Бір тамшы жас 2 страница

Сенсiз дү ние — бiр кем дү ние.

Мектептің тұ ғ ыртасы

Ұ лттық кең ес жиналысында: Бiлiм тұ жырымдамасын талқ ылау.

Президент резиденциясы.

Мен:

— «Байқ оң ыр қ орлығ ы. Байқ оң ыр намысы деген ұ ғ ым туды. Унизительный и оскорбительный Байқ оң ыр.

Байқ оң ырды ө зiмiз игере алмайды екенбiз, тетiгiн, техникасын бiлмейдi екенбiз. Бұ ғ ан бiлiмiмiз жетпейдi екен. Ендеше, несiне кекiрейемiз?!

Ауыл мектебi. Бастауыш мектеп. Тұ ғ ыртасы мық ты болса, ү й қ ұ ламайды. Бастауыш мектепте тұ ғ ыртас жоқ. Бар бә ле содан.

Бастауыш мектеп — уыз. Уыз орнына — кө кшалап.

Мұ ғ алiм қ айыршы. Одан бедел бола ма? Қ аржы жоқ дейдi.

Бюджет салық тан тұ рады. Ал бюджетке мұ найдан мұ нша, мыстан мұ нша, хромнан, молибден, бокситтен мұ нша тү седi деген статья бар ма? Жоқ!

Қ азақ стан қ айыршы болатындай сорлы емес. Оны сондай болуғ а мә жбү р еттi.

Ұ лы ұ рлық дә уiрi. Сө з бiттi».

Ә бiш Кекiлбаев қ олдады. " Байконурский синдром", — дедi. (6. 08. 1995 ж)

Бұ л қ ай, қ андай кем дү ние?!

Абылайдың тү сіндей...

Батырдан — барымташы,

Барымташыдан — ұ ры,

Ұ рыдан — қ ары,

Қ арыдан бә рі туады.

Ә сіресе соң ғ ысы кө п.

Бір кем дү ние.

Заманбектің 54 пә тері

Тү н ішінде “Елтінжалды” қ айталап оқ ып жатқ анда Заманбек Нұ рқ аділов телефон соқ ты.

— Кеше Сізді телевизордан кө ріп, сә лем беріп қ ояйын деп едім, – дейді.

— Еске алғ аның а рахмет. Екеуміз елге рахметі жоқ жақ сылық жасадық. Алладан қ айтсын.

Радио, телевидениеге бірден берген 54 пә терлі ү й еді. Сол ү шін жазаландық …(6. 08. 1995 ж. )

Сө йткен Заманбек жауыз кезең нің қ ұ рбаны болып кетті.

Алла о дү ниесін берсін! Жауыздардың жазасын берсін!

Айуан артық

Бауыржан Момышұ лының Кең сайдағ ы ескерткіші тоналды. Мыспен қ апталғ ан шинелін “шешіп” ә кетіпті. Мыс қ ымбат.

Адам — адам болудан қ алды.

Айуан артық. Ол зиратты тонамайды.

Бір кем дү ние. (21. 08. 1995 ж. )

Ешкінің тоң ғ ан майы

Республика сарайында Абайдың 150 жылдығ ына арналғ ан салтанат ашыларда Елбасы мағ ан:

— Халің із қ алай? — деді.

— Бірде жылқ ының қ ысыр тайын жеп, бірде ешкінің тоң ғ ан майын жеп жү ріп жатырмыз. Рахмет!

Бір кем дү ние.

Опасыз алтын

Жү з жасағ ан теректi арқ алап, балталап жатып алып кеткен. Томары қ алып қ ойғ ан. Кедей кемпiр самаурынғ а деп, кү нде барып, томарды шетiнен кемiре бередi.

