Үшінші ереже: Мұсылмандарға қарсы соғыспайтын адамдарды өлтіруге тыйым салынады

Қ ұ ран мен Сү ннет, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын), оның сахабаларының ө мірбаяны туралы кітаптар, мұ сылман ғ алымдарының ең бектері жә не діни-қ ұ қ ық тық мектептердің (мазһ абтардың ) трактаттары соғ ыс ә рекеттеріне қ атысы жоқ адамдарды ө лтіруге болмайтындығ ы туралы хабарларғ а толы. Бұ ғ ан ә йелдер, қ арттар, балалар, яғ ни бү гінгі кү ні " азаматтық тұ рғ ындар" деп аталатындар, сондай-ақ, мұ сылман жерлеріне қ ауіпсіздік кепілдігін (қ азір бұ л " кіру визасы" деп аталады) алып кірген мұ сылман еместер[10] жатады. Мұ сылмандарғ а жоғ арыда аталғ ан тұ лғ алардың санатына жататындардың ө міріне қ астандық жасауғ а тыйым салынады.

Тө менде біз Сауд Арабиясы Корольдігі ірі ғ алымдарының Кең есі 13. 03. 1424 х. ж. (15. 05. 2003) ә р-Рияд қ аласында ө ткен отырысында шығ арғ ан пә туасын келтіреміз. Онда қ иратулардың, сондай-ақ, кө птеген мұ сылмандар мен мұ сылман еместердің жарақ аттануына жә не қ аза болуына себеп болғ ан ә р-Рияд қ аласында 11. 03. 1424 х. ж. орын алғ ан жарылыстармен байланысты оқ иғ алар талқ ыланғ ын еді.

Кең ес, Шариғ ат дә лелдеріне сү йеніп, ө міріне қ ол сұ ғ уғ а болмайтындардың ө міріне қ астандық жасаудың тыйым салынғ андығ ына мұ сылмандар бірауызды келіскендігі туралы қ орытынды шығ арды. Олардың қ атарына мына адамдар жатады: ө міріне белгілі қ ұ қ ық сыз қ астандық жасау тыйым салынғ ан мұ сылмандар; мұ сылман мемлекетінде ө мір сү ріп жатқ ан жә не оның қ орғ ауындағ ы зиммилер; мұ сылмандармен бейбіт келісім-шарты бар мемлекеттердің азаматтары - муахадтар; сондай-ақ мұ сылман еліне кіруге рұ қ сат жә не қ ауіпсіздік кепілдігін алғ ан мустамандар.

Абдуллаһ ибн Амр Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): " Кім муахадты ө лтірсе, Жә ннаттың хош иісін сезбейді, ал ол қ ырық жылдық жолдың ұ зақ тығ ына дейін сезіледі", - деп айтқ анын баяндағ ан. Ә л-Бухари.

Мұ сылман ә мірі қ ауіпсіздік кепілдігін беріп, мұ сылман еліне кіруге рұ қ сат еткен адамның ө мірі мен мал-мү лкіне қ ол сұ ғ ылмайды жә не оғ ан қ астандық жасау рұ қ сат етілмейді. Кім осындай адамды ө лтірсе, бұ л жө нінде Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) айтқ андай, Жә ннаттың хош иісін де сезбейді. Ақ иқ атында, бұ л - муахадтардың ө міріне қ астандық жасаушыларғ а айтылғ ан ап-айқ ын қ орқ ыту. Егер қ андай да бір мұ сылман қ андай да бір кә пірді ө зінің қ орғ ауына алып, оғ ан қ ауіпсіздік кепілдігін берген болса, бұ л кепілдік ү шін барша мұ сылмандар жауап береді. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: " Барша мұ сылмандардың қ аны тең дә режеде қ ұ нды, ал олардың ең ық палсызы берген кепілдік олардың барлығ ының тарапынан орындалуы қ ажет". Бұ л хадисті Абу Дауд, ә т-Тирмизи жә не Ибн Мә жаһ жеткізген. Шейх ә л-Ә лбани хадисті хасан деген. «Сахих «Сунан» Аби Дауд» (2751), «Сахих ә л-Жә ми'» (6712), «Сахих «Сунан» Ибн Мә жаһ » (2172, 2173, 2174).

