Тестлар. Теоретик cораулар

⇐ ПредыдущаяСтр 44 из 47Следующая ⇒

Тестлар

I. Билгелә мә гә туры килгә н җ ө млә не табыгыз.

1. Гади, сорау, тойгылы, ике составлы, җ ә енке, тулы, раслау җ ө млә.

1) Нинди була икә н ул шә һ ә рлә р? (Р. Хафизова).

2) Ә синең нишлә п йө рү ең иде соң? (В. Нуруллин).

3) Туктап бераз хә л җ ыярга инде ә ллә? (М. Хә сә нов).

4) Ә нә шул җ ирдә н ничек аерылып китмә к кирә к? (Ф. Яруллин).

2. Гади, хикә я, гадә ти, ике составлы, җ ә енке, тулы, ө лешчә инкяр җ ө млә.

1) Буран исә һ аман котырына, ак ялын уйнатып тә рә зә пыялаларына сарыла, морҗ ага кереп кемнедер тирги, ү зе белә н алышырга тышка чакыра (Р. Хафизова).

2) Узгандагы ялгышларны белү килә чә ктә аларны кабатламас ө чен кирә к (М. Юныс).

3) Иллә һ ә р китап аң а яшә ү ө чен кө ч бирде, килә чә ккә ө мет ө стә де, кү ң елендә изгелеккә омтылу хисе уятты (М. Хә бибуллин).

4) Менә ничә гасыр инде татарлар ү з ватаны чиген атлап чыга да, мә ртә бә ле эшлә ргә тотына (М. Галиев).

3. Гади, хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

1) Ул да бабайдан шул ук сү зне ишеткә н. (Г. Хә сә нов)

2) Сө йлә шү барып чыкмады. (Ф. Хө сни)

3) Бик кыстагач, бер стакан эчми булмас, ахры. (К. Тинчурин)

4) Менә бит суда нинди тылсымлы кө ч бар! (Г. Бә широв)

4. Гади, боеру, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

1) Анда хатын-кызлар мү к җ илә ге җ ыя иде. (А. Хә сә нов)

2) Тукта, мизгел! Кабатланмас

Моң нарың а иим башым. (Ә. Ситдыкова)

3) Бераздан Маһ ирә ханым борчылып килеп җ итте. (Г. Ә псә лә мов)

4)Ә ллә ничаклы юлның калган ө леше сизелми дә. (С. Хафизов)

5. Гади, хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ыйнак, тулы җ ө млә.

1) Тормыш табу һ ә м югалтудан тора. (Р. Низамиев)

2) Сандугач йокысыннан уянган да, гаҗ ә псенеп, сызгырып җ ибә ргә н. (Д. Аппакова)

3) Без япь-яшь имә ннә р утыртылган урман аша ү тә без. (Г. Нә биуллин)

4) Болын да чалгыны кө тә башлады. (Г. Хө сә енов)

II. Җ ө млә нең дө рес билгелә мә сен табыгыз.

1. Малай чакта чегә н кызы

Уч тө бемдә фал ачты. (Ә. Баян)

1) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

2) Хикә я, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы фигыль, җ ә енке, ким җ ө млә.

2. Агач башыннан егылган кеше хә лен агач башыннан егылган кеше генә белә ала. (К. Насыйри)

1) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы фигыль, җ ә енке, тулы җ ө млә.

2) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ыйнак, тулы җ ө млә.

3) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3. Йө герек дулкыннарга кү з иярмә ле тү гел (М. Кә биров)

1) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

2) Хикә я, гадә ти, инкяр, бер составлы гомуми ү тә ү челе фигыль, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3) Хикә я, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы билгеле ү тә ү челе фигыль, җ ә енке, ким җ ө млә.

4. Һ ә р баскыч тү бә ннә н менә. (Х. Вахит)

1) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

2) Хикә я, гадә ти, инкяр, бер составлы фигыль, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3) Хикә я, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы гомуми ү тә ү челе фигыль, җ ә енке, ким җ ө млә.

5. Кешене хә зергә эше буенча бә ялилә р. (Р. Вә лиев)

1) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

2) Хикә я, гадә ти, инкяр, бер составлы гомуми ү тә ү челе фигыль, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы билгесез ү тә ү челе фигыль, җ ә енке, тулы җ ө млә.

6. Кырмыскалар, иртә таң нан торып,

Бит, кул юган, эчкә н, ашаган. (Ә. Ерикә й)

1) Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

2) Хикә я, гадә ти, инкяр, бер составлы фигыль, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

3) Хикә я, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, ким, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы фигыль, җ ә енке, ким, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

7. Илен яклап утка кергә ннә рне

Дошман яуда җ иң аламени?! (Р. Ә хмә тҗ ан)

1) Сорау, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

2) Сорау, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3) Сорау, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, гадә ти, раслау, бер составлы фигыль, җ ә енке, ким җ ө млә.

