18) Өнеркәсіпте қолданылатын шойын түрлері.

Шойын (Чугун)[1] -

1. жақ сы қ ұ йылатын қ асиеті бар темірмен кө міртектің (2% жоғ арғ ы) қ орытпасы;

2. темірдің кө міртек (2%-дан астам, ә детте, 3—4, 5%), қ айсыбір мө лшерде марганец(1, 5%-ке дейін), кремний (4, 5%-ке дейін), кү кірт (0, 08%-тен аспайды), фосфор (1, 8%- ке дейін), ал кейде басқ а да элементтер қ осылғ ан қ орытпасы. Шойында кө міртек темір карбиді Ғ е₃С тү рінде байланысқ ан кү йде болуы мү мкін (сұ р Шойын). Шойын темір кендерін домна пештерінде балқ ыту арқ ылы алынатын ө ндеудің бастапқ ы ө німі; қ олданылуы мен химиялық қ ұ рамына қ арай шойын қ олданбалы, яғ ни болат қ орытуғ а арналғ ан Шойын, қ ұ йма Шойын, арнаулы Шойын болып бө лінеді. Шойын қ ұ ймалардың сапасын жақ сарту ү шін азғ ана мө лшерде тү рленгіштер қ осып тү рлендіру жә не шойынды ә р тү рлі элементтермен қ оспалау қ олданылады. [2]

§ Ақ шойын (Белый чугун) -

1. карбид тү рінде кө міртек қ ұ рамына кіретін, ал омырық бетінің тү сі кү ң гірт-ақ шыл болатын шойын;

2. қ ұ рамында кө міртек темірмен химиялық қ осылыс (цементит) тү рінде болатын шойын. Ақ шойынның кристалдану процесі Fe-C диаграммасы бойынша жү реді. Қ аттылық, беріктік, ү йкеліске беріктік, морттық қ асиеттері жоғ ары. Ақ шойын ө ндеуге келмейтіндіктен, одан қ орытпалар гана алынады. Ақ шойынды соқ аның тістерін, илем біліктерін, диірменнің шарларын қ ұ юғ а жә не соғ ылмалы шойын алу ү шін пайдаланады.

§ Домна шойыны (Чугун доменный) —

1. домна пешінде балқ ытылып алынғ ан шойын;

2. темір жә не марганецті кендерден домна пештерінде балқ ытып алынатын сұ йық шойын. Домна шойынының 80—85%-інен болат ө ндіріледі.

§ Соғ ылмалы шойын (Чугун ковкий) — қ ұ рамына жапалақ тү рлес графит кіретін жә не ақ шойынды босаң дату нә тижесінде алына тын шойын.

§ Сұ ық шойын (Чугун жидкий) — домна пешінде немесе шойынпеште қ орытылғ ан шойын. Сұ ық шойын қ атайғ ан сон тасымалданып тұ тынушығ а жеткізіледі. белдігін, кү пшектер, картерлер, фитингтер жасағ анда соғ ылмалы шойын орнына қ олданылады. Осының нә тижесінде қ ұ йма дайындамалардың массасы соғ ылмалы шойыннан қ ұ йылғ ан дайындамалар массасынан шамамен екі еседей кем болады;

1. қ ұ рылымында сфера тү рлес графиттік кірме бар болатын, беріктігі жоғ арғ ы шойын.

§ Шындалғ ан шойын (Чугун ковкий) — механикалық қ асиеттері жағ ынан сү р шойын мен болат аралығ ына сә йкес келетін шойын. Шындалғ ан шойынды кейде соғ ылмалы шойын деп те атайды. Шойынның технологиялық қ асиеттері бойынша жә не оның тіпті соғ ылмайтындыгын ескере отырып, шындалғ ан шойын атауының дү рыс екенін ескерген жө н. Тұ тқ ырлығ ы жоғ ары, қ ұ йма ретінде ақ шойындар қ атарына жатады, ақ шойын қ ұ ймаларын жоғ ары температурада ұ зақ уақ ыт қ ыздырып, жасыту арқ ылы алады.

§ Сұ р шойын (Чугун серый) -

1. тілімшелі графит тү ріндегі кө міртек едеуір дә режеде немесе толық бос кү йде болатын шойын;

2. қ ұ рамында Мn, Р, S қ осындысы бар Fe-C-Si қ орытпасы. Сұ р шойын қ ұ рамында 2, 4— 3, 8% кө міртек пен 1, 2—3, 5% кремний болады.

§ Шар тә різді графитті беріктігі жоғ ары шойын (Чугун с шаровидным графитом (высоко-прочный)) —

1. беріктік кө рсеткіштері жоғ ары шойын. Негізінен, шойын қ ұ рылымын магний, кальций, жә не т. б. элементтер қ осып тү рлендіру арқ ылы алынады. Ә деттегі сұ р шойындай емес, мұ нда графит тақ таша тү рінде болмай, шартә різдес болғ андық тан мұ ндай шойын беріктігіне қ оса илемді болып шығ ады. Иінді біліктер, бұ лғ ақ тар, тісті доң ғ алақ тар, жалғ астырғ ыштар жә не басқ а да жауаптылығ ы жоғ ары тетіктер жасауда

⇐ Предыдущая 6 7 8 9 101112 13 14 15 Следующая ⇒