Опырмалар

Опырмалар – ауырлық кү шінің ә серімен ылғ алды топырақ массасының тмө ен қ арай сырғ уы. Тау жыныстарындағ ы жә не жартастардағ ы жекеленген жақ парлардың немесе қ ұ рғ ақ, тік, ең іс беткейлердегі жақ парлардың қ ұ лауы.
Опырмалар Қ азақ стан барлық таулы ауданыдарында болып тұ рады. Олардың пайда болу себептері жерү сті жә не жерасты сулар мен топырақ тың ылғ алдануы, жер сілкінісі, сондай-ақ адамның шаруашылық қ ызметі болып табылады. Сас ірі опырмалар тектоникалық ұ сақ талуғ а байланысты. Осындай учаскілерде пайда болғ ан опырмалар ірі ө зендерді бө гейтін кө лденең су тоғ андарын жасай отыра, таулы жазық тарды қ ұ рсаулайды. Мұ ндай ө зендерге Кү нгей Алатауындағ ы Кө лсай ө зені, Іле Алатауындағ ы Ү лкен Алматы ө зені жатады.
Опырмалар жылдың кез-келген уақ ытында, ә детте, тіктігі 19 градусқ а жуық жарларда болады. Ірі қ опырмалардың алаң ы 50-60 га дейін жетеді.

Соң ғ ы жылдары Қ азақ стан тауларындағ ы опырмалар қ ұ былыс ө рістеген техногендік жү ктемеге байланысты саяжай учаскелерінің кесінділері есебінен жандана тү сті. Тау беткейлерінің табиғ и геоморфологиялық тепе-тең дігі олардың жол, саяжай ү йін салу, су қ ұ бырларын ө ткізу жә не басқ а қ ұ рылыстарды салу кезінде тірегінің кесілуінен бұ зылады, сонымен қ атар ө сімдік-топырақ жамылғ ысы бұ зылып, беткей топырағ ы суырмалы сумен ылғ алданады. Опырмалар бұ рын олар байқ алмағ ан жерлерде де пайда болады.
Тұ рғ ындар қ опарылманың басталғ андығ ы туралы хабарды алғ ан бойда ү й-жайдан жылдам шығ ып, тө ң іректегілерге қ ауіп туралы ескертіп, қ ауіпсіз орынғ а барғ ан жө н. Ү йден шығ арда пешті ө шіріп, су мен газ бұ рандаларын жауып, жарық пен басқ а да электр қ ондырғ ыларын ажырату қ ажет.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 Следующая ⇒