8. Тел эчендә миллә тнең җ аны, аның иманы, соң гы чиктә аның язмышы яшеренеп ята (М. Юныс).

1) Хикә я, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш иялә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

2) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш иялә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау ике составлы, җ ә енке, ким, тиң дә ш аергычлар белә н катлауландырылган җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш аергычлар белә н катлауландырылган җ ө млә.

9. Ә нә шул кө ннә н бирле ботакта тирбә лә дә тирбә лә сың ар биялә й (Ф. Шә фигуллин).

1) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

2) Хикә я, тойгылы, раслау җ ө млә, бер составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким,, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

4) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, җ ө млә.

10. Иделне безнең беребезнең дә кү ргә не юк иде (М. Маликова).

1) Хикә я, тойгылы тү гел, инкяр, бер составлы, билгеле ү тә ү челе, җ ә енке, тулы, җ ө млә.

2) Хикә я, тойгылы тү гел, инкяр бер составлы, билгесез ү тә ү челе, җ ә енке, тулы, җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы тү гел, инкяр, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, тойгылы тү гел, инкяр, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

11. Бар иде бит заманалар (М. Галиев).

1) Хикә я, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ыйнак, тулы җ ө млә.

2) Хикә я, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, бер составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

4) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким җ ө млә.

12. Сү з кыйбласын югалткан чагында утырам да кулыма Еники китабын алам (М. Галиев).

1) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, бер составлы, билгеле ү тә ү челе, җ ә енке, тулы җ ө млә.

2) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, бер составлы, билгеле ү тә ү челе, җ ә енке, ким, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

3) Хикә я, тойгылы, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

4) Хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ә енке, ким, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган җ ө млә.

III. Җ ө млә лә ргә синтаксик анализ дө рес ясалганмы, тикшерегез. Кирә кле урыннарда билгелә мә не тулыландырыгыз.

1. Ә нкә й мондый буранны “җ ен туе” ди. (Г. Гыйльманов)

Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: ә нкә й - гади ия, ди гади фигыль хә бә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: мондый – аергыч, буранны сү зен ачыклап килә, сү з тә ртибе белә н бә йлә нә, буранны – туры тә мамлык, хә бә ргә тө шем килеше кушымчасы аша бә йлә нә.

2. Анда хатын-кызлар мү к җ илә ге җ ыя иде. (А. Хә сә нов)

Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: хатын-кызлар - гади ия, җ ыя иде кушма фигыль хә бә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: анда – урын хә ле, җ ыя иде фигылен ачыклап килә, янә шә килү чарасы аша бә йлә нә, мү к җ илә ге – туры тә мамлык, хә бә ргә янә шә килү чарасы аша бә йлә нә.

3. Туган илдә н киткә н сандугачлар

Чит җ ирлә рдә сайрый алмыйлар. (И. Юзеев)

Хикә я, гадә ти, ике составлы, җ ә енке, тулы җ ө млә. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: сандугачлар – гади ия, сайрый алмыйлар кушма фигыль хә бә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: туган илдә н – урын хә ле, киткә н сү зен ачыклап килә, сү з тә ртибе белә н бә йлә нә, киткә н – аергыч, чит җ ирлә рдә – урын хә ле, хә бә ргә урын-вакыт килеше кушымчасы аша бә йлә нә.

4. Хә кимҗ ан белә н без, бө тен мә йданны бер ә йлә неп чыкканнан соң, атлар янына килеп туктадык. (Г. Бә широв)

Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, тулы, аерымланган вакыт хә ле белә н катлауландырылган. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: Хә кимҗ ан белә н без - тиң дә ш иялә р, килеп туктадык кушма фигыль хә бә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: бө тен – аергыч, мә йданны сү зен ачыклап килә, янә шә килү чарасы аша бә йлә нә, мә йданны – урын хә ле, ә йлә неп чыгу фигыленә тө шем килеше кушымчасы аша бә йлә нә, бер – кү лә м хә ле, ә йлә неп чыгу фигыленә янә шә килү чарасы аша бә йлә нә, атлар янына – урын хә ле, килеп чыгу фигыленә янына бә йлек сү зе аша бә йлә нә.