Бiр кү нi балтасы тасқ а тигендей болды. Қ азып қ араса, шағ ын сандық екен. Ашып кө рiп едi, iшiнен киiзге орағ ан алты кило алтын шығ ады. Милицияғ а хабарлайды. Ө кiмет кемпiрге алтын қ ұ нының 25 процентiн бередi. Баласы ұ рсады:

— Балам - ау, осығ ан да шү кiр де. О баста ө з иесiне опа қ ылмағ ан алтын ғ ой. Осығ ан да қ анағ ат. Қ анағ ат қ арын тойғ ызар. Қ анағ атсыз жалғ ыз атын сойғ ызар. Сағ ан қ атын алып беруге осы да жетедi, — дептi кемпiр.

Баласы дү рдигенiн қ оймапты.

Бiр кем дү ние.

Бас пен мұ рын таласы

Панфилов паркіне таң ертең шығ атындар “Жалаң тас” командасы деп аталады. Соның бір мү шесі Бек Тоғ ысбаев:

— Сіздің мұ рның ыздан менің мұ рным ү лкен, — деп мақ танды.

— Ә ттең, мұ рның ү лкен болғ анша, басың ү лкен болсашы, — деймін мен. — Мысалы, Платон тайпақ болғ ан. Басы ү лкен екен. Бірақ Платон (Тайпақ деген сө з) тайпақ деп тарих оны менсінбей қ ойғ ан жоқ.

Беке, Қ ұ дайдан мұ рын емес, бас тілеген жақ сы (31. 05. 1995 ж. ).

Қ айран Бек! (Совхозбек) дү ниеден о да ө тті. Қ ұ дай оғ ан шоң мұ рын бергенше, ұ зақ ө мір бергенде жақ сы болатын еді…

Бір кем дү ние.

Шын сө з аспанда

Жұ лдыздар — аспандағ ы жазулар. Қ ұ діреттің жазуы. Не жазғ анын тү сінбейміз. Тү сінсек, оқ и алсақ, албастылар аласталып, шын Адам болар едік.

Қ ұ діреттің шын сө зі аспанда.

Біз тү сінбейміз. Бір кем дү ние…

Кімдікі дұ рыс

Мен Президентке:

— Бабаларымыз жү здеген жылдар бойы қ ызғ ыштай қ орғ ап, ұ рпағ ым ү шін деп сақ тап келген жерді сату қ алай болады?

Президент мағ ан:

— Сатсақ, ол жерді біреу қ абына салып, топырақ ты арқ алап кетпейді ғ ой. Жер қ алады! (1994 ж. )

Ақ ыры Жерді сату туралы Заң шық ты.

Байлар байи тү сті.

Не боларын Қ ұ дай біледі.

Бір кем дү ние.

Тұ мар - иіс

Отырып - отырып, Ө мекеме (Ө мірбек Байгелдиге) телефон соғ айын. Мың болғ ыр орнында отыр екен.

— Ө меке, Оразаң ыз қ абыл болсын! Мен ескі жазбаларымды ақ тарып отырып, Манастың 1000 жылдығ ын тауып алдым. Есің де ме сол той?

Ө мірбек:

— Есімде. Тараздан 170 ү й апарып тіккенбіз.

— Ә п бә рекелде - е - е! Ал, сонда деймін - ау, бізде Манас тұ лғ алы қ айраткер болмағ ан ба? Ә лгі Кирдің басын кесіп алып, қ ан толтырғ ан меске сол басты салып: — “Кир! Іздегенің қ ан еді, іш енді тойғ аның ша! ” – дейтін біздің Тұ мар анамыз емес пе?

Ө мірбек: — Тұ мар - иіс

Мен: — Е, еуропалық тардың Томирис деп жү ргені сол екен ғ ой. Ал енді содан бері қ анша жыл?

— 2500 жыл.

— Манас оның қ асында бала екен ғ ой.

— Сонда деймін - ау, Тұ мар - иіс анамыздың 2500 жылдығ ын біз неге атамаймыз? Мұ ны білетін тарихшылар жоқ па?

— Жоқ.

— Бұ дан мың дағ ан жыл бұ рын гректерден шық қ ан Геродот болмаса, Тұ мар - иіс анамыздан хабарсыз қ алатын екенбіз ғ ой.

— Солай. Тұ мар - иіс анаң ө з алдына. Зарина апаң ды айтсаң шы.

— Ендеше неге жазбайсың, ойбай?!