Бұ дан тыс, ө зін-ө зі жарып, жанкештілік актілерді жасаушылар Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): " Кім ө з-ө зін қ андай да бір затпен ө лтірген болса, Қ иямет Кү ні сонысымен жазаланады", - деп, сипаттағ ан адамдарының қ атарына жатады. Бұ л хадисті Абу Хурайрадан жә не Саббит ә д-Даххактан ә л-Бухари жә не Муслим жеткізген. Дә л осыны Абу Ауана да келтіреді.

Бұ л пә туаның соң ында мұ ндай қ ылмыстарды жасау Исламның жә не мұ сылмандардың мү ддесіне қ айшы келетіндігі тү сіндіріледі. Онда, сондай-ақ, былай деп айтылады: «Мұ сылман халық тары бү гінгі кү ні жан-жақ тан қ олдарын сұ ғ ып жатқ ан дұ шпандардан зардап шегіп жатқ анын жә не осы дұ шпандар мұ сылмандарғ а жасайтын шабуылдарын, мү міндерді қ орлауды жә не оларғ а тиісті болғ ан игіліктерді пайдалануды ақ тайтын сылтаудың пайда болғ анына қ уанатынын барша біледі. Дұ шпандарғ а мұ сылмандарғ а қ арсы ә рекет жасауына сылтау жасап беріп, олардың мақ саттарын жү зеге асыруғ а кө мектесетіндер мұ сылмандарғ а айтуғ а келмейтін ұ лы шығ ын тигізіп, олардың жеріне шабуыл жасауына ық пал етуде. Бұ л - ең қ орқ ынышты қ ылмыстардың бірі».

Ө з тарапымнан мен қ ақ ысыз адамды ғ ана емес, тіпті қ ұ сты да ө лтіруге болмайтындығ ын ескерткім келеді. Абдуллаһ ибн Амр, Аллаһ оғ ан разы болсын, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтқ анын баяндайды: " Аллаһ Тағ ала қ ұ сты немесе содан ү лкен нә рсені қ ақ ысыз ө лтіргеннің ә рбірін жауапқ а тартады ". Адамдар: " Уа, Аллаһ тың Елшісі! Оның хақ ысы неде? ", - деп сұ рады. Ол (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): " Оның қ ақ ысы - оны дұ рыс сойып жеу, бірақ басын жұ лып тастау емес ", - деп жауап берді. Бұ л хадисті ә н-Нә са`и жә не ә л-Хаким жеткізген. Ибн Касир «Иршад ә л-Фақ иһ » (1/368) жә не ә л-Ә лбани «ә т-Тарғ иб уә ә т-Тархиб» (2266) кітаптарында бұ л хадисті хасан деп атағ ан.

Тө ртінші ереже: Мұ сылман адамғ а дұ шпандардың аймағ ында оларғ а қ атысты қ иянат жасауғ а тыйым салынады, егер олар оғ ан қ ауіпсіздік берген болса. [11]

Мұ сылман емес елге кіруге ресми рұ қ сат жә не қ ауіпсіздік кепілдігін алып кіретін мұ сылманғ а оның тұ рғ ындарының ө мірі мен мал-мү лкіне қ ол сұ ғ уына жә не оларғ а қ атысты қ иянатшылдық танытуына рұ қ сат етілмейді, ө йткені кіруге рұ қ сат жә не қ ауіпсіздік кепілдігі оғ ан осы елдің тұ рғ ындарының ө міріне, мал-мү лкіне жә не ар-намысына оның тарапынан еш нә рсе қ ауіп тө ндірмейді деген шартпен беріледі. Бұ л ережемен барлық мұ сылман ғ алымдары келіседі, ө йткені қ ауіпсіздік берілген адамғ а деген кез келген қ ол сұ ғ ушылық - қ иянат жә не сатқ ындық. Келісім-шарттарды орындауғ а шақ ыратын жә не оларды бұ зуғ а тыйым салатын барлық аяттар мен хадистертердің осы мә селеге қ атысы бар. Кейбір ислам ғ алымдарының осы мә селе бойынша айтқ ан сө здерін келтіреміз.

