Бірінші ереже: Кез келген әрекеттің пайдасы мен зиянын өлшеу керек.

Қ андай да бір іс-ә рекеттің зиянды немесе пайдалы екендігін анық тау оның мә нін нақ ты тұ спалдаусыз мү мкін емес. Сонымен бірге осы салада білім мен тә жірибеге ие болғ ан адамдарғ а жү гіну де қ ажет. Ә скери мамандардың пікірі бойынша жанкештілік актілер қ арсыласты тү реуішпен шаншуғ а ұ қ сайды, ө йткені олар кездейсоқ жасалады, ү лкен кө лемге жә не тұ рақ ты сипатқ а ие болмайды жә не тіпті дұ шпанғ а ү лкен шығ ын да келтірмейді. Олар қ арсыластың салмақ ты жең ілістеріне алып келмейді жә не оны шегінуге мә жбү рлемейді. Олар қ арсыластың ү стінен жең істі де қ амтамасыз етпейді, тек оның ашу-ызасын одан сайын кү шейтіп, жоспарлары мен тактикасын ө згертуге мә жбү рлейді жә не бұ л оның тарапынан жылдам жә не кү тілмеген жауапқ а ә кеп соқ тырады. Сө йтіп, бұ л операциялар соғ ыста қ ойылатын мақ саттарғ а қ ол жеткізуді де қ амтамасыз етпейді жә не кө птеген жағ дайда кесірлі зардаптарғ а соқ тырып, жағ дайды одан сайын қ иындата тү седі.

Осы орайда пайда мен зиянды ө лшеу туралы ереже жақ сылық қ а ү ндеп, жамандық тан тыюғ а қ атысты ұ йғ арымғ а ұ қ сас келеді. Бұ л ұ йғ арымның мағ ынасы – егер бір жамандық ты жою одан да ү лкен жамандық қ а ә келетін болса, мұ ндай іс-ә рекетке тыйым салынады. Ал егер жамандық ты жою (ә рекеті) соғ ан тең дес жамандық қ а келтіретін болса, онда мұ ндай жағ дай бір мағ ыналы бағ алауғ а ие емес[3].

Кө рнекті ғ алым Абд ә л-Лә тиф ибн Абд ә р-Рахмә н Ә л ә ш-Шейх былай деп жазғ ан: «Аллаһ тың қ андай да бір заң -ережелерін орнатуының мақ саты мү мкіндігінше пайдағ а қ ол жеткізу жә не зиянды жою болып табылады. Кейде зиянды тек қ ана одан зияны аздау болғ ан іс-ә рекетпен жою мү мкін болады. Жә не, керісінше, кейде пайдалы іс-ә рекеттен бас тарту арқ ылы пайдағ а қ ол жеткізуге болады. Кез келген жағ дайда уақ ытты, жағ дайларды жә не тұ лғ аларды есепке алу қ ажет. Кім осыларды елемесе немесе назарынан тыс қ алдырса, дінге жә не адамдарғ а қ атысты ең ү лкен кү нә лардың бірін жасайды». Қ з.: «ә д-Дурар ә с-Сә нийя» (8/65).

Ә скери қ имылдарды жә не жиһ адты жү ргізумен байланысты мә селелер едә уір маң ызды жә не нә зік болып табылады, ө йткені олар мұ сылман ү мметінің сақ талып қ алуының ө зіне қ атысты. Соғ ыс не адамдарғ а қ ұ тылу ә келеді, не оларды опат етеді. Бір жағ ынан, мұ ндай мә селелердегі қ ателіктер адамдардың қ аза болуының жә не олардың мал-мү лкінің жойылуының себебі болады, ал басқ а жағ ынан олар ү шін абыройсыздық пен қ орлануғ а айналады. Тарих соғ ыстарды ұ мытпайды, оларды ұ рпақ тар есте сақ тайды. Сондық тан да, осындай маң ызды мә селелер бойынша сө з айтатын кез келген біреу тә жірибеге жә не Қ ұ ран мен Сү ннет, сондай-ақ, мұ сылмандардың алғ ашқ ы ү мметтен болғ ан ізгі алдың ғ ы дін ө кілдеріміздің мұ расы бойынша терең білімге ие болуы қ ажет. Бұ дан тыс, мұ ндай ү кімдерді шығ арғ анда білімдері жалпы тарапынан мойындалғ ан ғ алымдармен кең ес қ ұ рып, ә уес-қ алаулардан жә не эмоциялардан бас тарту керек.