— Ертең кел, сө йлесейік.

— Қ ұ п болады, мақ ұ л.

* * *

Сонда деймін - ау, бұ рын бейшара қ азақ зиялысы дегені қ азақ тың тарихын 1917 жылғ ы ұ лы Октябрь революциясынан бастаушы еді. Ендігі қ ол жеткізгені ХV ғ асырдағ ы Керей мен Ә з Жә нібек қ ұ рғ ан қ азақ хандығ ы. Одан арығ а қ ұ лашы жетпеген.

Ал, Ө мекемнің қ ұ лаш сілтесі мынау… Кә сіби тарихшылар жолда қ алды.

Ғ ылымдағ ы, тарихтағ ы бір кем дү ние. Зор кем дү ние.

Ық тият бол!

1972 жылдың жазы еді. Жазушылар одағ ының бастығ ы Ә нуар Ә лімжанов Ең бек тақ ырыбына арналғ ан Пленумды ашты.

Ол Пленумғ а ең бек ардагерлері шақ ырылды.

Кейбіреулер кө сіле сө йлеп, кө п мылжың дады. Сонда қ алай сө йлеудің ү лгісін атақ ты кү рішші Ыбырай Жақ аев кө рсетті - ау, жарық тық.

Қ ойшы таяғ ына,

Дихан кетпеніне,

Жазушы қ аламына

Ық тият болсын!

Бар айтқ аны осы - ақ.

Зал кү ң іренте ұ зақ қ ол соқ ты.

Езбе мылжың дарғ а — шапалақ!

Бірақ Ыбырай Жақ аевтар ілуде біреу ғ ой.

Бір кем дү ние.

«Ұ лтшылдардың ұ лтшылы»

«Караван» деген газет мені «ұ лтшылдардың ұ лтшылы» деп жазды.

«Қ азақ стан халқ ы» дегенге қ арсы депті. Талай айттым: «Ө збекстан халқ ы» деген халық жоқ, «Ө збек» деген халық бар, «Татарстан халқ ы» деген халық жоқ, «Татар» деген халық бар, т. б.

Сол сияқ ты «Қ азақ стан халқ ы» деген халық жоқ. «Қ азақ » деген халық бар. Ендеше «Біз, қ азақ халқ ы жә не Қ азақ станды мекендейтін басқ а халық тардың ө кілдері немесе диаспора» (1993 ж. ).

Айдан анық шындық ты бұ рмалайтын тоң мойындарғ а не дерсің.

Бір кем дү ние.

Халық қ алай кө бейеді?

Шаң ырақ болмаса,

Шарана да болмайды.

Қ ұ с ұ я салмаса,

Балапан шығ армайды.

Қ алада ү й - жайдың жоғ ынан мың дағ ан бойдақ тар сабылып жү р. Кө бісі сү р болды.

Қ ыздар кә рі атанып бара жатқ ан соң: «Кә рі қ ыз бай таң дамайды», дегеннің кері бойынша шет жұ рттық тарғ а кетіп жатыр.

Қ азақ тың саны содан да ұ лан - ғ айыр жеріне сай емес.

Содан да Айдаһ ар мен Аюдың ортасында отырғ ан кө жек сияқ тымыз.

«Аз халық тың маң дайында бақ тұ рмайды» деуші еді.

Бір Алла қ ашанғ ы жар болады.

Бір кем дү ние.

Тозақ тан қ ұ тылмайтындар

«Параны беретіндер де, оны алатындар да тозақ қ а барады». (Хадистен).

Ә сіресе қ азіргі парақ орларды тү гел жазаласа, тозақ қ а сыймай, орын табылмай, бә ле бола ма, қ айдам...

Бір кем дү ние.

Кесепат неден?

Шақ ырғ ан жерден қ алмаң дар.

Шақ ырмаса — бармаң дар.

Ө зі болғ ан жігіттің

Аяғ ынан шалмаң дар!

