1.1 Педагогикалық шеберлік және мұғалім тұлғасы

Жаң ару жолындағ ы Қ азақ станғ а жаң аша ойлайтын, ө мірге кө зқ арасы – тың, нарық жағ дайында тірішілік етіп, жумыс істей алатын барынша білімді адамдар қ ажет. Бұ л жағ дай Қ азақ станның ақ ыл-ой жә не шығ армашылық ә леуетін қ алыптастыру, рухани-адамгершілік мә дениеті жоғ ары шығ армашыл тұ лғ а тә рбиелеу керектігін кө рсетеді.

Қ азіргі қ оғ амдағ ы мұ ғ алім - шығ армашылық дамуғ а, ұ шқ ыр ойлауғ а қ абілетті, мемлекеттің даму бағ ыттарын терең тү сінетін маман, ол кә сіптік қ ызмет міндеттерін жү йелі тү рде кө ре білуі, мақ сат қ оя алуы жә не жемісті ең бек нә тижесіне ұ мтылуы тиіс. Ең алдымен, мұ ғ алім - адамгершілігі ө те жоғ ары тұ лғ а, ол адамзаттың биік идеалы ә рі оның маң ыздылығ ының критерийі болғ ан, болып қ ала да бермек. Қ азіргі ә леуметтік-зкономикалық жағ дайдағ ы мұ ғ алімнің адамгершілік мә дениетінің маң ыздылығ ына ерекше назар аудара отырып белгілі орыс философы Н. Бердяевтің мына бір сө зін еске тү сіру орынды тә різді: " Ө мірдің биік мақ саттарына зкономикалық немесе ә леуметтік емес, рухани мақ саттар жатады. Халық тың улылығ ы, оның адамзат тарихына қ осар ү лесі мемлекеттің кү ш-қ уатымен де, экономикасының дамуымен де емес, рухани мә дениетімен анық талады" [1].

Адамгершілік дегеніміз не? П. Кропоткиннің анық тауынша, бұ л ө з бойың нан адамдық қ асиеттерді сезіну, сол қ асиеттерді сақ тап ө мір сү руге ұ мтылу, жағ ымсыз іс-ә рекетің е қ иналу - мұ ның барлығ ы адам табиғ атының ортақ ажырамас ерекшелігі".

Бү гінгі кү нде қ аталдық белең алып, рухани салағ а кө зқ арас ауытқ уына байланысты, мектеп оқ ушысын тә рбиелеудегі адамгершілік қ ағ идалар да біртіндеп маң сұ қ етілуде. Біз ә леуметтік қ атынастар мен қ ұ ндылық тардың ү йлесімі бұ зылғ анына оқ ушы жастардың адамгершілік мә дениетінің апатты тү рде қ ұ лдырауына куә болып жү рміз. Бү л жағ дайдағ ы бірден бір тірек - ө мірдің адамгершілік критерийлері.

Қ оғ амның адамгершілік кү штерін қ алпына келтіруге тү рткі болатын негізді табу жә не ө скелең ұ рпақ ты тә рбиелеудің сыннан ө ткен этикалық бағ дарларына кү ш салу бұ л жағ дайдағ ы маң ызды міндет болып табылады. Оқ ушылардың, студенттердің білімділік, тә рбиелілік дә режесі сияқ ты. олардың адамгершілік мә дениетінің дамуы да кө птеген факторлар мен шарттарғ а, оның ішінде педагоггің адамгершілік мә дениетіне байланысты.

Мұ ғ алімнің кә сіби біліктілігін шың даудың ү здіксіздігі оның шығ армашылық қ абілетінің дамуының кепілі жә не ө зіндік жеке педагогтік тә жірибесінің дамуының алғ ы шарты болып табылады. Ұ стаздың кә сіби шеберлігінің негізі [2]:

Біріншіден: мұ ғ алімнің ө мірге кө зқ арасы, оның идеялық нанымы.

Екіншіден, пә нді жетік білуі, ойын оқ ушыларғ а толық жеткізу ү шін жан-жақ ты қ асиеттерді бойына сің іруі, моральдық нормаларды білуі.

Ү шіншіден, оқ ьпу мен тә рбиелеудің ә діс-тә сілдерін міндетті тү рде мең геруі тиіс. Педагог кө п біліп қ ана қ оймай, сол білгендерін оқ ушығ а бере білуі қ ажет.

Ұ стаз шеберлігінің тө ртінші қ ұ рамды бө лігі педагогикалық ә деп деуге болады.

Сонымен, педагогтік шеберлік - тек қ ана мұ ғ алімнің жалпы жан-жақ ты жә не ә дістемелік сауаттылығ ы ғ ана емес, ол - ә р сө зді оқ ушығ а жеткізе білуі, олардың толық қ абыл алуын, толғ анып бойғ а сің іруін ү йретуі.

Педагогикалық шеберліктің тағ ы бір кө рінісі – мұ ғ алімнің шығ армашылық іс-ә рекеті, яғ ни оның тұ лғ а ретінде жеке-даралығ ы жә не адамның индивид ретіндегі кейбір ерекшеліктерінің ө згеріске ұ шырауы. Осыдан шығ арар қ орытындымыз: ә рбір педагог мұ ғ алім мамандығ ын таң дап алғ ан соң, ол жауапкершілігін бірге ала жү руі керек. Ұ стаз ө з пә нін ғ ана емес, дү ние сырын, қ оғ амдағ ы ө згерістерді, адам мінездерін, ө нердің қ уат ә серін білетін жан болуы қ ажет.