5. Элмә ледә н килгә н чуаш кызларына тө енчеклә рен тотып кайтып китү дә н башка чара калмаган иде инде. (С. Хафизов)

Хикә я, гадә ти, инкяр, ике составлы, җ ә енке, тулы. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: чара - гади ия, калмаган иде инде кушма фигыль хә бә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: килгә н – аергыч, кызлар сү зен ачыклап килә, сү з тә ртибе белә н бә йлә нә, чуаш – аергыч, кызлар сү зен ачыклап килә, янә шә килү чарасы аша бә йлә нә, кызларына – кыек тә мамлык, кайтып китү фигыленә юнә леш килеше кушымчасы аша бә йлә нә, тө енчеклә рен – туры тә мамлык, тоту фигыленә ияреп килә, тө шем килеше кушымчасы аша бә йлә нә, тотып – рә веш хә ле, кайтып китү фигыленә ияреп килә, -ып хә л фигыль кушымчасы аша бә йлә нә, башка – аергыч, чара сү зенә ияреп килә, янә шә килү чарасы аша бә йлә неп килә.

IV. Җ ө млә лә ргә бирелгә н билгелә мә дө ресме? Хатаны табыгыз, астына сызыгыз.

1) Шә рык халыкларында ризык ә зерлә ү, аны табынга чыгару — ә ллә нинди хикмә тле гадә тлә рне берлә штергә н, югары зә выклы сә нгать дә рә җ ә сенә кү тә релгә н бә йрә м (М. Галиев).

Гади, бер составлы, ү тә ү чесез, җ ә енке, тулы, тиң дә ш аергычлар белә н катлауландырылган, хикә я, тойгылы тү гел, раслау җ ө млә; тиң дә ш иялә р һ ә м аергычлар янында ө тер куела, ия белә н хә бә р арасында сызык куела, җ ө млә ахырында нокта куела.

2) Безнең бакча башындагы иң биек ө янкене кистелә р. (М. Галиев).

Гади, хикә я, тойгылы тү гел, раслау, бер составлы, гомуми ү тә ү челе, җ ә енке, тулы җ ө млә; җ ө млә ахырында нокта куела.

3) Чын алтынны таныр ө чен, аз микъдары да җ итә (Ш. Галиев).

Гади, хикә я, тойгылы тү гел, раслау ике составлы, җ ыйнак, ким, аерымланган максат хә ле белә н катлауландырылган җ ө млә; аерымланган максат хә ле янында ө тер куела, җ ө млә ахырында нокта куела.

4) Сә гатьлә р буе кош сайравын тың лап йө рим, кесә мә салып алып килгә н җ имне сибеп китә м, яисә, берә р хикә ямне кертеп җ ибә реп булмасмы дип, озаклап кү зә тә м, сө йлә шә м, ә йе-ә йе, кошлар белә н сө йлә шә м (Г. Гыйльман).

Гади, хикә я, тойгылы тү гел, раслау, ике составлы, җ ыйнак, ким; тиң дә ш хә бә рлә р, аерымланган максат хә ле, кереш сү з белә н катлауландырылган җ ө млә; тиң дә ш хә бә рлә р, кереш сү з янында ө тер куела, җ ө млә ахырында нокта куела.

5) Һ авага, кү бә лә к ө ере шикелле, ап-ак шомырт чә чә клә ре тузгып очты (М. Галә ү ).

Гади, хикә я, тойгылы тү гел, инкяр, ике составлы, җ ыйнак, тулы җ ө млә; аерымланган рә веш хә ле ике яктан ө тер белә н аерыла, җ ө млә ахырында нокта куела.

V. Җ ө млә лә ргә бирелгә н тулы синтаксик анализны тикшерегез. Хаталарны табып, тө зә тегез.

1. Фидаясү зне ү рчетмә де, тынып калды. (М. Маликова)

Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: Фидая – гади ия, ү рчетмә де, тынып калды – тиң дә ш хә бә рлә р, гади һ ә м кушма фигыль хә бә рлә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: сү зне – тә мамлык, ү рчетмә де фигылен ачыклап килә, тө шем килеше кушымчасы ярдә мендә бә йлә нә.

2. Бер ү кбакчадаү сә лә р

Милә ш белә н алмагач. (Р. Җ амал)

Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш иялә р белә н катлауландырылган. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: Милә ш белә н алмагач - тиң дә ш иялә р, ү сә лә р гади фигыль хә бә р булып килә; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: бер ү к – аергыч, бакчада сү зен ачыклап килә, сү з тә ртибе чарасы аша бә йлә нә, бакчада – урын хә ле, ү сә лә р фигыленә ияреп килә, урын-вакыт килеше кушымчасы аша бә йлә нә.

3. Аланның барлыкпочмакларынайкап чыктым. (Г. Бә широв)

Хикә я, гадә ти, раслау, ике составлы, тулы, җ ә енке. Җ ө млә нең баш кисә клә ре: айкап чыктым кушма фигыль хә бә р булып килә, иясе кулланылмаган; җ ө млә нең иярчен кисә клә ре: аланның – аергыч, почмаклар сү зен ачыклап килә, иялек килеше кушымчасы аша бә йлә нә, барлык – аергыч, почмаклар сү зен ачыклап килә, почмакларын – урын хә ле, айкау фигыленә ияреп килә, тө шем килеше кушымчасы аша бә йлә нә.

