44.Қазақтардың шетелдерге көшу кезеңдері, олардың тағдыры.

85- шетелдегі қ азақ диаспарасының тарихы мен +

Жалпы “қ азақ диаспорасы” ұ ғ ымы ө зінің толық мағ ынасында кө пшілік қ ауымғ а тек 1992 жылы Дү ниежү зі қ азақ тарының қ ұ рылтайы қ арсаң ында мә лім болды. Қ ұ рылтай ө тер кезде “Егеменді Қ азақ стан” газетінде белгілі ғ алымдар Ә. Нысанбаев пен Ә. Арғ ынбаевтың “Қ азақ диаспорасының бү гіні мен ертең і” деген кө лемді мақ аласы жарық кө рді. Кө рнекті ғ алымдар М. Қ озыбаев, Ә. Қ айдаров, С. Сартаев жә не Қ азақ Ұ лттық Ғ ылым академиясы мү шелерінің Қ ұ рылтайда жасағ ан баяндамаларында қ ұ нды деректер бар. Қ ауымдастық қ азіргі кезде дү ние жү зіндегі бар қ азақ тың басын қ осып, қ азақ диаспорасы тақ ырыбының ғ ылыми зерттелуін жолғ а қ оятын саяси жә не мә дени-ғ ылыми орынғ а айналды. 1993 жылы Алматыда қ ытайлық тарихшы Нығ мет Мың жан жазғ ан “Қ азақ тың қ ысқ аша тарихы” деген кітап жарық кө ріп, оқ ырманды елең еткізді. Бұ л ең - бек шеттегі қ азақ тың арасынан шық қ ан тұ ң ғ ыш кө лемді кітап болатын. Оқ ырманның кө пшілігі бұ л кітапты “Дү ниежү зі қ азақ тарының кітабы” деп қ ар- сы алды. Кітаптың авторы Қ азақ стан ғ алымдарының ең бегін пайдаланып, оғ ан Шың жаң дағ ы керейлердің тарихынан аздап мә лімет қ осып, қ азақ халқ ының тарихын жазуғ а ниет білдіріпті. Бірақ, бұ л мақ сат толық орындала қ оймады. Ө йткені бұ л кітаптың ғ ылыми тұ жырымдардан гө рі саяси астары басым. Мә селен, Қ ытай Халық Республикасында тұ ратын І миллионнан астам қ азақ тар ала бағ анның арғ ы жағ ында қ алғ аннан бергі кезең де ө зінше тағ дыр, қ ызғ ылық ты тарих кешіп келеді. Олардың ө здеріне тә н кү рес жолдары, халық кайраткерлері, ө зіндік мә дениеті мен ә дебиеті қ алыптасты. Ал Тү ркия, Германия, Америка, Норвегия, Англия, Шведция тіпті Австралияғ а дейін кетіп қ алғ ан қ азақ жұ ртының тағ дыр талайы ө з алдына тарих. Ең тамашасы олар ә лі кү нге дейін ұ лттық белгілерін (қ азақ тығ ын) сақ тап отыр. Дү ние жү зінде диаспорасының тілдік жағ дайын зерттеу- қ азақ халқ ы, қ азақ тіл білімі ү шін ғ ана емес, ә лемдік лингвистика ү шін де ө те маң ызды мә селеҚ азақ диаспорасы саны туралы мағ лұ маттар назардан тыс қ алмайтынын айта кету керек.

⇐ Предыдущая 9 10 11 12 131415 16 17 18 Следующая ⇒