(Мың бұ лақ тан шық қ ан Жұ мабек ақ ын)

Жоғ арылап бара жатқ ан адамның етегінен тартып, кедергі жасайтындар, кө ре алмайтындар алдымен ө з ағ айының емес пе? Ө з жұ ртың кү ншіл, қ айын жұ ртың сыншыл. Шын жанашыр нағ ашы жұ рт, — дейді. Кім біледі, рас шығ ар.

Бір кем дү ние.

Адал мен арамның таразысы

(Мешiтте айтылғ ан уағ ыз)

Бiр кедей пенде жалғ ыз сиырын сауып, соның сү тiн сатып динар ақ ша жинайды екен. Бiр қ алта динар жинағ ан ә лгi кiсi кемеге мiнiп, бiр жағ даймен жолғ а шығ ады.

Кемеде келе жатып ұ йық тап кетедi. Сонда бiр маймыл оның динар салғ ан қ алтасын ұ рлап алып, кеме желкенiнiң ұ шар басына шығ ып кетедi.

Жолаушы оянып, ары - берi қ араса, динар салғ ан қ алта жоқ! Ары iздейдi, берi iздейдi. Ақ ыры желкеннiң ұ шар басында отырғ ан маймылды кө редi.

Қ араса, маймыл бiр динарды алып мұ ның қ олына лақ тырады. Келесi динарды алып тең iзге лақ тырады. Сө йте - сө йте қ алтаны босатады.

Мә нiсi: ә лгi мiскiн сиырын сауып, сү тiн сатарда аздап су қ осады екен. Иесiне лақ тырғ ан динар — адалдан. Тең iзге лақ тырғ ан динар — арамнан. Яғ ни судың ү лесi — суғ а, сү ттiң ү лесi — иесiне.

Ә р заманда адал мен арамның арасын анық тап тұ ратын осындай таразы болса ғ ой, шiркiн.

Бiрақ ондай қ ұ рал жоқ қ ой...

Бiр кем дү ние.

Ғ арыштағ ы ақ ыл - ой

Біздің Талас Алатауында (Тә ң іртау) Манас атты шың бар.

Қ ырғ ызда Манас батыр бар.

Ө ткен ғ асырдың аяғ ында Манас батырдың 1000 жылдығ ы тойланды.

Астана шаһ арында Манас есімді ү лкен кө ше бар.

Сонда бұ л есім не мағ ына береді екен?

Кітапта: “Космический разум — Манас”, дейді. Яғ ни ғ арыштың ақ ыл - ойы.

Демек Жаратқ ан Қ ұ діреттің шексіз ақ ыл - ойы, қ ап - қ ара қ араң ғ ы тү нде қ ап - қ ара тақ тайдың ү стінде жорғ алап бара жатқ ан қ ап - қ ара қ ұ мырсқ аны кө ріп отыратын кө зі бар, сыбырлағ аның ды еститін қ ұ лағ ы бар Жасағ ан Ием шығ ар.

Ақ иқ атын білмейміз.

Бір кем дү ние.

Қ айда

Тұ рар Рысқ ұ лов 1938 жылы атылды деп жазылатын. Қ абiрi Москва тү бiндегi Бутова деген деревнядағ ы зиратта дейтұ ғ ын. Бiрақ кейiн iздеушiлер сол Бутовадан таппады.

Кейбiр басылымдар Тұ рардың ө лген жылы «1943» деп жү р.

Тұ рар Рысқ ұ лов туралы " Служение народу" атты қ омақ ты кiтап жазғ ан москвалық профессор В. М. Устинов: – Ө те қ ұ пия қ ұ жаттар бар. Ол тек генсектiң рұ қ сатымен ғ ана кө рсетiледi. Бiр сө з бар: Тұ рар Рысқ ұ лов Солтү стiк Қ азақ станда ө лген, – дейдi - дағ ы, сыбырлап: – Аштан ө лген, 1943 жылы, – дейдi.

«Ақ ыр байдың баласы аштан ө лген». Тұ рар, миллиондарды сталиндiк - голощекиндiк аштық ажалынан (геноцид) арпалыса арашалағ ан Тұ рар Рысқ ұ лов ақ ыр соң ында ө зi аштан ө лген?! Ә дiлет қ айда, атасына нә лет!