Дә л осы нә рсе Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сахабаларымен мирас етілген еді. Мысалы, Сә хл ибн Хунә йф, Аллаһ одан разы болсын, былай деген: " Уа, адамдар! Ө зіндік пікір-пайымдардан аулақ болың дар! Мен Абу Жә ндә л Кү ні, егер соны жасай алғ анымда, Пайғ амбарғ а мойынсунудан бас тартуғ а ә зір болғ анымды еске аламын". ә л-Бухари.

Ал Умар ибн ә л-Хаттаб, Аллаһ оғ ан разы болсын, былай деді: " Уа, адамдар! Дінде ө зіндік пайымдаулардан аулақ болың дар! Мен, ө зімнің пікіріме сү йеніп, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ йрығ ын қ айтарғ анымды еске аламын. Аллаһ пен ант етемін, мен ө з наразылық тарымда қ ателескен едім. Бұ л Абу Жә ндә л Кү ні орын алғ ан еді". [4]

Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кү рделі ә скери жағ дайларда ө зінің сахабаларымен кең ескендігінде таң қ аларлық жайт жоқ. Ол (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Бадр шайқ асы кү ні кең ес сұ рап оларғ а жү гінгенде, Хаббаб (Аллаһ оғ ан разы болсын), су мұ сылмандардың тылында қ алуы ү шін, ә скери лагерьді кұ дық тардың тө менгі жағ ына қ ұ руғ а кең ес берді. Осының арқ асында олар шө лін қ андыру жә не дә рет алу мү мкіндігіне ие болды, ал мү шриктер бұ л мү мкіндіктен айырылып қ алды. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сол шайқ аста тұ тқ ынғ а алынғ ан кө пқ ұ дайшылдардың тағ дырын шешу ү шін де сахабалармен кең есті. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ ұ райштық тар Бадр шайқ асында ө лтірілгендеріне ө ш алу ү шін мұ сылмандарғ а қ арсы жорық қ а шық қ анын естіп, Мә динада қ орғ аныс қ ұ рғ ысы келгенде де олардан кең ес сұ рады. Сонда сахабалар Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө пқ ұ дайшылдардың алдынан шығ уғ а кең ес береді, ал бұ л, ө з кезегінде, атақ ты Ухуд соғ ысына алып келді. Бұ дан тыс, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө пқ ұ дайшылдардың тайпалары мұ сылмандарғ а қ арсы біріккенде сахабаларынан кең ес сұ рағ ан еді жә не Салмә н ә л Фарси (Аллаһ оғ ан разы болсын) Мә динағ а кіруді бө гейтін ор қ азу туралы кең ес берді[5].

Жорамалды жетістектермен соқ ыр болғ андардың кейбіреулері: «Палестинадағ ы " жанкештілік" актілердің оң жақ тары кө п: олар кү рестегі батылдық ты жә не Аллаһ тың жолында мерт болуғ а деген дайындық ты кө рсетеді, мұ сылман жерлерінде жиһ адтың басылып қ алуына жол бермейді, еврей келімсектерінің Палестинағ а ағ ылуының азаюына ық пал етеді жә не езгіге ұ шырағ ан Палестинаның дауысын қ алғ ан ә лемге жеткізеді», - деп айтуы мү мкін. [6]

Біз бұ ғ ан: «Ешкім жә не ешқ ашан кейбір оң нә тижелерді жоқ қ а шығ армайды, алайда, ө кінішке орай, бұ л нә тижелер ү лкен шө л далада жасалынғ ан шыжығ ан кү ннің астындағ ы хауызғ а ұ қ сайды», - деп айтуымыз қ ажет. Бұ л хауыз суғ а толып ү лгермей-ақ суы буланып, ешкімге пайдасы тимей-ақ қ айта қ ұ рғ ап қ алады!

Бұ дан тыс " жиһ адтың басылып қ алуына жол бермейді" деген сө здер нені білдіреді?

Жиһ адтың дауысы ешқ ашан ө шпеген. Аллаһ тың Кітабы кү ндіз-тү ні оқ ылып, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Сү ннеті сақ талып тұ рғ анда жиһ адтың дауысы ө шпейді. Бірақ жанкештілік актілерді жиһ адқ а жатқ ызу дұ рыс емес, ө йткені олар Қ асиетті Қ ұ ранғ а жә не Сү ннетке қ айшы келеді. Бұ л ә рекеттерді жиһ адқ а жатқ ызу жиһ ад деген ұ ғ ымның ө зін қ аралау болады.

