Екінші ереже: Игі ниеттің болуы амалдың ізгі болуы үшін жеткіліксіз

Жанкештілік актілерді жасауғ а барушы адамдар сол арқ ылы ө зінің халқ ының жағ дайын жақ сартуды жә не дін ү шін шә һ ид болғ андардың сыйын алу ү шін ө зінің жанын қ ұ рбан етуді ниеттенетініне кү мә н жоқ. Олар суицид (ө зін-ө зі ө лтіру) туралы жоспарлар қ ұ рмайды жә не ө зін-ө зі ө лтіруге қ ұ мар емес, ө йткені оны орындау ү шін басқ а да жолдар жетіп асады. Олар, ешбір кү мә нсіз, болашақ ө мірлеріндегі жағ дайына ә сер ететін ізгі ниетке ие. Шейх-уль-ислам Ибн Таймийя ө зін-ө зі ө лтіру Қ ұ ранмен, Сү ннетпен жә не ислам ғ алымдарының бірауызды келісімімен (ижмә ъ) харам етілгендігін айтқ ан соң, былай деді: «Аллаһ тыйым салғ ан ө зін-ө зі ө лтіру мен Аллаһ ә мір еткен жанды жә не мал-мү лікті саудағ а салудың арасын ажырата білу қ ажет. Аллаһ Тағ ала былай деді: «Ақ иқ атында, Аллаһ мү міндерден олардың жандары мен мал-мү лкін Жә ннатқ а айырбастап сатып алды» (ә т-Таубә; 111). Қ з.: «Мә жму ә л-Фатауа» (25/272).

Басқ а да мә селелердегідей, бұ л мә селеде де критерий адамның ө зі дұ рыс деп есептеген нә рсесі емес, Қ ұ ран мен Сү ннеттің заң -ережелері болып табылады, ө йткені (бірінші аталғ ан жағ дайда) ол ізгі халифа Умар ибн Абд ә л-Азиз оларды: «Аллаһ қ а айқ ын білімге сү йенбей ғ ибадат етуші адамдар пайда келтіретін нә рсенің басым бө лігін бү лдіреді», - деп сипаттағ ан адамдардың қ атарына кіріп кетуі мү мкін ғ ой.

Ө зінің ә уестері мен қ алауларына бағ ынып, дұ шпанғ а қ арсы, ол қ ай жерде болса да, осындай ойсыз ә рекеттерді жасауғ а шақ ыратын адасушылар дә л осындай жағ дайда. Бұ ғ ан қ оса, олар ө здерінің ә рекеттері іс жү зінде Исламның ә лсіреуіне, оның жақ таушыларының опат болуына жә не елден айдалуына ә кеп соқ тыратындығ ы туралы ойланбайды да. Планетамыздың тү кпір-тү кпірінде мұ сылмандардың бастарынан кешіп жатқ ан нә рселер осындай ойсыз іс-ә рекеттердің салдары болып табылады, ал бұ л тағ ы да бір рет олардың кесірлі жә не бұ зақ ы екендігін дә лелдейді.

«Аллаһ тың разылығ ы мен махабатына ө з-ө зің е азап тигізіп, қ иындық тарғ а ұ мтылу арқ ылы жетуге болмайтынын білу керек. Кейбір надандар амал қ аншалық ты қ иын болса, ол соншалық ты жақ сы болады, сауаптың мө лшері қ иындық тың дә режесіне байланысты деп есептейді. Жоқ! Бұ л – толығ ымен қ ате сенім! Амал ү шін берілетін сауаптың мө лшері оның келтіретін пайдасына байланысты». Ибн Таймийя, «Мә жму ә л-Фатауа» (25/281).

Аллаһ Тағ ала былай деді: «Бү кіл ә кімшілік қ олында болғ ан АллаҺ - аса Ұ лы, Ол - ә р нә рсеге кү ші толық Жетуші. Ол - сендерді сынау ү шін жә не кімнің амалдары жақ сы болатынын кө ру ү шін ө лім мен ө мірді Жаратқ ан" (ә л-Мульк; 1-2). Сө йтіп, бізден қ алауларымызғ а ұ найтын емес, ізгі, салиқ алы жә не Аллаһ қ а ұ намды амалдарды орындау талап етіледі. Амалдар басқ а адамдардың ә рекеттеріне жә не болмыстың екпініне жауап (реакция) болмауы қ ажет.