VI Җ ө млә лә ргә туры килгә н билгелә мә лә рне тә ң гә ллә штерегез.

1) Сү знең кө че искиткеч зур икә н (Ә. Еники).	А) гади, бер составлы, гомуми ү тә ү челе, җ ә енке, тулы, хикә я, тойгылы тү гел, раслау җ ө млә
2) Ике уйла, бер сө йлә (Мә каль)	Б) гади, ике составлы, җ ә енке, тулы, хикә я, тойгылы тү гел, раслау җ ө млә
3) Сү злә р, Кү к гө мбә зендә ге йолдызлар мириадасы кебек, кү ренә дә, кү ренми дә, беленә дә, беленми дә, сү нә дә, сү нми дә, ерак та, якын да, ү лә дә, ү лми дә (М. Галиев).	В) гади, ике составлы, җ ә енке, тулы, тиң дә ш хә бә рлә р белә н катлауландырылган, хикә я, тойгылы тү гел, инкяр җ ө млә.
4) Умырзая, җ ыйдык, кошлар сайравын тың ладык, рә хә тлә неп ял иттек (Г. Мө хә ммә тшин).	Г) гади, ике составлы, җ ә енке, ким, хикә я, тойгылы тү гел, раслау җ ө млә

Теоретик cораулар

1. Ә йтү максаты ягыннан җ ө млә лә рнең нинди тө рлә ре була?

2. Хикә я җ ө млә нинди билгелә ргә ия?

3. Сорау җ ө млә гә нинди билгелә р хас?

4. Сорау нинди чаралар ярдә мендә белдерелә?

5. Боеру җ ө млә гә нинди билгелә р хас?

6. Боеру мә гънә се нинди чаралар ярдә мендә белдерелә?

7. Тойгылы җ ө млә лә р нинди ү зенчә леклә ргә ия?

8. Тойгылы җ ө млә дә тойгы нинди чаралар ярдә мендә белдерелә?

9. Раслау һ ә м инкяр җ ө млә лә р бер-берсеннә н нинди билгелә ре белә н аерылалар?

10. Инкяр җ ө млә лә р ничек формалаша?

11. Җ ө млә лә рне бер һ ә м ике составлы тө рлә ргә бү лү нә рсә гә нигезлә нгә н?

12. Бер составлы җ ө млә лә р нинди тө рлә ргә бү ленә лә р?

13. Бер составлы фигыль җ ө млә лә рдә ү тә ү че ничек белдерелергә мө мкин?

14. Бер составлы фигыль җ ө млә лә рнең хә бә рлә ре нинди грамматик формаларда килә лә р?

15. Номинатив җ ө млә лә р ничек формалаша?

16. Сү з җ ө млә нең тө п ү зенчә леге нә рсә дә н гыйбарә т?

17. Атау җ ө млә лә р нинди максатларда кулланылалар?

18. Атау җ ө млә белә н кү заллаулы баш килешле ә йлә нмә лә р арасында нинди аерма бар?

19. Грамматик кисә клә рнең кулланылуына карап, җ ө млә лә р нинди тө рлә ргә бү ленә лә р?

20. Җ ыйнак җ ө млә дә нинди грамматик кисә клә р була?

21. Җ ә енке җ ө млә лә р җ ыйнак җ ө млә лә рдә н ничек аерыла?

22. Раслау һ ә м инкяр җ ө млә лә ргә нинди ү зенчә леклә р хас?

23. Инкяр җ ө млә лә р нинди тө рлә ргә бү ленә лә р?

24. Җ анлы сө йлә м телендә раслау һ ә м инкяр мә гънә лә рне белдерү ө чен нинди чаралар кулланыла?

25. Тулы һ ә м ким җ ө млә лә р бер-берсеннә н нинди билгелә ре белә н аерылалар?

26. Җ ө млә нең кайсы кисә клә ре кулланылмаска мө мкин? Кулланылмаган кисә кне ничек билгелә п була?

27. Ким җ ө млә лә рнең нинди тө рлә ре була?

28. Ким җ ө млә белә н ө стә лмә бер-берсеннә н ничек аерылалар?

29. Гади һ ә м кушма җ ө млә лә р бер-берсеннә н нинди билгелә ре белә н аерылалар?

30. Кушма җ ө млә лә рне нинди калыпларга нигезлә неп билгелибез?

⇐ Предыдущая 38 39 40 41 42 434445 46 47 Следующая ⇒