Біздің ойымызша, инновациялық технологиялар оқ ытуды ізгілендіру, яғ ни оқ у қ ұ ралдарын оқ ушылардың ө здігінен танымдық іс-ә рекетінде пайдалануғ а кө мектеседі. Оқ ытудың инновациялық ә діс-тә сілдерін пайдаланудың шарттарының ө зі мұ ғ алімнің ә рдайым ізденісте, ө здігінен білім алудың жағ дайын туғ ызады. Ол педагогикалық шарттарғ а: инновациялық ізденіс қ ажеттілігі; инновациялық ә діс-тә сілдер жайлы білім; инновациялық ә діс-тә сілдерінің тиімді жолдарын қ арастыру; инновациялық ә дістерді мең геру; инновациялық ә діс-тә сілдерді пайдалану жә не білім беруді ұ йымдастыру формалары; инновациялық ә діс-тә сілдерінін нә тижесінің болуы; инновациялық ә діс-тә сілдердің озық тә жірибелерін бекіту жатады. Инновациялық іс-ә рекетті басшылық қ а ала отырып, педагогикалық шеберліктің басқ а қ ұ рауыштарының маң ыздылығ ын жоқ қ а шығ армаймыз [3].

Адам қ ажырлы ең бегімен табиғ атты ө згертсе мұ ғ алім жалпы жасампаз ең бегімен жаң а адамды қ алыптастырып, дамытып, жетілдіріп ө мірге дайындайды. Оқ ушыларын тек біліммен қ аруландырып қ ана қ оймай, назарын, білгендерін жадында сақ тауғ а, қ абілетін, ойлауын, тіл шеберлігін ұ штауғ а, дү ниеге деген қ ұ штарлығ ын, ө мірге деген кө зқ арасын дұ рыс қ алыптастырып, ық ыласын, сенімін, тө зімділігін, іскерлігін, ізденімпаздығ ын тағ ы басқ адай танымдық қ асиеттерін жетілдіріп, адамгершілігі мол азамат етіп тә рбиелеуді ө зінің ө мірлік мақ саты, ізгілік мұ раты деп санайды.

«Талант» деген сө зді ә ркім ә р тү рлі ұ ғ ынуы мү мкін. Талант кө біне, ақ ын – жазушылырда, ә ртістерде, ө нер адамдарда кездеседі. Ал, «мұ ғ алім болу – талант па, ол ә ркімнің қ олынан келе бермей ме? » - деген сұ рақ туады. Ұ стаздың барлығ ы талант болып тумайды. Егер кез келген мұ ғ алім ынта – ық ылас қ ойып, табандылық танытатын болса, ө з бетімен кө п ең бектенсе, идеялық жағ ынан сенімді, саяси жағ ынан есейген азамат болса, ө з пә нін жақ сы білсе, оқ ытудың ә дістемесін мең геріп, бала психологиясын жете білсе, педагогикалық техниканы қ алыптастыра алса, педагогикалық шеберлікке жету қ асиеттеріне ие бола отырып, педагогикалық кә сіпті мең герсе, педагогикалық ә депті бойына сің ірсе, онда талантты, шебер ұ стаз бола алады [4].

Педагогикалық шеберлік – ұ стаздық талантпен тығ ыз байланысты. К. Д. Ушинский: «Педагогика теориясын қ аншама жетік білгенмен, педагогикалық ә дептің қ ыр – сырын мең гермейінше бұ ғ ан оның оның қ олы жетпейтіндігін», - айтады [5].

Педагогикалық шеберлік – тек қ ана мұ ғ алімнің жалпы, жан – жақ ты жә не ә дістемелік сауаттылығ ы ғ ана емес, ол – ә р сө зді оқ ушылырғ а жеткізе білу, олардың толық қ абыл алуы. Ұ стаздық шеберлік: 1) мұ ғ алімнің ө мірге кө зқ арасы, оның идеялық нанымды, моральды бойына сің ірген адам екендігі; 2) пә нді жетік білген, ойын толық жеткізетін жә не оқ ушылардың бойында ә деп, ә дет, дағ ды сияқ ты моральдық нормаларды сің іре білгендігі; 3) оқ ыту мен тә рбиелеудің ә діс – тә сілдерін мең герген, білгенін қ ызық ты да, тартымды ө ткізе алатын, педагогикалық ә деп пен талантын ұ штастырғ ан адам ғ ана шеберлікке ие болады. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп аталатын мә селеге мә н беріледі. Мұ ғ алім ә р сө зін дұ рыс сө йлеп, нық айтуы тиіс, оның жү ріс – тұ рысы, қ озғ алысы, отырып – тұ руы оқ ушыларғ а ерсі болмайтындай дә режеде болуы керек.

Педагогикалық шеберліктің негізі – балалардың ө з еркімен дамуына жол ашу, оқ у – тә рбие процесінде оқ ушылармен педагогикалық ынтымақ тастық тар жұ мыс атқ арудың формаларын, ә дістерін дамыту, шә кіртке деген қ амқ орлық пен сү йіспеншілікті арттыру педагогикалық шеберліктерінің басты сипаты болып табылады.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 Следующая ⇒