Тү рлі ұ лттағ ы ә йелдер мен балаларғ а толы театрды басып алуды қ алайша жиһ ад деп айтуғ а болады?! Балалар мектебін басып алуды, ондағ ы жү здеген балаларды кепілдікке алуды жә не ө лтіруді қ алайша жиһ ад деуге болады?! Жарылғ ыш заттарғ а толтырылғ ан жү к кө ліктерін Найробидағ ы (Кения) жә не Дар-ә с-Сә лә мдағ ы (Танзания) Америка елшіліктерінің алдына қ оюды, соның нә тижесінде жү здеген жазық сыз адамдардың қ аза болуын қ алайша жиһ ад деп атауғ а болады?! Сө зге орай айта кететін жайт - олар (қ аза тапқ андар) сол операцияның нысанасы болғ ан американдық тар да емес еді, сол жарылыстардың қ ұ рбандары тү рлі мұ сылман жә не мұ сылман емес елдерінің жазық сыз азаматтары болды.

Айқ ын жә не баршағ а жария тү рде мынаны мә лімдеу қ ажет: Жиһ адтың бұ л актілерге ешқ андай қ атысы жоқ жә не ол (жиһ ад) осы сияқ ты нә рселерден тү псіз алшақ!

Сондық тан да, ешқ андай сылтаумен мұ ндай ә рекеттерді жиһ ад деп айтуғ а болмайді. Ө зінің кү ш-қ уаты жауыздық ты жоюғ а, кө зқ арастер мен ұ станымдарды, отан мен арды қ орғ ауғ а бағ ытталғ анына сенетін бірде-бір солдат, бірде-бір қ олбасшы мұ ндай актілерді орынды деп есептемейді.

Ә скери жиһ ад – бұ л дұ шпанмен соғ ыс майданында бетпе-бет кездесу кезінде адамдардың табандылық танытуы, қ олбасшығ а бағ ынуы, алғ а жү ріп, артқ а қ ашпауы. Солдат ақ иқ аттың ү стем болуы ү шін ыждағ аттылық танытады. Ол Аллаһ қ а мойынсұ нудан бас тартпайды, зұ лымдық жасамайды, жә бір тигізбейді, қ анамайды жә не опасыздық жасамайды. Қ ұ дайдың заң дарымен келген ақ иқ ат – осы. Аллаһ Тағ ала былай деген: «Негізінде, Аллаһ ә ділдікті, игілікті жә не ағ айынғ а қ арайласуды бұ йырады. Жә не де арсыздық тан, қ арсылық тан жә не жү генсіздіктен тыяды. Сендерге насихат береді. Ә рине тү сінерсің дер» (ә н-Нә һ л; 90);

«Расында елшілерімізді ашық мү ғ жизаларымызбен жібердік. Жә не елшілермен бірге адам баласының ә діл тұ руы ү шін Кітап пен Мизанды (ә р нә рсенің ө лшеуін) жібердік» (ә л-Хадид; 25);

«Ә й, мү миндер! Аллаһ ү шін куә лікте туралық ү стінде мық ты тұ рың дар. Жә не бір елдің ө шпенділігі сендерді ә ділсіздікке тартпасын. Ә ділдік істең дер. Сол тақ уалық қ а жақ ынырақ. Жә не Аллаһ тан қ орқ ың дар. Кү діксіз, Аллаһ не істегендерің нен толық хабар алушы» (ә л-Мә идә; 8).

Бұ л жанкештілік актілердің барлығ ы ешқ ашан палестиналық тарғ а жә не басқ а да халық тарғ а жасалып жатқ ан зұ лымдық тар мен жә бірлеулерді тоқ тата алмайды. Палестиналық тардың дауысы (олар арқ ылы) ә лемге жетпейді, ә лемге тү рлі елдердегі адамдарды саң ырау етіп ү лгерген олардың ө ткізіп жатқ ан операцияларының жаң ғ ырығ ы жетіп барады. Олар наразылық пен ыза тұ ғ ызды жә не барлық жерде ең алдымен осындай актілерді тоқ татуды талап етушілердің дауыстары шығ уда. Барша тіпті қ орғ ану мақ сатында жә не отанды азат ету ү шін осындай актілерді қ олдану - орынсыз екендігіне бірауызды келіседі.