Ә л-Фудә йль ибн Ийә д, Аллаһ Тағ аланың «... кімнің амалдары жақ сы болатынын» деген сө здеріне тафсир жасап, былай деді: “Бұ л - кімнің амалдары дұ рыс жә не ық ыласты болады дегенді білдіреді". Одан: «Уа, Абу Али! Ал ық ыласты жә не дұ рыс деген нені білдіреді? », - деп сұ рағ анда, ол: «Ақ иқ атында, егер амалдар ық ыласты болып, бірақ дұ рыс болмаса - олар қ абыл болмайды жә не егер амалдар дұ рыс болып, бірақ ық ыласты болмаса - олар ық ыласты жә не дұ рыс болмайынша, қ абыл болмайды. Ық ыластысы – Аллаһ ү шін орындалатыны, ал дұ рысы – Сү ннетке сә йкес орындалатыны. Бұ л жө нінде Аллаһ Тағ аланың мына аятында айтылғ ан: " Сондай-ақ кім Раббысына жолығ уды ү міт етсе, сонда дұ рыс амалдар істеп, Раббысымен бірге ешкімге қ ұ лшылық етпесін” (ә л-Кә һ ф; 110) », - деп жауап берді. Абу Ну’айм “ә л-Хилья” 8/95.

Мү міндердің ә мірі Умар ибн ә л-Хаттаб, Аллаһ оғ ан разы болсын, Аллаһ қ а мынандай дұ ғ амен жалбарынатын: " Уа, Аллаһ! Менің амалдарымның барлығ ын салиқ алы ә рі шын ық ыласпен Сенің Дидарың ү шін орындалғ ан ет, ол істерде ө зге біреу ү шін ү лес болмайтындай". Қ з.: «Мә жму ә л-Фатауа» (1-том/334-бет), Ибн Таймийя.

Шейх ә л-Ә лбани, Аллаһ оны рахым етсін, былай деген: «Жиһ ад Аллаһ Тағ ала ә мір еткен салиқ алы амалдарғ а жататындығ ына кү мә н жоқ. Ол кейде жеке міндет (фард айн) [8] , кейде - қ оғ амдық міндет (фард кифая) [9] болып табылады. Мұ сылман ү мметінің ұ лылығ ы жиһ адпен байланысты, ал егер мұ сылмандар оны елемесе (оғ ан мә н бермесе), міндетті тү рде ұ лылық тан айырылады жә не сонда " Аллаһ оларғ а қ орлық жібереді де, олар дініне қ айта оралмайынша, одан оларды қ ұ тқ армайды" ». Бұ л хадисті Абу Дауд, ә т-Тирмизи жә не басқ а да мухаддистер жеткізген. Шейх ә л-Ә лбани бұ л хадисті сахих деген. «Сахих «Сунан» Аби Дауд» (2956), «Сахих ә л-Жә ми'» (423), «Силсилә т ә л-Ахадис ә с-Сахиха» (11).

Жиһ ад Аллаһ қ а қ ұ лшылық жасау болып табылатындығ ын жә не бұ л қ ұ лшылық ө те маң ызды екендігін дә лелдеудің қ ажеті жоқ. Алайда қ ұ лшылық партияның мү ддесі, немесе туғ ан жерді қ орғ ау ү шін емес, шын ық ыласпен Аллаһ ү шін болса ғ ана - қ абыл болады. Жер тү гелілімен Аллаһ тың иелігінде жә не Ол оның ү стінен білік жү ргізуді Ө зінің қ алағ ан қ ұ лына сыйлайды.

Шейх ә л-Ә лбани сондай-ақ былай деді: «Егер адам шын ық ыласымен Аллаһ ү шін жиһ ад жасауды ниет етсе, ол осы ү шін лайық ты сыйын алатынына кү мә н жоқ. Алайда біз сө з етіп тұ рғ ан жиһ ад Аллаһ жү ргізуді бұ йырғ ан жиһ ад болып табылмайды. Мен ниеттің ө здігінше ө те жақ сы екенін айтып тұ рмын, ө йткені адам жиһ ад жасағ ысы келіп тұ р ғ ой, алайда жиһ адты жү ргізу ү шін міндетті тү рде, Аллаһ Тағ ала кө пке белгілі мына аятта айтқ анындай, дайындық қ ажет: « Сендер оларғ а қ арсы шамаларың келгенше ә р тү рлі кү ш ә рі ат байлаумен ә зірлік кө рің дер. Аллаһ тың дұ шпанын жә не ө з дұ шпаң дарың ды қ орқ ыту ү шін» (ә л-Ә нфә л; 60).