Тым болмаса моласы да жоқ.

Шың ғ ыс ханның моласын осы уақ ытқ а дейiн толып жатқ ан зерттеушiлер таба алмай келедi.

Ал халық ты аштық қ ырғ ыннан сақ тап қ алғ ан Рысқ ұ ловтың моласын кiм iздейдi?!

Бiр кем дү ние.

Салауаттың арманы

Салауат неше жасында,

Жасыл кә мшат бө ркі басында.

Дұ шпанды қ ырғ ан сол Салауат

Ақ Еділ, Орал тасында.

(Башқ ұ рт халық жыры)

Баяғ ыда патша Пугачев кө терілісін басып, оның басын дө ң бекте шауып тастады ғ ой.

Пугачевтің бас кө мекшісі, бас сардары Салауат Жолай баласы да қ олғ а тү скен. Патша ә скерін ойсырата қ ырғ ан Салауатты ө лім жазасына кесуге кө зі қ имай, ә йел патша Эстонияның ар жағ ындағ ы, Балтық тең ізіндегі Палдиск деген аралғ а айдатып жіберген (ә кесі Жолаймен бірге).

Сол аралда Салауат ө ле - ө лгенше (аяқ - қ олы кісендеулі) тас тасып, шведтердің шабуылынан сақ тайтын қ амал соқ ты.

Ә рі жас, ә рі кө ркем, ә рі ақ ын Салауаттың сонда туғ ан жерін, Орал тауын, Ақ Еділін аң сап шығ арғ ан жырларын Бас қ асқ ыр (Башқ ұ рт) елі осы кү нге дейін сү йіп айтады.

Қ айтар едім, жолым жоқ,

Сулар буғ ан менің жолымды.

Жұ лдыздардан кө пір салар едім,

Бұ ғ аулады тағ дыр қ олымды...

Пугачевтан генерал атағ ын алғ ан, аса дарынды қ олбасшы, сегіз қ ырлы, бір сырлының қ ұ лжасы — Салауат арманына жете алмай, туғ ан жерден алыста, Балтық тең ізіндегі аралда мә ң гі қ алды.

Бір кем дү ние деген осы да.

Туғ ан халқ ы қ анша заман ө тсе де осы кү нге дейін:

Жайлауда жү рген жылқ ының

Аласы кө п те, бозы жоқ.

Дұ шпанды қ ырғ ан сол Салауат,

Аты қ айтты, ө зі жоқ... —

деп жырғ а қ осып, жоқ тау айтқ андай болады.

Шын бір кем дү ние.

Кестелі қ алта

Алматыдағ ы Қ онаев ескерткішін айналдыра скамейкалар қ ойылғ ан. Ғ абең (Мү сірепов) сол жерде демалып отырады. Кейде мен қ асына барып отырамын. Ғ абең «Космос» деген сигаретті тұ тата бастайды.

Мен:

— Бұ л темекіні қ ай уақ ыттан бастадың ыз? — деп сұ раймын.

Сірә, 18 жастан, — дейді. — Бір қ ыз мағ ан моншақ тап, кестелеген кисет

(қ алта) тігіп сыйлады. Кисетті қ алтағ а бос салып жү рмейсің. Саратов махоркасын толтырып, жұ қ а шылым қ ағ аз сатып алып, соғ ан орап, «козья ножка» жасап тартамын. Тү тінді ішке тартпаймын. Қ ос танаудан тү тінді жарыстыра шығ арсаң, қ ыздар қ ызығ атын сияқ ты.

Ә не, бұ л «дос» содан басталғ ан.

Бұ л кезде Ғ абең 84 жаста еді.

Ал темекіні 18 жаста бастаса, шынында да «ескі дос» болғ ан.

Бірақ бұ л да бір кем дү ние.

Мен:

— Ө кпеге зиян шығ ар, — деп едім.

Ол:

— Ысталғ ан ет кө пке шыдай ма, ә лде жас ет кө пке шыдай ма? — деді.