Имам ә ш-Шә фи’и былай деген: «Егер мұ сылмандардың тобы (дұ шпан аймағ ына) қ ауіпсіздік кепілдігін беріп жә не алып, бейбітшілікпен кірген болса, олар оның жерінен шығ ып кетпейінше немесе ө зара қ ауіпсіздік туралы келісім-шарттың мерзімі бітпейінше, дұ шпанды мазалауғ а болмайды. Баяндалғ ан жағ дайда мұ сылмандар оларғ а жамандық тигізуге жә не оларғ а қ иянат жасауғ а қ ұ қ ық ты емес. Ал егер дұ шпан олардың аймағ ында ө зара қ ауіпсіздік кепілдігімен кірген қ айдай да бір мұ сылманның балалары мен ә йелдерін тұ тқ ындағ ан болса, мен сатқ ындық жасауды дұ рыс деп есептемеймін, алайда бұ л жағ дайда мұ сылмандар олардан кепілдікті қ айтарып беруін жә не кепілдіктен бас тартуын талап етуі керек деп пайымдаймын. Осыны істеп болып, олар мұ сылман ә йелдері мен балаларын азат ету ү шін соғ ысқ а кірісуі қ ажет». Қ з.: «Ә л-Умм», «Дұ шпан елінде қ ауіпсіздік кепілдігін алғ ан адам туралы» тарау.

Имам Ибн Қ удама ә л-Ханбали Ә л-Харакидің “Кім дұ шпан жеріне қ ауіпсіздік кепілдігін алып кірген болса, олардың мал-мү лкіне қ иянатшылдық пен қ ол сұ ғ уына немесе олармен ө сімқ орлық пен айналысуына қ ұ қ ығ ы болмайды“ деген сө здеріне қ атысты былай деген: “Олардың ө здеріне қ атысты қ иянат пен сатқ ындық туралы айтар болсақ, оғ ан тыйым салынғ ан, ө йткені олардың берген қ ауіпсіздік кепілдігі оларғ а қ атысты сатқ ындық жасалмауын білдіреді. Тіпті бұ л шарттар сө збе-сө з келісілмеген болса да, мұ ның мә ні ә рекеттің ө зінен айқ ын болып тұ р. Сондық тан мұ сылман еместерден біреу бізден қ ауіпсіздік кепілдігін алып, бізге келіп, бізге қ атысты қ иянат жасаса, бұ л олармен болғ ан келісім-шарттың тоқ тауын жә не бұ зылуын білдіреді. Сө йтіп, мұ сылмандарғ а қ ауіпсіздік кепілдігін ала отырып, олардың еліне кіріп баратын мұ сылман еместерге қ атысты қ иянат жасауғ а тыйым салынады, ө йткені бұ л сатқ ындық болады, ал сатқ ындық қ а біздің дінімізде орын жоқ. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Мұ сылмандар (келісім-шарттың ) шарттарын адал орындаулары қ ажет» ”. Қ з.: “ә л-Муғ ни” 13/152. «Китаб ә л-Жиһ ад»(1674).

Ибн Жә зи ә л-Малики былай деген: “Қ ауіпсіздік кепілдігін бұ зу мен ә скери қ улық тың арасындағ ы айырмашылық қ ауіпсіздік кепілдігі дұ шпандарғ а қ ауіпсіздікке деген сенімділік ұ сынатынында. Ал ә скери қ улық ә скери қ ұ пияларды жасыруғ а арналғ ан шаралар болып табылады. Бұ л шаралар дұ шпанды жаң ылыстырады жә не оны қ арсыласы шегініп жатыр немесе соғ ысқ ысы келмей жатыр деген қ ате ойғ а салады. Бұ л – дұ шпанды абайсызда қ алдырып, оның ү стіне кенеттен тү су ү шін жасалады. Ә скери қ улық тың тү рлеріне (қ арсыластың ) назарын негізгі мақ саттан басқ а жақ қ а аударып алып кету мақ сатында (белгілі бір іс-ә рекетті) симуляциялау, дұ шпанның қ атарына бө лінушілік салу, торуылдар ұ йымдастыру, ұ рыс барысындағ ы тактикалық шегіну т. б. жатады. Оғ ан (ә скери қ улық қ а) ө зің ді солардың бірі деп кө рсету, дұ шпанның дінін ө тіріктен ұ стану, дұ шпан алдында ық ыласты кең есші рө лін ойнап, сол арқ ылы дұ шпанның сенімін пайдаланып, қ иянатшылдық пен оны жә бірге ұ шырату жатпайды. Бұ л тә сілдерді қ олдануғ а болмайды жә не олар сатқ ындық болып табылады”. Қ з.: «Ә л-Қ ауанин ә л-Фиқ һ ийя».

