|
|||
9 - лекция: Америка Құрама Штаттары.1. Америка Қ ұ рама Штаттарының пайда болуы. 2. Америка Қ ұ рама Штаттарының алғ ашқ ы Конституциялары.
1. 17-18-ғ асырларда Солтү стік Американың Атлант тең ізі жағ алауларында Англияның 13 колниясының, соның ішінде Нью-Йорк, Пенсилваний, Коннектикут, Масачусетс, Виржиния т. б. негізі қ аланғ ан еді. Ә р кездерде шығ арылғ ан король грамоталары колониялардың ішкі істерін реттеуде белгілі бір шектегі еркіндік бергенмен, колонистер Англияның азаматтары болып табылады деген ұ ғ ымды орнық тыратын еді. Бү л жағ дай колониялардың Англия ү стемдігіне қ арсы соғ ысының пайда болынуының басты себептерінің бірі еді. 17-f. ағ ылшын буржуазиялық революциясының ә р кезендерінде кү реске тү суші саяси партия мү шелері Америкағ а қ оныс. аударғ андығ ы белгілі. Қ оныс аудару кезінде дворяндар Потомак ө зенінің оң гү стігіне қ оныстанса, шаруалар мен қ олө нершілер солтү стігіне қ оныс тебеді. Осығ ан орай оң гү стікте ирландық тар мен қ ұ лдар ең бегін пайдалынатын ірі плантациялық шаруалық тар пайда болса, солтү стікте фермерлік шаруашылық дамыды. Республикалық рухтағ ы Солтү стікте шіркеу тө ң ірегіне шоғ ырланғ ан ө зін-ө зі басқ ару органдары дамиды. Қ алалар мен елді мекендер ө кілдері колонияның парламенті іспеттес орган қ ұ райды. Осы орган губернатор сайлады. Монархиялық рухтағ ы Оң гү стікте губернаторды король тағ айындайды, екі палата болды, ағ ылшын шіркеуі ү стемдік етті. Колониялардың бір федерацияғ а бірігуі туралы ой 18-f. орта шенінде пайда болады. Федерацияның алғ ашқ ы жобасын 1748-ж. Франклин жасайды. Англия ү кіметі бұ л идеяғ а қ арсы тұ рады, ө йткені олардың дербес колония ретіндегі нысаны тиімді еді. Колониялар Англия тарапынан тү рлі қ ысымшылық тарғ а ұ шырайды. Англия тағ ы да салық кө лемін кө терген кезде қ арсылық ашық оппозицияғ а айналады. 1776-ж. шілде айында 13 колонияның ө кілдері Филодельфияда бас қ осып, " Қ ұ рама Штаттардың тә уелсіздігі Деклорациясын" жариялайды. Декларация Европада кең қ олдау табады. Ол халық кө терілісінің " заң ды ү кіметке" қ арсы кү ресінің манифесіне айналды. Декларация Англия королінің ә р тү рлі заң сыз ә рекеттерін айта келе, езгіге тү скен халық тың кө теріліске шығ у қ ұ қ ығ ын таниды. Жоғ арғ ы билікгің қ айнар кө зі халық болып табылып, халық ө з мү ддесін қ орғ айтын ү кіметті қ ұ руы керек делінген. Декларация колониялардың Ұ лыбритания королі мен ү кіметінен саяси тә уелсіздігін жариялады. Америкадағ ы колониялар мен Англия арасындағ ы соғ ыстың болмауы мү мкін еместей жағ дай қ алыптасты. Америка колонияларының Англияғ а қ арсы соғ ысы тек езгіге тү скен елдің езгіге салғ ан елге қ арсы соғ ысы ғ ана болып қ ойғ ан жок, сонымен қ атар ол буржуазиялық -демократиялық революция болды деуге болады. Соғ ыс нә тижесінде Америкада жериеленудің феодалдық нысаны жә не кейбір калонияларда орын алғ ан басқ арудың жекеменшіктік нысандары жойылады. Революцияның негізгі қ орғ аушы кү ші жә не Америка армиясын қ ұ рағ ан фермерлер, қ олө нершілер, жұ мысшылар болды. Басшылық рольді Солтү стіктің фабриканттары мен сауда адамдары жә не Онтү стіктің плантаторлары атқ арды. Азаматтық соғ ыс кезінде революциялық рухтағ ы халық революция басшыларынан Англия ү кіметімен ымырағ а келмеуді талап етті. Сонымен Америка колонияларының Англияғ а қ арсы соғ ысы Американың жең ісімен аяқ талды.
|
|||
|