Бір жылдан кейін, 85 - те қ айтты.

«Қ аламгерде»

Мың да тоғ ыз жү з жетпіс жылдың он бірінші қ азаны еді.

Ғ абең (Мү сірепов) мағ ан ақ ша беріп, бір шө лмек коньяк алдыртты.

— Қ азір Шә кір Ә бен деген шал келеді. Ө зі дә стү рлі халық ақ ыны, философ ақ ын, — деді Ғ абең. — Семейден...

Кешікпей Шә кір ақ ын келді. Басында дө ң гелек қ ұ ндыз бө рік. Сақ алы аппақ. Қ олында таяқ.

Шағ ын стол басында ү шеуіміз отырмыз. Сө зді Шә кір ақ ын бастады. Ғ абең е қ арата:

— Сені бір кө рсем деп едім. Басқ а арызым жоқ. Жасым сексен екіде. Қ ұ жат бойынша — жетпіс алты, — деді Шә кір ақ ын.

— Е, келесі жылы мен де жетпіс беске келемін. Менен бір жас ү лкен бола ғ ой. Кісінің жасын туғ ан кү німен емес, қ ай шақ та, қ андай қ айратта, соғ ан қ арап есептеу керек, — деді Ғ абең.

Сол жетпіс беске мен (Ш. М. ) биыл (2007 ж. 28 қ ыркү йек) келдім. Шә кір ақ ын мен Ғ абит Мү сірепов о дү ниелік болғ алы қ ай заман...

— Жасты қ айратың а қ арап есепте, — деп еді Ғ абең. Кім біледі...

Бә рібір бір кем дү ние.

Талант сатылмайды

— Бә рін де сатып алуғ а болады, — деді Ғ абең бір жолы. —

Ақ шаң болса қ алтаң да,

Талтаң дасаң — талтаң да!

Бә рін де — атақ ты да, ар - ұ ятты да, ә йелдің махаббатын да...

Ал бірақ талантты сатып ала алмайсың. Ешқ ашанда. Талантты адам бермейді, Қ ұ дай береді.

Біздің Союздың (Жазушылар одағ ын айтады. — Ш. М) есігі айқ ара ашық: халтурағ а да, дарынсыз сү мелектерге де. «Қ азаннан қ ақ пақ кетсе, иттен ұ ят кетеді» деген сол. Білдің бе?

Мен, ә рине, білемін.

Бұ л да бір кем дү ние.

... Қ азіргі Жазушылар одағ ы — біздің Мың бұ лақ тың егіс даласындай: еккен арпа - бидай арамшө птің, есекмияның, кекіренің арасынан кө рінбейді.

Жетпіс бес

Осыдан біраз жыл бұ рын ә йгілі ә дебиетші, сыншы, ү лкен ғ алым Шерияздан Елеукенов 70 жасқ а толып, Алматыдағ ы Ғ алымдар ү йінде мерейтойы ө ткенде ө зі айтып еді.

— Жетпіс деген екі сө зден тұ рады: «жет», «піс» деген, — деп еді.

Ал мен болсам, жетпіс бесті тойлап тастадым. Енді сол Елеукенов айтқ ан сө з есіме тү се береді. «Жет» дегені дұ рыс - ақ. «Піс» дегені... Қ атерлі. Пісіп тұ рғ ан жемісті ә ркім - ақ жеп қ ойғ ысы келеді. Ә сіресе, жауыз торғ ай шоқ ып - шоқ ып жерге тү сіреді. Жақ сы емес, уылжып піскен шақ та ө зі - ақ ү зіліп тү седі. Нені мең зейді?

Жеткенің жақ сы.

Піскенің қ иын.

Бір кем дү ние.

Кітап қ асиеті

Темірді тат шірітеді. Тат темірдің ө зінен шығ ады.

Адамды аздыратын жаман қ ылық тар да адамның ө зінен шығ ады. Ол да тат. Оны сабындап жуып кетіре алмайсың.

Адам жанын тат басса, оны тек кітап кетіре алады. Ә рине, асыл кітап, адал кітап.

Ең бірінші – — Қ ұ ран!