Жиһ ад тек жарияланғ ан кезде жә не оны жү ргізуге дайындық болғ ан жағ дайда ғ ана жиһ ад болады. Осы шарттар орындалғ анда, жиһ адтан бас тартуғ а болмайды.

Ал жеке біреулер, мейлі ө зінің жерін қ орғ ау мақ сатымен болса да, кө теріп жү рген кө терілістерге келер болсақ, олар жиһ ад болып табылмайды. Ә рине, дұ шпан шабуыл жасағ анда мұ сылман жерлерін қ орғ ау міндетті болып табылады, бірақ пайдағ а қ арағ анда кө бірек зиян ә келетін шабуылдаулар – барлық мұ сылмандар шығ уғ а міндетті болғ ан жиһ ад емес. Мұ ндай жиһ ад туралы Аллаһ Тағ ала былай деген: «Егер олар шығ уды қ аласа, осығ ан дайындалар еді» (ә т-Таубә 9: 46).

Сондық тан да, біз бұ ғ ан бірнеше рет нұ сқ ағ анымыздай, мұ сылмандар ақ ыл тоқ татып, Шариғ атты дұ рыс тү сініп, Аллаһ тың заң ына жә не дініне сә йкес келетін ық ыласты жә не дұ рыс амалдар жасауы керек. Міне сонда мү міндер Аллаһ Тағ аланың кө мегімен қ уанады». Тың даң ыз “ә т-Тахарри филь-Фә туә ” 2-аудиотаспа, Мә шһ ү р бин Хасан бин Салмә нның «Ә с-Салә фиййун уә Қ адийят Филистин» кітабының негізінде (67-бет).

Сө йтіп, Аллаһ қ а ұ намды ә рекетті жасау ү шін жалғ ыз ниеттің ө зі ғ ана жеткіліксіз. Шариғ аттың басқ а да заң -ережелерін орындау қ ажет. Нақ тырақ айтқ анда, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деді: " Кім ө зін-ө зі қ андай да бір затпен ө лтірген болса, Қ иямет Кү ні сонысымен жазаланады". Бұ л хадисті Абу Хурайрадан жә не Саббит ә д-Даххактан ә л-Бухари жә не Муслим жеткізген. Дә л осыны Абу Ауана да келтіреді.

Бұ л хадис ө зін-ө зі қ асақ ана ө лтіргеннің барлығ ына, ешқ андай ерекшелеусіз жә не себептер (сылтаулар) мен мақ саттарды есепке алусыз, қ атысты. Ол қ ателікпен жә не мә жбү рлеумен емес, саналы тү рде осындай таң дау жасап, ө зін-ө зі ө лтіргенің барлығ ына қ атысты қ олданылады. Бұ л хадисте қ олданылатын арабтың " мә н" (кім) сө зі, оғ ан жалпығ а бірдей маң ыз береді, яғ ни хадис ө зін-ө зі ө лтірген кез келген адамды қ амтиды. Бұ дан тыс, хадистегі қ орқ ыту ә рекеттің себептеріне жә не мақ саттарына емес, ә рекеттің ө зіне байланысты болып тұ р. Сө йтіп, ө з еркімен ө зін-ө зі ө лтірген ә рбір адам кү нә жасағ ан жә не рұ қ сат етілгеннің шегінен бұ зып шық қ ан болады. Раббымыз: " Ө здерің ді ө здерің ө лтірмең дер" (ә н-Ниса; 29), - деді. Ерікті тү рде ө зін-ө зі ө лтіруге баратын адамғ а жоғ арыда келтірілген хадистегі қ орқ ыту таралады, алайда ө зін-ө зі қ ұ рбан ету актісін оның рұ қ сат етілгендігіне сеніп жасағ ан адам жазалаудан қ ұ тылады деген ү міт қ ала береді.

Салиқ алы ниет жә не болжамды пайда харам етілген нә рсені халә л етпейді жә не діндегі жаң алық тарды (биъаттарды) ақ тамайды. Ал кү нә ө зін-ө зі ө лтіруге оқ талғ ан адамды адасушылық қ а салғ ан жә не оғ ан осындай " ө зін-ө зі қ ұ рбан етуді" халә л деп пә туа шығ арып берген адамның мойнына (да) тү седі.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