13. Автоматты түзеткіштер.

Нақ тылық тың белгілі бір дә режесінде реттелетін шама мә нін ұ стап тұ ру ү шін АРЖ қ абілеттілігі бойынша астатикалық жә не статикалық реттеу жү йелері деп бө лінеді. Статикалық АРЖ жү йелері деп орнық ты режимде (статикалық ) сыртқ ы ә сер ету кезінде, жү ктемеге тә уелді болғ анда реттеу қ ателігі бар жү йелерді айтады. Қ ателік неғ ұ рлым кө п болса, соғ ұ рлым ауытқ у да кө п. Бұ л реттеуіштің ә рекет ету принципіне кіреді жә не оның шегі болмайды, сондық тан орын алатын ауытқ у статикалық қ ателік немесе статизм деп аталады. Статикалық реттеуіш реттелетін шамаларды қ ателігімен бірге тұ рақ ты мә нін ұ стап тұ рады. Тұ рақ ты тү рде берілген мә н кезінде қ ателігі жү ктемеден тә уелді болатын реттеуді статикалық деп атайды. Кейбір жү йелерде реттеу кезінде статикалық қ ателігі нө лге тең болса, онда астатикалық реттеуге ө теді. Реттеудің астатикалық автоматты жү йесі деп орнық ты режимде кез келген тұ рақ ты ә сер ету кезінде реттеу қ ателігі нө лге тең болатын жү йелерді айтамыз. Астатикалық жү йеде статизм нө лге тең. Автоматты реттеу жү йесінің қ ысқ артылғ ан функционалды сұ лбасы 4- суретте келтірілген.

х0 – тапсырма беруші ә сер; y – шығ ыс басқ арылатын шама; u – басқ арушы ә сер; f – қ арсы (ауытқ у) ә сер етуші ә сер; yxx    0 - реттеу қ ателігі

4 сурет – АРЖ функционалды сұ лбасы

ә рекет принципіне кіреді жә не қ ателік болып табылмайды, сондық тан осы ауытқ у реттеуіштің статикалық қ ателігі деп аталады. Статикалық қ ателікті азайту мақ сатында реттеуіштің беріліс коэффициентін кө бейту қ ажет, соның нә тижесінде басқ ару аймағ ының беріліс коэффициентін ұ лғ айтуғ а болады, алайда беріліс коэффициентін ұ лғ айту есебімен қ ателікті x  толық тай жоя алмаймыз. Сонымен ұ лғ айту жү йенің орнық тылық қ орын азайтуғ а алып келеді жә не кейбір мә ндер кезінде жү йе орнық сыз бола алады, яғ ни жұ мыс жасауғ а қ абілетсіз. Кө бінесе жү ктемеден реттеу қ ателігінің тә уелділігін бағ алау ү шін статизм ұ ғ ымы қ олданылады:

. (2. 6)

Жү йенің статизмі жү йенің жү ктемелік сипаттамасының салыстырмалы кө лбеуін сипаттайды. Статикалық реттеуіш реттелетін шаманың тұ рақ ты мә нін қ ателегімен бірге ұ стап тұ рады. Статизм – бұ л бос жү рістен номиналдығ а дейін жү ктеменің ө згеруі кезіндегі салыстырмалы статикалық қ ателіктің шартты шамасы. Кейбір жү йелерде статикалық қ ателік болуы шарт емес. Себебі, қ ателік жү йенің қ ұ рылым кү шінде нө лге тең болады, яғ ни реттеу астатикалық реттеуге ө теді.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