Екінші — хадистер!

Ұ лы классиктер.

Қ азақ тың ұ лы ақ ын - жазушылары.

Кітап жем, су сұ рамайды. Кітап — ғ ажайып қ азына.

Кітап — ө мірсерік.

Кітапты сү ймеген Қ ұ дайды да сү ймейді.

Бір кем дү ние.

Бағ ындырғ ыштар

Теле ұ ялмастан оттап тұ р. Альпинистер Хан Тә ң ірінің бір шың ын бағ ындырды дейді.

Хан Тә ң ірі жау емес бағ ындаратын. «Бағ ындыру» деген етістік басқ ыншы, зорақ ы отаршылдардың кекірік сө зі.

Петр бірінші заманынан, Иван Грозный заманынан бері келе жатқ ан жаман сө з. Иван Грозный дә уірінде Ермак деген қ аң ғ ыбас қ арақ шы байларғ а жалданып, «тас белдіктің » аржағ ында не бар екен деп, Орал таудан ө тіп, жү здеген қ айық, кемемен Ібір - Сібір патшалығ ына басып кіріп, Кө шім хан патшалығ ын кү шпен жаулап алды.

Қ андыбалақ қ арақ шы Ермак Ертістің бір саласы Бағ ай ө зеніне батып ө лді. Патша соң ынан Сібірді жаулап, бағ ындырды.

Тіпті, патшадан соң совет дә уірінде «тың ды бағ ындырушылар» шық ты. Хрущев мақ танды: патшалар жү здеген жылдар бойы ә стей алмағ анды мен бір - ақ жылда істедім деп.

«Бағ ындыру» — оң бағ ан, жексұ рын сө з. Хан Тә ң іріні бағ ындырдық деп қ ақ сайды.

Теле — тентек.

Не деген надандық?!

Бір кем дү ние.

Кә рі шынар

Елге барғ ан сайын Зиратсайғ а сә лем бермесем, ә лдене жетпей тұ рғ андай болады. Кейде жалғ ыз, кейде немерем Илиго екеуіміз екі атқ а мініп, ата - бабалар жатқ ан мекенге қ арай желе - жортамыз.

Терең сайдың шығ ыс жағ ын қ алың қ амыс, қ ызыл изен, жусан басқ ан. Ара - арасынан кө не тө мпешіктер білінеді.

Міне, бұ л ата - бабалар зиратының жұ рнағ ы. Аттарды қ аң тарып қ ойып, білгенімше шын беріліп дұ ғ а оқ имын. Бұ л зиратта ә кемнің ә кесі Бердімбет баба жатыр. Бұ л зиратта ұ лы ана Кү нікей жатыр. Дұ рысы: олардың сү йегі жатыр. Жандары, Алла қ аласа, аспанда, жұ лдыздардың бірінде шығ ар. Жандары жаннатта болғ ай!

Терең сайдың батыс жақ беткейінде бұ тақ тары тарам - тарам, аспан астын кө мкергендей бай шынар тұ рады. Ол мына ата - баба зиратының кү зетшісіндей.

Жарық тық, сол бай шынар менің бала кезімде бар еді. Ә лі тұ р. Ал мен жетпіс бестен асып барамын. Бай шынар ә лі баяғ ыдай. Тек ү лкен ү йдің тұ рқ ындай дің гегі ғ ана қ атпар - қ атпар ә жімді. Бір бү йірі тесік. Ә лдебір қ арғ ыс атқ ыр бү йіріне балта шауып, ү ң гірлеп, ішіне от қ ойып, кү йдірген. Кө лемі бір адам сыйып кетердей. Ішімнен: мен ө лгенде денемді осы ү ң гірге салып қ ойса, қ арсы беттегі бабам Бердімбеттің, ұ лы анам Кү нікейдің бейіттеріне қ арап жатсам деп қ оямын. Бай шынардың жапырақ тары жамырап, кү ндіз - тү ні ғ арыш ә нін айтып тұ рса...

⇐ Предыдущая 13 14 15 16 171819 20 21 22 Следующая ⇒