ ой.

Перғ ауынның тұ тқ ынынан қ ашып шық қ ан еврей елін Мұ са пайғ амбар 40 жыл бойы шө л дала – қ ұ мның ішімен ары - бері алып жү ре беріпті.

Мақ сат: қ ұ лдық тың қ амытын кигендердің тұ қ ымы таусылып болсын деген ғ ой. Қ ұ лдық психологиясынан азат, жаң а тә уелсіз ұ рпақ ө ссе, соны Иерусалимге алып бармақ. Ол сол мақ сатына жетті де. Жаң а ұ рпақ тың тұ яғ ын Палестина топырағ ына тигізсе – арманына жетеді.

Ал 300 жыл бойы Ресей бодандығ ында болғ ан қ азақ тардың ескі кө зі ә лі де сол баяғ ы қ ұ лдық психологиядан арыла алмағ ан, жасқ аншақ. Қ ұ лақ қ а ұ рғ ан танадай шыр айнала береді.

Тарих жаң а буыннан, жалтақ тамай, жасқ аншақ болмай ө сіп келе жатқ ан ұ рпақ тан ү міткер.

Бірақ ескіні естен шығ артатын Мұ са пайғ амбар қ айда? Жоқ қ ой...

Бір кем дү ние.

Гегель

Осы жұ рт философ Гегельді біле ме екен?

Оқ ығ андар ғ ой, білетін шығ ар. Білсе, сол кісі айтыпты: «Ө з ана тілін менсінбейтіндер — ө з ұ лтын ү ш рет ө лтіргендер», — деп.

Орысшасы: «Трижды убивает свою нацию тот, кто игнорирует родной язык».

Ол философ Гегель қ азір тірі болса, біздің Қ азақ станның, ө з отанында айдың - кү ннің аманында ө мір сү ріп жатқ ан қ азақ тардың, ә сіресе қ ала қ азақ тарының, оның ішінде билік басында отырғ андардың хал - жағ дайын білсе, ә лгі айтқ аны – айтқ ан ба!.. Не деп айтарын, не нә рсеге тең ерін де білмей қ алар еді - ау.

⇐ Предыдущая 14 15 16 17 181920 21 22 23 Следующая ⇒