18 сұрақ мРНҚ ның құрылысы мен қызметі

18 сұ рақ мРНҚ ның қ ұ рылысы мен қ ызметі

А-РНҚ молекулаларында полипептид тізбегі туралы ақ парат болатындық тан, олардың жасушадағ ы жалпы саны ө те кө п болады. Осығ ан қ арамастан:

1) а-РНҚ -лардың бә рі жасушадағ ы РНҚ молекулаларының жиынтығ ының небә рі 5%-пайызын ғ ана қ ұ райды.

2) а-РНҚ -лар қ аншалық ты кө п болғ анымен бә рінің қ ұ рылысы бір-біріне ұ қ сас, яғ ни а-РНҚ -ның сызық тық тізбегі ә ртү рлі қ ызмет атқ аратын бірнеше учаскелерден тұ рады.

Эукариоттардың пісіп жетілген а-РНҚ -лары моноцистронды, ал прокариоттар (бактериялар) а-РНҚ -лары — полицистронды болып келеді.

д) а-РНҚ -ның -кодтаушы бө лімінен кейін кодон терминатор-3 мағ ынасыз кодонның -УАА, УАГ не УГА біреуі орналасқ ан.

е) кодон терминатордан кейін З¹ - трансляцияланбайтын учаске орналасқ ан, оның ұ зындығ ы 5'-трансляцияланбайтын учаскеден ә лде қ айда ұ зын.

ж) барлық пісіп жетілген эукариоттар а-РНҚ -сының (гистондық а-РНҚ -лардан басқ алары) З¹ ұ шында 150-200 нуклеотидтерден тұ ратын поли-(А) — фрагмент орналасқ ан.

3'-трансляцияланбайтын учаске жә не поли-(А) фрагмент а-РНҚ молекулаларының тіршілік ұ зақ тығ ын реттеу қ ызметін атқ арады, себебі а-РНҚ молекуласының бұ зылуы З¹ ұ шынан бір-бірлеп нуклеотидтердің ү зіліп тү сіп қ алуы арқ ылы жү реді.

а-РНҚ нуклеотидтерінің жалпы саны бірнеше мың ғ а жуық, оның ішінде кодтаушы учаскесіне тек 60-70% нуклеотидтер ғ ана тиесілі болады. Жасушада а-РНҚ -лар барлық уақ ытта ақ уыздармен байланысып, информосомалар деп аталатын кешен пайда етеді.

20 сұ рақ тРНҚ қ ұ рылысы мен қ ызметі

Тасымалдаушы РНҚ -лардың (Т-РНҚ ) қ ұ рылысының ерекшеліктері.

Т-РНҚ -лардың жалпы саны 40-50-ге жуық, яғ ни ә р-бір аминқ ышқ ылына 1-ден 5-6 ғ а дейін Т-РНҚ —лар болады, оларды Т-РНҚ ^ала; Т-РНҚ ^фен; Т-РНҚ ^лей; т. б деп бейнелейді, ал инициаторлық т-РНҚ -т-РНҚ _и^м".

Т-РНҚ молекуласы ү лкен болмайды, онда жү з шақ ты нуклеотидтер кездеседі, олардың ішінде минорлық (модификацияланғ ан) нуклеотидтер кө птеп кездеседі-13-15 %, олар:

-гидроуридин (гУ) жә не псевдоуридин (пУ);

-инозин (И);

-метилинозин (мИ), метилгуанозин (мГ) жә не диметилгуанозин (мГ);

-диметилуридин (м₂У).

Бұ дан басқ а т-РНҚ молекуласы бірнеше «сақ иналар»-«ілмекшелер» пайда етуі нә тижесінде оның конфигурациясы беде ө сімдігінің ү шқ ұ лақ ты жапырағ ына ұ қ сас болады. Бұ л қ ұ рылымда 4-қ остізбекті жә не 5 дара тізбекті учаскелер кездеседі. Минорлық нуклеотидтер комплиментарлық байланысуғ а қ абілетсіз болғ андық тан, олар тек біртізбекті локустарда ғ ана кездеседі.

Т-РНҚ -лардың келесі ерекшелігі-3¹ ү шында 4 нуклеотидтен тұ ратын акцепторлық бұ тақ тануының болуы. Оның ең соң ғ ы нуклеотиді-аденинмен (А) тиесілі аминқ ышқ ылы ковалентті байланысады. Т-РНҚ -лардың тағ ы бір маң ызды ерекшелігі акцепторлық бұ тақ шаның қ арама-қ арсы жағ ында 7 нуклеотидтен тұ ратын антикодондық имектің болуы. Олардың ү шеуі антикодон кызметін атқ арады.

Т-РНҚ -лардың ү шінші реттік қ ұ рылымы тұ рақ лы болады. Олар ақ уыз синтезделінетін кешенге аминқ ышкылдарды тасымалдап, жеткізіп отырады.

⇐ Предыдущая 8 9 10 11 121314 15 16 17 Следующая ⇒