Жауыздық пен зұ лымдық жауыздық пен жә не зұ лымдық пен жойылмайды. Оларды тек ә ділдікпен жә не сабырмен жоюғ а болады. Бү лік пен бұ зық тық ты одан да жаман нә рсемен жою мү мкін емес. Оларды тек олардан жақ сырақ нә рсемен жоюғ а болады. Дә л сол ү шін де шейхуль-Ислам ибн Таймийя былай деді: «Ақ иқ атында Аллаһ ә ділетті мемлекетке, тіпті ол кә пір болса да, кө мектеседі жә не ә ділетсіз мемлекетті, тіпті ол мү мін болса да, кө мексіз қ алдырады». «Мә жму ә л-Фатауа» (28/63).

Ә рине, тү рлі орындарда жә не тү рлі уақ ытта ө ткізіліп жатқ ан операциялардың нә тижелері бірдей емес. Алайда оларғ а қ арсы ең кү шті жә не кө рнекі дә йек бұ л –нақ ты фактілер жә не олардың кө рнекі нә тижелері. Сондық тан да, Палестина халқ ы Интифада кезінде басынан ө ткізген қ асіреттер туралы сандарды келтіруді жө н кө рдім, оқ ырман оларды «жанкештілік» актілердің дұ шпанғ а тигізген зиянымен салыстыруы ү шін жә не оларды жақ таушылардың тұ жырымдарының негізсіз екенін тү сінуі ү шін. [7]

«Білгірлер» деп аталатындардың кейбіреуі біз дұ шпандарымызды олар жанкештілік актілерге жауап ретінде ө з қ ылмыстарын жасап жатыр деп ақ тайды деп бізге айып тағ ады. Бұ л айыптауғ а жауап беріп, біз “Жанкештілік актілер қ аналғ андардың дауысын қ алғ ан ә лемге жеткізіп жатыр“ деген тұ жырымдаманы ғ ана теріске шығ аратынымызды айтамыз. Керісінше, біз дә л осығ ан қ арама-қ арсы нә рсе болуда деп есептейміз.

Жанкештілік актілерді палестиналық тардың дұ шпандары олардың ү стінен ө те аяусыз жазалауларды ө ткізуіне, қ ұ рбандары екі жақ тың азаматтық тұ рғ ындары болғ ан, кү ш тең болмағ ан соғ ыста олардың балаларын жә не мал-мү ліктерін жоюына сылтау ретінде пайдалануда.

Кө рнекті ғ алым Ибн ә л-Қ аййим былай деген: “Адамдарғ а тек кітаптарда келтірілгеннің негізінде, олардың ә дет ғ ұ рыптарын, уақ ытты, орнын жә не жағ дайларын ескермей, пә туа беретін адам ө зі адасып, ө згелерді де адастырады. Мұ ндай муфтидің дінге қ арсы жасап жатқ ан қ ылмысы барлық адамдарды бірың ғ ай медициналық кітап бойынша ө мір сү ріп жатқ ан жер мен уақ ытты, темперамент пен ә деттегі ерекшіліктерді ескермей емдейтін дә рігердің қ ылмысынан жаман. Мұ ндай надан дә рігерлер мен муфтилер дінге жә не адамдардың денсаулығ ына ең ү лкен зиян тигізеді. Ал біз тек Аллаһ қ а ғ ана кө мек сұ рап жү гінеміз”. Қ з.: «Илә м ә л-Мууә қ иин ә н Рабб ә л-Алә мин» (3/89).

Жанкештілік актілердің пайдалы нә тижелерін олардың зиянды салдарымен салыстыру олардың спонтандық сипатымен, сондай-ақ, бү кіл дү ние олардың нә тижелері туралы ақ паратты ө здеріне пайдалы етіп беруге мү мкіндігі бар тек палестиналық тардың жауларынан еститінімен кү рделенеді. Олар ө здерінің ұ йғ арымы бойынша не олардың нә тижелері туралы айтпай қ ояды, не, керісінше, жасалғ ан актілердің шынайы кө лемін ө здерінің мү дделеріне ың ғ айлы етіп бұ рмалап, қ осып айтады. Бұ дан тыс, палестиналық тардың дұ шпандары, не ө здерінің қ олдарында, не олармен ынтымақ тастық та болғ ан бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары арқ ылы қ оғ амдық пікірді манипуляциялап отыру мү мкіндігіне ие.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