Имам Абу Ханифаның серігі имам Мухаммад бин ә л-Хасан ә ш-Шайбани былай деген: “Егер мұ сылмандардың тобы олармен соғ ысушы кә пірлерге келіп: «Біз – халифаның елшілеріміз», - десе жә не қ андай да бір қ ағ азды халифаның хаты деп шығ арып кө рсетсе немесе ешнә рсені шығ арып кө рсетпесе де, онда бұ л кө пқ ұ дайшылдарғ а қ атысты сатқ ындық болады! Ал егер оларғ а: «Кіре берің дер! » - деп айтылса, жә не олар дұ шпан аймағ ына кірсе, онда олар олардың жерінде болғ ан кезінде дұ шпандардан ешкімді ө лтірулеріне жә не олардың мал-мү лкінен қ андай да бір затты алуғ а рұ қ сат етілмейді! ” Қ з.: “ә с-Сияр” 2/66.

Имам ә с-Сархаси бұ л сө здерге тү сіндірме жасап, былай деген: «Мұ ндай жү ріс-тұ рыстың қ ажеттілігі, егер бұ л адамдар шындығ ында да ө здерін солар деп кө рсеткендерден (халифаның адамдарынан) болғ анда, оларғ а дұ шпан тарапынан қ ауіпсіздік берілуге тиіс болатындығ ынан туындайды, дұ шпанғ а да олардың тарапынан қ ауіпсіздік берілуі сияқ ты. Оларғ а дұ шпандардарғ а қ андай да бір жолмен қ астандық жасауына рұ қ сат етілмейді. Біз жоғ арыда нұ сқ ағ анымыздай, дұ шпандардың еліне кіріп барғ ан елшілерге қ атысты жү ретін заң осындай».

Қ ауіпсіздікті алуғ а қ андай да бір нұ сқ аулар болғ ан жағ дайда да осылай болмақ.

«Егер олар дұ шпандарды қ иянатшылдық пен ө лтіруді қ алап, бірақ ө здерін сауда жасау ү шін келген саудагерлер деп таныстырғ анда да, іс осылай болуғ а тиіс еді. Бұ л жағ дайда қ арсыластың ө міріне қ астандық жасауғ а болмайды, ө йткені егер осы мұ сылмандар шындығ ында да саудагер болғ анда, оларғ а қ арсыласқ а қ атысты қ иянат жасауғ а рұ қ сат етілмес еді. Сондық тан да олар ө здерін саудагер деп кө рсеткен кезде де бұ лай істеуі айыпталады». Ә с-Сархасидің Мухаммад ибн ә л-Хасанның «ә с-Сайр ә л-Кабир» кітабына жазғ ан тү сіндірмесін қ араң ыз («Дұ шпандардың еліне кірушілердің жә не тұ тқ ындардың тарапынан қ ауіпсіздік кепілдігі не екендігі жә не не нә рсе бұ лай болып табылмайтындығ ы туралы» тарау).

Имам ә л-Марғ инани ә л-Ханафи “ә л-Хидая” кітабында былай деген: “Егер мұ сылман (адам) дұ шпан аймағ ына саудагер ретінде кірсе, ол онда қ ауіпсіздік кепілдігін алғ ан мұ сылман сияқ ты болады. Оғ ан олардың мал-мү лкіне жә не ө міріне қ астандық жасауына болмайды, ө йткені ол ө зіне берілген қ ауіпсіздік ү шін оларғ а қ арсы еш нә рсе жасамауғ а кепілдік берді. Осыдан кейін олардың мал-мү лкіне жә не ө міріне қ астандық жасау дінде тыйым салынғ ан қ иянат жә не сатқ ындық болып табылады”.

Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Ә рбір сатқ ынғ а (ғ адирге) [12] Қ иямет Кү ні ту тігіледі. Ал оның сатқ ындығ ы қ аншалық ты кү шті болғ ан болса, оның туы да соншалық ты биік болады». Бұ л хадисті ә л-Бухари жә не Муслим жеткізген. Хадистің мә тіні имам Муслимнің нұ сқ асынан келтірілген.

Дұ шпандар ө здеріне зиян тигізбеу кепілдігімен азаттық берген тұ тқ ын мұ сылманғ а оларғ а қ атысты қ иянат жасауына рұ қ сат етілмейді дегенге ғ алымдар бірауызды келіскен. Имам ә ш-Шә фи’и былай деген: “Егер дұ шпандар мұ сылмандардан біреуді тұ тқ ынғ а алып, кейін оны азаттық қ а жіберсе жә не оны қ ауіпсіздікпен қ амтамасыз еткен болса, онда олардың берген қ ауіпсіздік кепілдігі ө здеріне берілген қ ауіпсіздік кепілдігі де болып табылады жә не оның оларды қ иянатшылдық пен ө лтіруіне жә не оларғ а сатқ ындық жасауына қ ұ қ ығ ы болмайды”. Қ з.: «Ә л-Умм» («Жиһ ад пен жизия мә селелері», «Дұ шпандар ө з мал-мү лкін тапсырғ ан тұ тқ ын туралы» тарау).

Егер тіпті мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ысып жатқ ан елге зорлап ә келінген тұ тқ ын қ иянат жасамауы қ ажет болса, онда ө з еркімен жә не сұ ранысымен мұ сылмандармен келісім-шарты болғ ан елге қ ауіпсіздік кепілдігін жә не ресми рұ қ сат алып кіргендер туралы не айтуғ а болады?! Кейбір мұ сылмандар бү гінгі кү ні жасап жатқ ан ұ шақ тарды басып алу жә не адам ө лтірулер қ иянат, сатқ ындық, ұ лы жауыздық жә не айыпты қ ылмыс болып табылады. Ал егер олар дін ү шін жасалып, Аллаһ тың жолындағ ы жиһ ад деп аталса – бұ л қ ылмыстардың ауырлығ ы ө тірікпен жә не жаламен ұ лғ айып, одан сайын кө бейе тү седі.

Кү мә нсіз, мұ ндай қ ылмыстың ауырлығ ы, біріншіден, мұ сылмандармен келісім-шарты барларғ а, демек қ анына, мал-мү лкіне жә не ар-намысына қ ол сұ ғ ылмайтын адамдарғ а қ арсы жасалғ андық тан, еселеніп ө седі. Екіншіден, ол осыны жасайтын мұ сылманғ а оның тарапынан берілетін қ ауіпсіздіктің орнына қ ауіпсіздік кепілдігін беретіндерге қ арсы бағ ытталғ андық тан, ал бұ л олардың қ ол сұ ғ ылмаушылығ ын одан сайын кү шейтеді. Ү шіншіден, осындай жиіркенішті ә рекеттерді жасайтын адамдар оларды «жиһ ад жә не Манхеттенге, Нью-Йоркке жә не Вашингтонғ а жасалғ ан діни жорық тар» деп атайтындық тан, бұ л қ ылмыс одан сайын ауырлай тү седі.

Сө йтіп, мұ сылмандармен келісім-шарты бар мұ сылман емес елге немесе қ ауіпсіздік кепілдігін берген елге кіріп баратын мұ сылман адамның бұ л елде кімге болсын, олар осы елдің азаматтары, не ө зге елдердің азаматтары болса да, қ ол сұ ғ уына шариғ и рұ қ саты болмайды, ө йткені ол осы елге, оның тұ рғ ындарына жә не онда болғ андардың барлығ ына мазасыздық жә не зиян тигізбеу шартымен кіреді.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 567 8 9 10 Следующая ⇒